Πρόγραμμα Μεγάλης Εβδομάδας στην Ι Μ Κορυτσάς - Programi i Javës së Madhe në Mitropolinë e Shenjtë Korçë

http://www.mitropoliaeshenjtekorce.org/

Θεοφάνια με συμμετοχή Ιλλύρ Μέτα στην Κορυτσά! - Uji i Bekuar (Theofania) në Korçë! (Fotografi+Video)

Ashtu siç informohemi nga faqja zyrtare e Mitropolisë së Shenjtë Korçë: Në Katedralen Ngjallja e Krishtit në Korçë nën udhëheqjen e Mitropolitit të Shenjtë të Korçë,  imzot +Joanit u Kremtua  Ceremonia e Theofanisë (Ujit të Bekuar). Pas Agjiazmosë (Shenjtërimit të Ujit) sipas traditës u bë dhe ankandi i ikonave gjatë të cilët besimtarët marrin ikonat për 40 ditë në shtëpi dhe tregojnë bujarinë e tyre duke ndihmuar kishën sipas mundësisë ekonomike që kanë. Në fund të ceremonisë nderoi me pjesmarrjen e tij dhe Presidenti i Republikës Ilir Meta, të cilin si + imzot Joani ashtu dhe besimtarët e falenderuan. Në kremtim mori pjesë dhe  Haxhi Baba Mondi, Kryegjysh i  Kryegjyshatës Botërore të Bektashinjëve. Gëzuar për shumë vjet!

Όπως και μας πληροφορεί η επίσημη ιστοσελίδα της Ιερά Μητροπόλεως Κορυτσάς: Στο καθεδρικό Ναό της Αναστάσεως στην Κορυτσά, υπό την καθοδήγηση του Μητροπολίτη Κορυτσά κ.κ Ιωάννη τελέσθηκε η Θεία Λειτουργία και η τελετή του Αγιασμού. Στην συνέχεια, όπως είναι και η παράδοση μέσω ενός «πλειστηριασμού»  οι πιστοί παίρνουν εικόνες τις εκκλησίας για να κρατήσουν για 40 ημέρες και τα επιστρέφουν καταβάλλοντας ένα ποσό εις όφελος του φιλανθρωπικού έργου της εκκλησίας.  Προς το τέλος στην τελετή συμμετείχε και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας της Αλβανίας κ Ιλλύρ Μέτα αλλά και ο πρόεδρος των Μπεκτασίδων Μπαμπά Μόντι Χρόνια Πολλά.

Σε ορισμένα πράγματα ο χρόνος προσθέτει αξία, δήλωσε ο Αναστάσιος: Συνάντηση με Μέτα

Ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστάσιος συνομιλεί με προσφυγόπουλα. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΙΟΥ. ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΑΣΧΑΛΗ

Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, εξέφρασε τη χαρά και τις ολόψυχες ευχαριστίες του για την απόφαση του Προέδρου της Αλβανίας κ. Μέτα, να του δοθεί η αλβανική ιθαγένεια, σημειώνοντας ότι ήδη από τότε που έγινε Αρχιεπίσκοπος στην Αλβανία αισθάνεται και προσπαθεί να εργάζεται ως υπεύθυνος πολίτης της χώρας. Σε συνάντησή του με τον κ. Μέτα, με την ευκαιρία των Χριστουγέννων στο Προεδρικό Μέγαρο στα Τίρανα, ο κ. Αναστάσιος είπε ότι η απόφαση αυτή βεβαίως, χαροποιεί κατεξοχήν όλους τους Ορθοδόξους της Αλβανίας διότι ανταποκρίνεται σε μια ζωηρή επιθυμία τους και μακροπρόθεσμη δίκαιη αναμονή. Και κατέληξε: «Σε ορισμένα πράγματα, όπως το κρασί ο χρόνος προσθέτει αξία. Ασφαλώς η εμπειρία των 25 ετών προσδίδει στην εν λόγω απόφαση ιδιαίτερη βαρύτητα και σημασία». Τα συγχαρητήριά του για την απόκτηση της αλβανικής υπηκοότητας έδωσε στον Αρχιεπίσκοπο Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστάσιο, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής τους επικοινωνίας. Η απόδοση της αλβανικής ιθαγένειας θεωρείται ως συνέχεια του μηνύματος ενότητας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που διοργανώθηκε πέρυσι στην Κρήτη, και υποστηρίχτηκε από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. «Η απόδοση αλβανικής υπηκοότητας στον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο αποτελεί θετική, οφειλόμενη ελάχιστη αναγνώριση του αλβανικού κράτους σε μια μοναδική, διεθνούς ακτινοβολίας, προσωπικότητα της Ορθοδοξίας. Ο λόγος & το έργο του έχουν συμβάλει καταλυτικά στην ανόρθωση της γειτονικής χώρας», έγραψε στο λογαριασμό του στο Twitter ο βουλευτής της ΝΔ και τομεάρχης Εξωτερικών του κόμματος Γιώργος Κουμουτσάκος. ΑΠΕ – ΜΠΕ

Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος: 25 χρόνια έργου υπέρ της κοινωνίας (βίντεο) - Kryepiskopi Anastas: 25 vjet vepra në dobi të shoqërisë.(video)

Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος: 25 χρόνια έργου υπέρ της κοινωνίας «Στην Αλβανία, το πρώτο που ένοιωσα ήταν ένας μεγάλος πόνος και μια αίσθηση οδύνης για τα όσα είχαν συμβεί, τα οποία εμείς από το εξωτερικό είχαμε παρακολουθήσει απλώς ως θεατές». Με μία αποκαλυπτική μαρτυρία, ο Προκαθήμενος της Ορθοδόξου Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της Αλβανίας κ.κ Αναστάσιος καταθέτει τον προσωπικό του διαρκή αγώνα, την προσδοκία, την προσπάθεια, την αγωνία για να «αναστηλώσει» την Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αλβανία, από τον Ιούνιο του 1992, τότε που εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας, έως σήμερα. Ο Ιεράρχης, κατά κόσμον Αναστάσιος Γιαννουλάτος, με σπουδές στην Ελλάδα και τη Γερμανία, είχε προοπτική, όπως επισημαίνει, να εργαστεί στη χώρα μας και στην Αφρική. Τον Ιανουάριο του 1991 -ενώ ήταν Τακτικός Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Τοποτηρητής της Ιεράς Μητροπόλεως Ειρηνουπόλεως στην Ανατολική Αφρική- δέχεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο τηλεφώνημα ότι επελέγη Πατριαρχικός Έξαρχος εν Αλβανία, για να εξετάσει τί είχε απομείνει από την Ορθοδοξία σε μια χώρα, η οποία επί 23 χρόνια ήταν κάτω από τον πιο σκληρό αθεϊστικό διωγμό και είχε ολοκληρωτικά διαλυθεί. «Ποτέ δεν είχα σκεφθεί κάτι τέτοιο. Υπακούοντας, όμως, στο αίτημα του Οικουμενικού Θρόνου, αποδέχθηκα την πρωτόγνωρη αυτή αποστολή», δηλώνει στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων σημειώνει πως χρειάστηκαν έξι μήνες, για να του χορηγήσουν οι αλβανικές Αρχές θεώρηση του διαβατηρίου του. Ένα χρόνο αργότερα, από τη θέση πλέον του Προκαθημένου, βρίσκεται σ΄ ένα δύσκολο περιβάλλον. Η μετακομμουνιστική Αλβανία Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ξεδιπλώνει την κατάσταση που κλήθηκε, τότε, να αντιμετωπίσει και τη ζοφερή πραγματικότητα στην Αλβανία του 1992. «Είχαμε και άλλοτε διωγμούς της θρησκείας, αλλά αυτό που συνέβη στην Αλβανία ήταν κάτι το μοναδικό. Η Εκκλησία διαλύθηκε εντελώς. Ανάλογα φαινόμενα δεν έχουμε στην ιστορία. Δεν υπάρχει άλλο Κράτος που ανακηρύχθηκε με το Σύνταγμά του αθεϊστικό. Ο Ενβέρ Χότζα ήθελε να πρωτοτυπήσει. Οι περισσότεροι ναοί γκρεμίστηκαν ή μετατράπηκαν σε στάβλους, αχυρώνες, μηχανουργεία, κινηματογράφους κ.ά. Όλοι οι κληρικοί υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν το έργο τους. Το χειρότερο δεν ήταν πως οι ναοί κατεδαφίστηκαν, αλλά ότι οι διώκτες προσπάθησαν να ξεριζώσουν από τις καρδιές των ανθρώπων τη δυνατότητα να πιστεύουν. Από τα παιδικά έως τα πανεπιστημιακά χρόνια, η εκπαίδευση ήταν συστηματικά αθεϊστική. Ο ανελέητος διωγμός οδήγησε τη χώρα σε πνευματική κατάρρευση. Όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Ντοστογιέφσκι, αν δεν υπάρχει Θεός, όλα επιτρέπονται». Η ελπίδα αναστήθηκε Με τη μεγάλη προσδοκία ότι θα ριζώσει και πάλι η ελπίδα, ο Μακαριώτατος έφτασε στην Αλβανία σε ηλικία 62 ετών, χωρίς να γνωρίζει τη γλώσσα. «Στη χώρα αυτή είχαν σταυρώσει και είχαν θάψει τον Χριστό για 23 χρόνια. Τελικά όμως ο Χριστός Ανέστη» επισημαίνει και συνεχίζει λέγοντας ότι οι πρώτες λέξεις που έμαθε ήταν αυτός ο χαιρετισμός στα Αλβανικά. «Όταν φτάσαμε στον ερειπωμένο Καθεδρικό Ναό του Ευαγγελισμού, ο οποίος τα προηγούμενα χρόνια είχε μετατραπεί σε γυμναστήριο, ρώτησα πώς λέγεται το "Χριστός Ανέστη" στα αλβανικά. Πρόσθεσα, πάρετε ο καθένας ένα κερί. Όταν το άναψαν, αναφώνησα "Krishti u Ngiall"! (Χριστός Ανέστη!). Με πολλή συγκίνηση και δάκρυα, οι λιγοστοί παριστάμενοι αντιφώνησαν "Vertet u Ngjall"! (Αληθώς Ανέστη!). Η ελπίδα αναστήθηκε. Δημιουργήθηκε νέα προοπτική για το μέλλον. Η προσπάθεια αυτά τα χρόνια συντελέστηκε μέσα σε σύννεφα, καταιγίδες και πολλαπλές δυσκολίες. Το «Χριστός Ανέστη» καθόρισε τον ρυθμό της όλης πορείας», τονίζει. Μωσαϊκό Βαλκανικής πραγματικότητας Η πραγματικότητα στην Αλβανία καθορίζει και την ιδιοτυπία της Εκκλησίας, την οποία ο Ποιμενάρχης πρέπει να διαχειριστεί, ώστε να κτίσει γέφυρες αγάπης, αλληλεγγύης και προοπτικής. Πέραν του γεγονότος ότι επρόκειτο για μια «εντελώς διαλυμένη Εκκλησία, αποτελούσε συγχρόνως ένα μωσαϊκό, αν θέλετε, της Βαλκανικής πραγματικότητος», λέει χαρακτηριστικά ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος και παραθέτει τις ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο έδωσε αγώνα για να μεταφέρει το μήνυμα του Ευαγγελίου. «Μία ιδιοτυπία αυτής της Εκκλησίας είναι ότι δεν έχει ομοιογένεια εθνικής καταγωγής. Είναι κάτι που δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό. Τα μέλη της είναι Αλβανοί, Έλληνες, Σλάβοι, Βλάχοι (άλλοι συνδεόμενοι με την Ελλάδα, άλλοι με τη Ρουμάνια, άλλοι απορροφημένοι από την τοπική κοινωνία) κ.ά. Προσπαθήσαμε από την πρώτη στιγμή να είμαστε όλοι μαζί. Συμβολικά τόνιζα: Όλα τα δένδρα στο δάσος είναι ελεύθερα να αναπτυχθούν κάτω από τον Ήλιο της Δικαιοσύνης. Επίσης δεχθήκαμε όσους ήθελαν να ακολουθούν το Παλαιό Ημερολόγιο. Είμαστε ένα μωσαϊκό της Βαλκανικής πραγματικότητος». Ο ρόλος στην κοινωνία Με τη βασική αρχή ότι «κάθε ανθρώπινο πρόσωπο είναι Εικόνα του Θεού, άρα πρόσωπο σεβαστό», ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος σέβεται όλες τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και απλώνει χέρι συνεργασίας και σεβασμού στις θρησκευτικές κοινότητες της Αλβανίας. Όπως εξηγεί, η Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας δεν αποτελεί την πλειοψηφία της χώρας, όπως σε άλλες Βαλκανικές περιοχές, αλλά ούτε μια μικρή περιορισμένη μειοψηφία, όπως στα κέντρα των παλαιφάτων Πατριαρχείων και τονίζει: «Είμαστε περίπου 20-22% του πληθυσμού της χώρας. Έχουμε σημαντικό ρόλο μέσα στην κοινωνία. Συγχρόνως υπάρχουν και εκείνοι, οι οποίοι ανησυχούν για αυτό τον ρόλο. Προσπαθήσαμε από την πρώτη στιγμή να καλλιεργήσουμε αλληλοκατανόηση και αλληλοσεβασμό. Το κάθε ανθρώπινο πρόσωπο είναι για μάς σεβαστό. Όλοι οι άνθρωποι είναι δημιουργήματα του Θεού. Οι διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις είναι δική τους επιλογή και δική τους ελευθερία. Εμείς τους σεβόμαστε, τους αγαπούμε και συνεργαζόμαστε μαζί τους». Διάλογος με τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες Ο Ιεράρχης επισημαίνει χαρακτηριστικά πως «η λέξη ανοχή έχει κάτι το υπεροπτικό», ενώ με ήρεμη και γαλήνια εκφορά του λόγου του τονίζει: «Επιδιώκουμε σχέσεις αρμονικές κατανοήσεως και συνυπάρξεως. Ο άλλος μπορεί να είναι διαφορετικός, αλλά δεν σημαίνει ότι είναι αντίπαλος ή εχθρός. Διατηρούμε αγαθές σχέσεις με τη Μουσουλμανική Σουνιτική κοινότητα, την κοινότητα των Μπεκτασί, τη Ρωμαιοκαθολική και την Προτεσταντική. Βρισκόμαστε σε "διάλογο ζωής". Προφανώς, δεν κάνουμε καμιά έκπτωση στις ιδέες, στις πεποιθήσεις μας. Είμαστε αυτό που είμαστε, αλλά όχι σε σχέση συγκρουσιακή». Ένα παράθυρο ανοιχτό στην κοινωνία και τον πολιτισμό Το συγκρότημα του Καθεδρικού Ναού, που είναι αφιερωμένος στην Ανάσταση του Χριστού και δεσπόζει στο κέντρο των Τιράνων, σηματοδοτεί την αναγέννηση της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ενώ παράλληλα αποτελεί κύτταρο πολιτισμού, ένα «παράθυρο ανοικτό στην κοινωνία», όπως σημειώνει ο Ιεράρχης. Στον χώρο κάτω από τον Καθεδρικό Ναό, δημιουργήθηκε ένα Πολιτιστικό Κέντρο, που έχει ανοικτές τις πόρτες για ποικίλες εκδηλώσεις. «Δεν είμαστε μια κλειστή κοινότητα, που φοβόμαστε και ανησυχούμε. Ακτινοβολούμε την πίστη, την αγάπη και την ελπίδα. Αντικρίζουμε τους ανθρώπους με σεβασμό, χωρίς φοβία ή ανησυχία». Η αγωνιώδης πορεία για την ανασύσταση της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας στην Αλβανία μέσα από τα ερείπια αποτυπώνεται στον δυτικό τοίχο του παρεκκλησίου του Καθεδρικού Ναού, που είναι αφιερωμένο στη Γέννηση του Χριστού. Ο εικαστικός Χρήστος Παπανικολάου, συνοδοιπόρος του Ιεράρχη επί 18 χρόνια, εκτός από την αγιογραφία, τολμά να αποτυπώσει μέσα από εικόνες και παραστάσεις τον δρόμο για την αναγέννηση της Εκκλησίας, στα χωριά και τις πόλεις της Αλβανίας τα 25 αυτά χρόνια. Ο Καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών των Τιράνων Βλαντίμιρ Μυρτεζάυ, σε κριτικό σημείωμά του, αναφέρεται στην εκκωφαντική σιωπή της δημιουργίας στο παρεκκλήσι, όπου ο καλλιτέχνης με δεξιοτεχνία στις ισορροπίες του χώρου και δια μέσου της χιλιοστομετρικής γραφής, συνθέτει ένα μοναδικό έργο. Το παρεκκλήσι της Γέννησης αποτελεί αποτύπωμα και παρακαταθήκη πολιτισμού, που ο Αρχιεπίσκοπος «κληροδοτεί» στον λαό της Αλβανίας. Τα προβλήματα στη Διακονία Μέσα σε ένα δύσκολο περιβάλλον, όπου η Ορθοδοξία είχε υποστεί πλήρη καθίζηση, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, αξιοποιώντας τη θεολογική σκέψη και ιεραποστολική εμπειρία αιώνων, κινήθηκε σε τρία επίπεδα: α) Χρήση της μητρικής γλώσσας στη λατρεία, την κατήχηση και το κήρυγμα. β) Δημιουργία γηγενούς κλήρου. γ) Εξασφάλιση οικονομικής αυτοδυναμίας. Ειδικότερα αναφέρει: «Οι λατρευτικές εκδηλώσεις γίνονται στην αλβανική γλώσσα. Στα ελληνικά χωριά προφανώς στην ελληνική, σε σλαβικές ενορίες στην σλαβονική κ.λ.π». Παράλληλα, μέσα στην 25ετη διακονία του, κυκλοφόρησαν στα αλβανικά, μηνιαία εφημερίδα, περιοδικά, βιβλία (160), που πλούτισαν την Ορθόδοξη Γραμματεία. Σχετικά με τη δημιουργία γηγενούς κλήρου: Αρχικά ιερείς από την Ελλάδα και την Αμερική στάθηκαν στο πλευρό του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου, βοηθώντας τον κατά την πρώτη περίοδο του έργου του. Οργανώθηκαν Σεμινάρια που εξελίχθηκαν σε μια Θεολογική Ακαδημία. «Δεν δέχτηκα κανέναν υποψήφιο για ιεροσύνη, αν δεν είχε τελειώσει τη Μέση Εκπαίδευση και που δεν θα ήταν διατεθειμένος να συνεχίσει σπουδές», επισημαίνει ο Ιεράρχης και προσθέτει ότι μέχρι σήμερα έχουν εκπαιδευθεί και χειροτονηθεί περίπου 160 κληρικοί (εκ των οποίων άνω των δέκα έχουν αποβιώσει). Επίσης έχουν χειροτονηθεί επίσκοποι αλβανικής καταγωγής, με άρτιες θεολογικές σπουδές. Η οικονομική αυτοδυναμία της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας υπήρξε το πιο δύσκολο έργο στην όλη προσπάθεια. «Έπρεπε να εξασφαλίσουμε κάτι σταθερό από τοπικούς πόρους. Στην αρχή στραφήκαμε στις τραπεζικές καταθέσεις. Κατόπιν σε αγορές ακινήτων. Τελικά με τη βοήθεια του Θεού, με διάφορες δωρεές και με ένα τραπεζικό δάνειο, πραγματοποιήσαμε την κατασκευή ενός υδροηλεκτρικού έργου. Αυτό θα εξασφαλίσει την αντιμετώπιση των βασικών λειτουργικών αναγκών της Εκκλησίας και τη συνέχιση του εκπαιδευτικού και κοινωνικού της έργου. Δεν είναι μόνο οι κληρικοί με τις οικογένειές τους, αλλά και περίπου 800 εργαζόμενοι στα 30 σχολεία όλων των βαθμίδων, στα κέντρα υγείας και στις διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες». Το έργο αγάπης για την κοινωνία Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος μιλάει γενικότερα για τη μεγάλη δοκιμασία και προσπάθεια στην αναζήτηση οικονομικών πόρων, ώστε να προσφέρει ένα έργο αγάπης στην αδύναμη κοινωνία της Αλβανίας. «Το οικονομικό πρόβλημα ήταν δύσκολο. Η Εκκλησία είναι πάμπτωχη. Είχαν δημεύσει όλη την περιουσία της. Πάρα ταύτα σε αυτό το διάστημα ανεγείραμε 150 νέους ναούς, επισκευάσαμε άλλους 160 και αναστηλώσαμε 60 πολιτιστικά μνημεία. Χρειάστηκε, πολλές φορές, να κάνουμε δρόμους, υδραγωγεία, οικοτροφεία, κλινικές, σχολεία όλων των βαθμίδων. Όλα αυτά τα έργα αποτελούν έκφραση αγάπη για τον Θεό και τον άνθρωπο. Δόξα τω Θεώ πολλοί ανταποκρίθηκαν στις παρακλήσεις μας για οικονομική βοήθεια, από την Ελλάδα, από τις διάφορες χώρες της Ευρώπης, από την Αμερική, από την Αυστραλία. Μερικές περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα συγκινητικές». Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος συνοψίζοντας καταλήγει: «Η Ορθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Αλβανίας όχι μόνο ανασυγκροτήθηκε πλήρως με όλες τις εκκλησιαστικές δομές, αλλά συγχρόνως συνέβαλε ουσιαστικά στην γενικότερη ανορθωτική εξέλιξη καθώς και στην πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη της Αλβανίας».

Kryepiskopi Anastas: 25 vjet vepra në dobi të shoqërisë. “Në Shqipëri, gjëja e parë që kam ndjerë ishte dhimbja e madhe dhe një ndjenjë zemërimi për të gjitha ato sa kishin ndodhur, të cilat ne, që vijmë nga jashtë, i kishim parë si spektatorë”. Me një dëshmi rrëfim, Udhëheqësi i Kishës Autoqefale Orthodhokse të Shqipërisë imzot Anastasi shpalos betejën  e tij të vazhdueshme, pritshmëritë, përpjekjen, agoninë për  të “rindërtuar” Kishën Orthodhokse në Shqipëri, nga Qershori i vitit 1992, që kur dhe u zgjodh Kryepiskop i Tiranës, Durrësit dhe gjithë Shqipërisë, deri më sot. Hierarku, që emri i tij për botën është Anastas Janullatos, me studime në Greqi dhe në Gjermani, kishte si qëllim dhe prespektivë që të punonte në Greqi dhe në Afrikë. Në Janar të vitit 1991 – ndërsa ishte Pedagog i Universitetit të Athinës dhe Vendruajtës i Mitropolisë së Shenjtë të Irinoupolit në Afrikën Lindore- mori nga Patriarkana Ekumenike, një telefonatë, ku u informua se u zgjodh si Eksark Patriarkal në Shqipëri, që të analizojë çfarë kishte mbetur nga Orthodhoksia në atë vend, i cili për 23 vjet ishte nën përndjekjen më të egër ateiste dhe ishte shkatërruar totalisht. “Kurrë nuk kisha menduar diçka të tillë. Por, duke bërë, bindje në kërkesën e Fronit Patriarkal, pranova këtë mision të panjohur”, deklaron në Agjencia e Lajmeve Athinease ndërsa thekson se ju deshën gjashtë muaj, që t’i jepej vizë nga ambasada shqiptare. Një vit më vonë, nga posti i Udhëheqësit tashmë, gjendet në një ambient të vështirë. Shqipëria postkomuniste. Kryepsikopi Anastas tregon situatën, që atëhere u thirr që të përballonte, si dhe realitetin e vështirë në Shqipërinë e vitit 1992 “Kemi pasur dhe herë tjetër përndjekje të fesë, por kjo që ndodhi në Shqipëri ishte unikale. Kisha u shpërbë plotësisht. Një fenomen të ngjashëm nuk ka pasur kurrë në histori. Nuk ekziston tjetër Shtet që u shpall në Kushtetutë si ateist. Enver Hoxha donte që të bënte diçka prototipe. Shumica e tempujve u shkatërruan ose u shndërruan në stalla, magazina, punishte, kinema etj. Të gjithë Klerikët u detyruan që të braktisin veprën e tyre. Por më e keqja nuk ishte që kishat u shkatërruan, por që përndjekësit u përpoqën që të shkulin nga zemrat e njerëzve mundësinë për të besuar. Që në moshë të vogël deri në universitet, arsimi ishte në mënyrë sistematike ateist. Përndjekja e pamëshirshme e çoi vendin në një rrënim shpirtëror. Ashtu siç tha Dostojefski, nëse nuk ekziston Zoti, të gjitha lejohen”. Shpresa u ringjall Me pritshmërinë e madhe se do të rrënjoset sërish shpresa, Fortlumturia, mbërriti në Shqipëri në moshën 62 vjeçare, pa ditur gjuhën. “Në këtë vend kishin kryqëzuar dhe kishin varrosur Krishtin  për 23 vjet. Por në fund Krishti u Ngjall” thekson dhe vazhdon duke përmendur fjalët e para që mësoi ai të cilat ishin pikërisht fjalët e kësaj përshëndetjeje. “Kur arritëm në Katedralen e shkrretuar të Ungjillëzimit, e cila  vitet e kaluara, ishte kthyer në një palestër, pyeta se si thuhet “Krishti u Ngjall” në shqip. Gjithashtu iu thashë që të merrte secili një qiri. Kur i ndezën thirra “Krishti u Ngjall” (Hristos Anesti)! Me mallëngjim të madh dhe ndër lotë, ata pak që ishin prezentë, u përgjigjën duke thirrur “Vërtet u Ngjall”! Shpresa u ngjall. U krijua një prespektivë e re për të ardhmen. Përpjekja këto vite u krye ndër re, stuhi, dhe shumë vështirësi të tjera. “Krishti u Ngjall” caktoi rritmin e gjithë rrugëtimit” thekson ai. Mozaiku i realitetit Ballkanik Realiteti në Shqipëri cakton dhe veçantinë e Kishës, të cilën Kryebariu duhet të menaxhojë, në mënyrë që të ndërtojë urra dashurie, solidariteti dhe prespektive. Përtej faktit se bëhet fjalë për një  “Kishë, plotësisht të shpërbërë, ishte në të njejtën kohë një mozaik, nëse doni, i realitetit Ballkanik” thotë Kryepiskopi Anastas dhe përmend veçantitë e ambientit, brenda të cilit ai luftoi që të transmetonte mesazhin e Ungjillit. “Një veçanti e kësaj Kishe është se ajo, nuk ka njëtrajtshmëri  të identitetit kombëtar. Është diçka që nuk është lehtësisht e konceptueshme. Anëtarët e saj janë Shqiptarë, Grekë, Sllavë, Vllehë ( disa të lidhur me Greqinë, të tjerë me Rumaninë, të tjerë të asimiluar nga shoqëria lokale) etj. U përpoqëm që në momentin e parë që të jemi të gjithë së bashku. Në mënyrë simbolike theksoja: Të gjitha pemët e pyllit janë të lira të zhvillohen nën Diellin e Drejtësisë. Gjithashtu pranuam të gjithë ata që donin të ndiqnin Kalendarin e Vjetër. Jemi një mozaik i realitetit Ballkanik”. Roli i shoqërisë. Me principin bazë se “çdo person njeri është Ikona e Zotit, pra një person i respektueshëm”, Kryepiskopi Anastas respekton të gjitha bindjet fetare dhe shtrin dorën e bashkëpunimit dhe respektit në komunitetet fetare të Shqipërisë. Siç ai shpjegon, Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë nuk përbën shumicën e vendit, si në vendet e tjera Ballkanike, por nuk është as dhe një pakicë e izoluar, si në qendrat e Patriarkanave të vjetra dhe thekson: “Jemi 20-22% të popullatës së vendit. Kemi një rol të rëndësishëm brenda shoqërisë. Në të njejtën kohë ekzistojnë dhe ata, që shqetësohen për këtë rol. U përpoqëm që në çastin e parë që të përpunojmë mirëkuptimin dhe respektin e ndërsjelltë. Çdo individ është i mbushur me respekt. Të gjithë njerëzt janë krijime të Zotit. Bindjet e ndryshme fetare janë zgjidhja e tyre dhe liria e tyre. Ne e respektojmë, i duam dhe do të bashkëpunojmë me ta”. Dialog me komunitetet e tjera fetare. Hierarku thekson se “fjala tolerancë është diçka fodulle” ndërsa me fjalën e tij të qetë dhe paqëtore thekson: “ Synojmë marrdhëne harmonike, mirëkuptimi dhe bashkekzistenciale. Tjetri mund të jetë i ndryshëm, por nuk do të thotë që është kundërshtar apo armik. Ruajmë marrdhënie të mira me Komunitetin Myslyman Sunit, Komunitetin e Bektashinjëve, atë Romeokatolik dhe Protestant.  Gjendemi në një “dialog jete”. Është e qartë që nuk bëjmë ndonjë ulje në idetë apo bindjet tona. Jemi ata që jemi, por jo në një marrdhënie konfrontuese”. Një dritare e hapur në shoqëri dhe në kulturë. Kompleksi i Kishës Katedrale, që i është dedikuar Ngjalljes së Krishtit dhe mbizotëron në qendrën e Tiranës, shënon dhe rilindjen e Kishës Orthodhokse, ndërsa paralelisht përbën dhe qelizën e kulturës, një “dritare e hapur në shoqëri”, siç thotë Hierarku. Në ambientin poshtë Kishës Katedrale, u krijua një Qëndër Kulturore që ka dyert e hapura për shumë shfaqje. “Nuk jemi një komunitet i mbyllur, që kemi frikë dhe shqetësohemi. Ne rrezatojmë besimin, dashurinë dhe shpresën. Përballojmë njerëzit me respekt, pa frikë apo shqetësim”. Rruga ankthioze për ringritjen e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë nga rrënojat, duket në murrin perendimor të kishëzës përbri me Katedralen, që i është dedikuar Lindjes së Krishtit. Artisti Kristo Papanikolau, bashkëudhëtar i këtij Hierarku për 18 vjet, përveç ikonografisë guxon, nëpërmjet pamjeve dhe shfaqjeve , që të tregojë rrugën e rilindjes së Kishës, në fshatrat dhe qytetet e Shqipërisë, këto 25 vitet e fundit. Profesor i Fakultetit të Arteve të Tiranës z Vladimir Myrtezai, në një shënim të tij si kritik, i referohet heshtjes shurdhuese të krijimit në këtë kishëz, ku artisti me aftësinë e tij, balancat e ambientit dhe nëpërmjet shkrimit milimetrik, të kompozojë një vepër unikale. Kjo kishëz e Lindjes përbën një gjurmë dhe  një vlerë për të ardhmen, të cilën Kryepiskopi “ja trashëgon” popullit shqiptar. Problemet në Dhiakoni. Në një ambient të vështirë, ku orthodhoksia ka pësuar fundosjen e plotë, Kryepiskopi Anastas duke shfrytëzuar mendimin teologjik dhe eksperiencën shekullore hierapostolike, punoi në tre nivele: a) Përdorim i gjuhës mëmë në adhurim, katekizëm dhe predikim. b)  Krijimi i klerit vendas. c) Sigurimi i pavarësisë ekonomike. Më konkrretisht përmend: “ Shprehjet adhurues bëhen në gjuhën shqipe. Në fshatrat me popullatë greke sigurisht që bëhen greqisht, në famullitë sllave në sllavisht etj” Paralelisht, gjatë dhiakonisë sime 25 vjeçare, qarkulluan në shqip, gazeta mujore, revista, libra (160), që pasuruan shkrimin Orthodhoks. Në lidhje me krijimin e klerit vendas: Në fillim klerikët nga Greqia dhe Amerika qëndruan në krah të Kryepiskopit Anastas, duke e ndihmuar gjatë periudhës së parë të veprës së tij. U organizuan Seminare që u shndërruan më pas në Akademi Teologjike. “Nuk pranova asnjë kandidat për klerik, nëse nuk kishte mbaruar Shkollën e Mesme dhe nëse nuk ishte i predispozuar të ndiqte studimet”, thekson Hierarku dhe shtos se deri më sot janë arsimuar dhe dorëzuar 160 klerikë ( nga të cilët mbi dhjetë kanë ndërruar jetë). Gjithashtu janë dorëzuar episkopë me origjinë shqiptare, me studime të shkëlqyera teologjike. Autonomia ekonomike e Kishës Autoqefale të Shqipërisë ishte vepra më e vështirë në të gjithë përpjekjen. “Duhet të siguronim diçka stabël nga burime vendase. Në fillim u përqëndruam në depozitime bankare. Më pas investuam në pasuri të paluajtshme. Në fund me ndihmën e Zotit, me dhurata të ndryshme dhe me një kredi bankare, realizuam ndërtimin e një  hidrocentrale. Kjo do të sigurojë përballimin e nevojave bazë të Kishës dhe vazhdimin e veprës së saj arsimore dhe shoqërore. Nuk janë vetëm klerikët me familjet e tyre, por dhe pothuajse 800 punonjës në 30 shkollat e të gjitha niveleve,në qëndrat shëndetësore dhe në aktivitetet e ndryshme shoqërore”. Vepra e dashurisë për shoqërinë. Kryepiskopi Anastas flet në përgjithësi për provën e madhe dhe përpjekjen për gjetjen e burimeve ekonomike, në mënyrë që të ofrojë vepra dashurie në shoqërinë e dobët të Shqipërisë. “Problemi ekonomik është i vështirë. Kisha është tepër e varfër. Kishin bllokuar të gjithë pasurinë e saj. Mgjth atë gjatë kësaj periudhe kemi ngritur 150 kisha të reja, rikonstrukturuam 160 të tjera dhe rindërtuam 60 objekte kulturore. U desh, shpesh herë, që të bëjmë rrugë, ujësjellsa, konvikte, klinika, shkolla të të gjithave nivele. Të gjitha këto vepra përbëjnë shprehjen e dashurisë për Zotin nga njeriu. Lavdi Zotit, shumë iu përgjigjën lutjeve tona për ndihma ekonomike, nga Greqia, Amerika, Australia. Në disa raste ishin tepër mallëngjyese”. Kryepiskopi Anastas duke përmbledhur thotë: “Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, jo vetëm u rikonstrukturua plotësisht me të gjitha strukturat kishtare, por në të njejtën kohë kontribuoi në mënyrë esenciale në ngritjen si dhe në zhvillimin shpirtëror dhe shoqëror të Shqipërisë”. Përktheu, përgatit Pelasgos Koritsas.

Εκδόθηκε στην ιταλική γλώσσα το βιβλίο του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου «Συνύπαρξη» - Botohet në italisht libri i Kryepiskopit Anastas “Të jetojmë së bashku”

Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος είναι γνωστός συγγραφέας και τα βιβλία και οι μελέτες Του έχουν εκδοθεί σε πολλές γλώσσες ανά της υφηλίου. Η τελευταία έκδοση ανήκει στο Μοναστήρι της Βοζείας στην Ιταλία, κέντρο διαθρησκευτικών συμποσίων, όπου κεντρική θέση κατέχει ο διάλογος γύρω από τα θέματα της Ορθοδοξίας.

Ο τίτλος του βιβλίου που κατέχει σημαντικό χώρο στη διαδικτυακή σελίδα του Μοναστηρίου, είναι «Συνύπαρξη» («Να συμβιώσουμε» - η συνεισφορά των θρησκειών και η ηθική της συνυπάρξεως).

Ποια είναι η συνεισφορά των θρησκειών αναφορικά με τον ανθρωπισμό; Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος παραθέτει ορισμένους στοχασμούς πάνω σ’ αυτό το θέμα, το οποίο, σε σύμπνοια με την παράδοση της Εκκλησίας, επιχειρεί να επισημάνει τις απόκρυφες πράξεις του Χριστού και του Αγίου Πνεύματος πάνω στα θετικά στοιχεία όλων των ανθρώπινων αναζητήσεων. Το βιβλίο «προσφέρει εργαλεία για τον κοινό εναρμονισμό του διαλόγου και της μαρτυρίας και μας υπενθυμίζει ότι καλούμαστε στο προσεχτικό άκουσμα των βημάτων του Θεού..., ώστε να θεωρήσουμε χαρά κι επίτευξη την αδερφική αντιμετώπιση και τελικά, όλη αυτή τη διαδικασία να την διεκπεραιώνουμε όλοι μας με τον τρόπο που την έκανε ο φτωχός και γεμάτος συμπόνοια Ιησούς Χριστός» (Από τον Πρόλογο του Αθανασίου Ν. Παπαθανασίου).

Στο βιβλίο τονίζεται με έμφαση η ανάγκη του ανθρώπου για να επικοινωνήσει, η ζωτική ανάγκη του να έχει επαφές με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Όμως οι ανθρώπινες υπάρξεις θα πρέπει να είναι εις αναζήτηση αρμονικής συμβίωσης, η οποία δεν εξαλείφει την πολιτιστική ιδιομορφία των λαών, ισοπεδώνοντας κάθε διάκριση μεταξύ τους, αλλά που γνωρίζει να αποκαλύπτει με δημιουργικό τρόπο τις πιο θετικές πτυχές των ατόμων και των λαών. Οι αδικίες, η διαφθορά και η φτώχεια δεν έπαψαν ποτέ να καταστρέφουν την ανθρώπινη συμβίωση και πάνω σ’ αυτό το πρόβλημα οι μεγάλες θρησκείες, που έχουν επηρεάσει τους πολιτισμούς των λαών, έχουν τη δική τους συνεισφορά ως προς τη μετάδοση των αρχών και την υπόδειξη των οδών που θα πρέπει να ακολουθήσουν.

......................................................

Kryepiskopi Anastas dallohet për studimet dhe librat e shumtë të botuar në mjaft gjuhë të botës. Më i fundit, është një botim i Manastirit të Bozesë në Itali, qendër takimesh ndërfetare, ku dialogu me orthodhoksinë zë vend qendror.

Titulli i librit, që zë një vend të konsiderueshëm në faqen e internetit të Manastirit, është “Vivere insieme” (“Të jetojmë së bashku” - Kontributi i religjioneve dhe një etikë e bashkëjetesës).

Cili është kontributi i religjioneve në drejtim të humanizmit? Kryepiskopi Anastas ofron disa reflektime mbi këtë temë e cila, në koherencë me traditën e Kishës, kërkon të nxjerrë në pah veprimet e fshehta të Krishtit dhe të Shpirtit të Shenjtë në elementet pozitive të gjitha kërkimeve njerëzore. Libri “jep instrumente për të akorduar së bashku dialogun dhe dëshminë dhe na kujton se jemi të thirrur në ushtrimin e dëgjimit të kujdesshëm të hapave të Perëndisë..., që të quajmë gëzim dhe arritje përballjen vëllazërore dhe së fundi, ta bëjmë të gjithë këtë sipas mënyrës së Krishtit të varfër dhe plot mëshirë” (Nga parathënia e Athanasios N. Papathanasiu).

Në libër theksohet nevoja e njeriut për të komunikuar, nevoja e tij jetësore për të pasur kontakte me të tjerët. Por ama qeniet njerëzore duhet të kërkojnë një bashkëjetesë harmonike, e cila nuk zhduk veçantinë kulturore të popujve, duke sheshuar çdo dallim mes tyre, por që di si t’i japë vlerë në mënyrë krijuese anëve më të mira të individëve e popujve. Padrejtësitë, korrupsioni dhe varfëria nuk kanë reshtur së shkatërruari bashkëjetesën njerëzore dhe mbi këto problem besimet e mëdha fetare, që kanë ndikuar kulturat e popujve, kanë kontribuuar për t’u dhëne parimet dhe sugjeruar rrugët që duhet të ndjekin.

Përgënjeshtrim ndaj akuzave absurde të Nikolla Markut

KISHA ORTHODHOKSE AUTOQEFALE E SHQIPËRISË·ΚΥΡΙΑΚΗ, 27 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2017

Ditën e djeshme dt. 26 gusht 2017 qarkulloi në disa portale mediatike një intervistë "ekskluzive" me priftin e vetëshpallur të kishës së Shën Marisë në lagjen kala të qytetit të Elbasanit, Nikolla Marku, i cili ende mban të uzurpuar këtë kishë që nga dita e zaptimit të saj me dhunë.

Në këtë intervistë të tijën ai edhe një herë kërkon të tërheqë vemendjen e opinionit publik duke heroizuar veten e tij me një tjetër skenar fantazmagorik, sa djallëzor aq edhe qesharak, për gjoja përpjekjen nga ana e "kishës greke" siç shprehet ai, për helmimin e tij.

Deklarata të tilla të përçarta sigurisht që nuk mund të mallëngjejnë askënd që tashmë e di shumë mirë se kush ka qenë dhe mbetet gjatë gjithë këtyre viteve qëllimi i marionetës Nikolla Marku: përbaltja e veprës madhështore dhe historike e ringritjes dhe rivitalizimit të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërsië gjatë këtyre 25 vjetëve.

Gjithashtu, ata që ndodhen pas Nikolla Markut me deklarata dhe veprime të tilla janë përpjekur vazhdimisht të nxisin përçarje brenda komunitetit orthodhoks dhe ndërmjet komuniteteve fetare në vend, si dhe urrejtje ndaj popujve dhe vendeve tanë fqinj.

Kjo përpjekje e dështuar tashmë po shkon drejt përfundimit, ndërkohë që sot në krye të Mitropolisë së Elbasanit, Shpatit dhe Librazhdit është një mitropolit shqiptar, siç janë edhe në Mitropoli të tjera dhe në funksione të rëndësishme, bashkë me 157 klerikë shtetas shqiptarë në gjithë gjithë vendin, por këto fakte dukshëm, Nikolla dhe ata që janë pas tij nuk duan t’i shohin e as t’i vlerësojnë.

Mitropolia e Elbasanit, Shpatit dhe Librazhdit

Elbasan 27 gusht 2017

Το Αργυρούν Ιωβηλαίο του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου - Jubileu i argjentë i Kryepiskopit Anastas

Το Αργυρούν Ιωβηλαίο του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου Ξεκινούσα με καρδιά βαριά και νου σκοτεινιασμένο. «Θα πάω μόνο για χατίρι Του», είπα μέσα μου, «και θα αποχωρήσω αμέσως». Όσες φορές έχει τύχει να αισθάνομαι εγκλωβισμένη σε μια δύσκολη κατάσταση, επαναλαμβάνω πάντα την ίδια ιαματική σκέψη, όπως ακριβώς οι μοναχοί λένε την προσευχή τους κόμπο-κόμπο με το κομποσκοίνι. «Σκύψε το κεφάλι και δούλευε, χωρίς να κοιτάς ούτε δεξιά, ούτε αριστερά». Ήδη από τον προαύλιο χώρο του Καθεδρικού Ναού της Αναστάσεως του Χριστού τα πρόσωπα των πιστών, μου έφεραν στο μυαλό, τα λόγια προ δεκαετίας ενός φίλου πολύ αγαπημένου. «Όταν δεν είμαι καλά, κατεβαίνω στον δρόμο και περπατάω πάνω-κάτω στο κέντρο της Αθήνας. Κοιτάζω τα πρόσωπα όλων αυτών των ανθρώπων και διερωτώμαι, ποιος είμαι εγώ που έχω δικαίωμα να πονάω;» Τα πράγματα άρχισαν να γίνονται ένα γύρο καλύτερα στο εσωτερικό του Ναού, καθώς αντίκριζα σιγά-σιγά τις πρώτες οικείες φυσιογνωμίες. Και μετά σχεδόν άθελά μου το θέαμα της πανηγυρικής Θείας Λειτουργίας στην οποία συλλειτουργούσαν όλα τα μέλη της Ιεράς Συνόδου και οι ιερείς που είχε χειροτονήσει ο Αναστάσιος από τα πρώτα χρόνια, με συνεπήρε. Κληρικοί και πιστοί είχαν συρρεύσει από όλες τις Ορθόδοξες Μητροπόλεις της αλβανικής επικράτειας. Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, και μόνο αφού ο Μητροπολίτης Κορυτσάς, Ιωάννης, εξήρε τον ρόλο του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου ως αναντικατάστατο στην ανασυγκρότηση της Ορθόδοξης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αλβανίας, ο Αναστάσιος πήρε τον λόγο και η μαγεία άρχισε. Η ίδια πάντοτε μειλιχιότητα, η ίδια ευπροσηγορία, γλυκυθυμία, ογκολιθική συγκρότηση, εγκαρτέρηση, η ίδια γνήσια συγκίνηση για όσα επετεύχθησαν. Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος διαθέτει μία ακτινοβολία εσωτερική, διαμορφώνει τον χώρο, τον επηρεάζει. «Δεν είναι η γιορτή ενός προσώπου, είναι η γιορτή μιας Εκκλησίας. Η ανασύσταση, η ανάσταση μιας Εκκλησίας. O Θεός είναι ένας Θεός εκπλήξεων, εκπλήξεων αγάπης. Ο Θεός εκπλήξεων επιφυλάσσει τα θαύματά του με τρόπο που  το μυαλό του ανθρώπου δεν τα συλλαμβάνει. Ο Θεός έδωσε πνοή ζωής σε ένα τόπο που φαινόταν εντελώς λησμονημένος. Ο Θεός το λίγο το πολλαπλασιάζει, και δίνει μια εκπληκτική καρποφορία εκεί όπου όλα φαίνονται δύσκολα. Ο Θεός μας χαρίζει περισσότερα από όσα μπορούμε να σκεφτούμε ή να φανταστούμε. Όλη αυτή η προσπάθεια δεν σχετίζεται με ένα μόνο πρόσωπο το οποίο ασφαλώς έφερε την ευθύνη, αλλά με πληθώρα εξαιρετικών προσώπων, εκλεκτών συνεργατών εν Κυρίω οι οποίοι με θυσία προσφέρουν μέσα σ αυτήν την διακονία της Εκκλησίας. Πάντα θα θυμάμαι τον καθένα ξεχωριστά. Όπως ο Απόστολος Παύλος έλεγε στην Επιστολή του προς Θεσσαλονικείς, αδιάκοπα σκεφτόμαστε το έργο της πίστεως και τον κόπο της αγάπης και την υπομονή της ελπίδος των εκλεκτών συνεργατών αυτήν την στιγμή που δοξάζουμε όλοι τον Θεό. Τα εικοσιπέντε έτη δεν είναι μια γιορτή επετείου αναμνήσεων, αλλά μια αφετηρία για καινούργιες προσπάθειες. Κοιτάξτε, το μυστικό παραμένει πάντοτε. Όσο περισσότερο αγαπούμε Αυτόν ο οποίος είναι η ένσαρκος αγάπη, τότε θα βλέπουμε στην ζωή μας και την ζωή της Εκκλησίας μας θαύματα. Αυτός που είναι η απόλυτη αλήθεια, η ενσαρκωμένη αγάπη, το άπειρο κάλος, ας ευλογεί και ας οδηγεί την Εκκλησία μας στα επόμενα βήματα». -Έχει πάρα πολύ κόσμο, καίτοι είναι διακοπές, Αύγουστος, καύσωνας, είπα κατάπληκτη με το πέρας της ομιλίας, όταν το εκκλησίασμα άρχισε να ζωηρεύει. -Και Τετάρτη. Θέλαμε να κάνουμε πιο πολλά, αλλά δεν ήθελε, δεν μας άφησε, συμπλήρωσε το αγαπημένο πνευματοπαίδι του Αρχιεπισκόπου, που το κέρδισε η πολιτική, και κατευθυνθήκαμε στην αίθουσα όπου θα προσφερόταν καφές. -Καλώς την! -Χρονιά πολλά, ψέλλισα. -Χρόνια καλά να είναι, υπογράμμισε με τον τόνο της φωνής του ο Μακαριώτατος, και η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τις δυσκολίες της χώρας. «Τα άλλα μέρη είναι κοσμικότητες. Εδώ είναι το κρίσιμο πόστο, στα χαρακώματα. Όλοι έρχονται δύσθυμοι, αλλά πάντα τους λέω ότι όταν έρθει η ώρα να φύγετε, θα κλαίτε». Αντί χαιρετισμού, όταν σηκώθηκε για να κατευθυνθεί προς την αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου, η οποία βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον Ναό της Αρχιεπισκοπής, και στην οποία θα ακολουθούσε πολιτιστική εκδήλωση προς τιμήν Του, με ένα ολόγιομο χαμόγελο είπε «Το καλό είναι ότι έχουμε από όλους, γέρους, νέους και παιδιά». Η αρχιτεκτονική του Συγκροτήματος της Αρχιεπισκοπής αντανακλά την πίστη του ποιμένα της. «Αυτή η Εκκλησία δεν είναι μια κλειστή λέσχη για τους σεσωσμένους, αλλά μια ανοικτή κοινότητα των ανθρώπων, ένας ανοικτός πολιτισμός».  Όταν το 1992, πριν από εικοσιπέντε έτη, σε ηλικία εξήντα δύο ετών, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος μετά από τις ιεραποστολές στην Μαύρη Ήπειρο, ανέλαβε να αναστηλώσει την Ορθοδοξία στην Αλβανία, ήρθε αντιμέτωπος με πλήρη διάλυση. «Εάν στην Αφρική έπρεπε να εργαστούμε από τον μηδέν, εδώ στην Αλβανία ξεκινήσαμε από το μείον» συνηθίζει να λέει. «Από το 1944 ξεκίνησε ο διωγμός της θρησκείας σε όλα τα πρώην κομμουνιστικά καθεστώτα, αλλά στην Αλβανία το 1967 προέβησαν σε κάτι πιο ολοκληρωτικό, την απαγόρευση βάσει Συντάγματος κάθε θρησκευτικής έκφρασης.  Η Εκκλησία είχε καταρρεύσει ολοσχερώς». Η εορταστική εκδήλωση ξεκίνησε με την προβολή ντοκιμαντέρ από τα πρώτα πέντε έτη της δράσης του Αρχιεπισκόπου. Στις απομακρυσμένες περιοχές και τα χωριά, κυρίως τα ελληνοαλβανικά σύνορα, υπήρχαν μόνο κατεστραμμένες εκκλησίες, και παντελής έλλειψη οδικού δικτύου, παροχής νερού και ρεύματος. «Η κατάσταση ήταν τραγική. Όλη η περιοχή ήταν διάσπαρτη με πολυβολεία. Εκείνοι που τα δημιούργησαν έστελναν το μήνυμα ότι υπάρχει φόβος. Είμαστε υπό απειλή. Και το έκαναν αυτό για να ελέγχουν τον λαό. Έπρεπε να εκφράσουμε την αγάπη μας και την συμπαράστασή μας σε αυτούς τους ανθρώπους. Δεν μπορούσα να πάω να κάνω το κήρυγμα και να έφευγα έτσι». Πράγματι στα συσσίτια και τις διανομές ειδών πρώτης ανάγκης, τα αγαθά μοιράζονταν σε όλους ανεξαιρέτως καταγωγής, εθνότητας, θρησκεύματος. Όταν το 1999 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος επισκέφθηκε την Αλβανία, χαρακτήρισε ως «θαύμα» το ανθρωπιστικό και κοινωνικό έργο του Αναστάσιου, ενώ για τον ίδιο είχε πει «Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος είναι το δώρο του Θεού πάνω στην γη». «Από μακριά δεν είναι τόσο απλό να γίνονται καταληπτές οι σύνθετες πτυχές της αλβανικής ιδιοσυγκρασίας και πραγματικότητας», είχε αρκεστεί να διευκρινίσει ο Μακαριώτατος για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε κατά τη διάρκεια της επταετούς αρχιερατείας του. Ύστερα από χρόνια μαρτυρίου, στην Αλβανία ανέτειλε μία νέα αποστολική περίοδος. Ο Αρχιεπίσκοπος έκτισε ορφανοτροφεία, νηπιαγωγεία, σχολεία, σχολές. Ίδρυσε πρότυπες κλινικές και σύγχρονα ιατρικά διαγνωστικά κέντρα. Αναστήλωσε Ναούς και Μονές, προσέφερε έργα υποδομής, φτιάχνει υδραγωγεία, υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Το 1999 με την κρίση του Κοσσυφοπεδίου, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας φιλοξένησε 33.000 πρόσφυγες σε δικούς της καταυλισμούς, προσφέροντας ρούχα, τρόφιμα, ιατρική βοήθεια. Στο Κονσέρτο συμμετείχαν σύλλογοι από όλες τις Μητροπόλεις, τα Εκκλησιαστικό Λύκεια, τα αλβανοελληνικά Σχολεία της Εκκλησίας, το Ορφανοτροφείο της Μονής του Αγίου Βλάσιου στο Δυρράχιο. Μαθητές από την Κορυτσά, το Αργυρόκαστρο, τον Μεσοπόταμο, το Λιπμράζ, την Σπαθία, το Φίερι, το Μπεράτι, ερμήνευσαν τραγούδια και παρουσίασαν παραδοσιακούς χορούς. Ο ενθουσιασμός και η ευγνωμοσύνη των νέων, συγκλόνισαν τον Μακαριώτατο, ο οποίος σαν παιδί καυχιόταν εν Κυρίω: «Πείτε μου, έχετε δει ποτέ να κάνουν τέτοια εκδήλωση για άλλον Αρχιεπίσκοπο;» Ο Αναστάσιος όταν μιλάει για κάποιον, μιλάει πάντοτε σαν να είναι οιονεί παρών στο δωμάτιο. Μια φορά που πήγε η μητέρα μου να τον χαιρετίσει σε μια εκδήλωση, της είπε με περισσή εγκαρδιότητα: «Έχουμε καιρό να σας δούμε». «Έχω και την άλλη μου κόρη στην Θεσσαλονίκη», έσπευσε εκείνη να δικαιολογηθεί. «Αυτά τα παιδιά σας χρειάζονται περισσότερο. Εδώ είναι το σύνορο, το όριο». Ο Μακαριώτατος είναι η κοινωνία, ότι σε κάνει να κοινωνείς. Κάποια στιγμή που ήρθε λάθρα να καθίσει για λίγο στο τραπέζι μας, στην τραπεζαρία που προσέφεραν κριτσίνια και καφέ, ο Χρήστος  ο Παπανικολάου, ο ζωγράφος της Αρχιεπισκοπής που αγιογραφεί το Παρεκκλήσιο του Καθεδρικού, είπα αυθόρμητα σε κοινή μας φίλη. «Όταν ήμουν μικρή τα βράδια έκλαιγα, γιατί αγαπούσα ένα μικρό λούτρινο σκυλάκι που μου είχε φέρει ο πατέρας μου από την Γερμανία και κοιμόμουν πάντοτε μαζί του, πιο πολύ από τον Θεό. Τον ίδιο συναίσθημα με κατέλαβε εξαπίνης όπως τρύπωσε ο Χρήστος δίπλα μας. Πειράζει που τον αγαπάω πιο πολύ από τον Αρχιεπίσκοπο;» «Είδες πως βιώνουν την αγάπη τα παιδιά;» απάντησε με πλήρη συναίσθηση εκείνη. Ο Χρήστος είναι εκείνος που μας φέρνει όλους κοντά, που θα μας μαζέψει, θα τρέξει για τον καθένα, θα είναι εκεί για οιονδήποτε έχει ανάγκη. Είναι εκείνος που διδάσκει την αλληλοπεριχώρηση. «Οι μεγαλύτερες δυσκολίες είναι από το περιβάλλον σου», έχει εξομολογηθεί ο Προκαθήμενος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας. «Το μεγάλο πρόβλημα είναι οι δυσκολίες οι οποίες έρχονται από το στενό σου περιβάλλον και οι οποίες μπορεί να σε οδηγήσουν σε κάμψη, σε απογοήτευση. Από εκεί που περιμένεις μια βοήθεια δεν έρχεται, έρχεται το αντίθετο ή από εκεί που έχεις βοηθήσει έρχεται η αγνωμοσύνη. Όλα αυτά κουράζουν. Αλλά, όλα αυτά ωριμάζουν τους ανθρώπους. Η ελευθερία από την πικρία, την αγανάκτηση και το παράπονο είναι πολύ ουσιαστικές μορφές ελευθερίας. Πρέπει να είμαστε ελεύθεροι και από την απαίτηση ευγνωμοσύνης απέναντι στον άλλο. Να προσφέρουμε την ευχαριστία μας αλλά να μην έχουμε την απαίτηση να μας δίνουν ευγνωμοσύνη. Να μην φανταζόμαστε ότι από παντού θα έχουμε κοινή αποδοχή. Υπάρχουν άνθρωποι που μας παρεξηγούν. Σχολιάζουν δυσμενώς και αυτά μας πικραίνουν». Κάτω από τον καυτό ήλιο, είχε πια μεσημεριάσει, και με ένα καυσαέριο που σε ζάλιζε ως εάν εισέπνεες αναθυμιάσεις, στενός συνεργάτης και φίλος του Αρχιεπισκόπου μου εκμυστηρευόταν. «To χέρι του Θεού είναι παντού να μας ανοίγει δρόμους. Εμείς οφείλουμε να τους αναγνωρίζουμε. Η εκδήλωση μου θύμισε εκείνες που γίνονταν στην Ελλάδα την δεκαετία του ΄50 και του ΄60. Τότε που υπήρχαν πρόσωπα που ενέπνεαν και ενθουσίαζαν. Όταν είχα επιστρέψει στην Ελλάδα το ΄85 από τις σπουδές μου στην Αμερική, και συναντούσα κάποιον γνωστό στο δρόμο ο χαιρετισμός ήταν “Να περνάς καλά”. Τι πάει να πει να περνάς καλά; Το παν είναι η κοινωνία, να σκέφτεσαι τον άλλον, μέσα στο ζευγάρι, την οικογένεια, την εργασία. Η μητέρα μου έλεγε ότι το να αγνοείς τον άλλον είναι το πιο αντίχρηστο πράγμα». Φεύγοντας, ανέβαινα τα εξωτερικά σκαλιά από το Πολιτιστικό Κέντρο με ανάλαφρο βήμα, και ψυχή αναπτερωμένη, «ξεφορεμένη», σαν την εικόνα του Μακαριώτατου απεκδυσάμενου τα ιερατικά άμφια, που πιο πολύ αγαπώ. Μπροστά από τον Καθεδρικό Ναό, τα σχολεία, οι όμιλοι, φωτογραφίζονταν προς ανάμνησιν της ημέρας που το ποίμνιο εόρτασε τα εικοσιπέντε έτη της Ενθρόνισης του Αναστάσιου στις 2 Αυγούστου 1992, ως Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας. Εις πολλά έτη Δέσποτα! http://www.kathimerini.gr/

Jubileu i argjentë i Kryepiskopit Anastas U nisa me zemër të rëndë dhe mendje të errët. “Do të shkoj vetëm për hatrin e Tij” thashë, “dhe do të largohem menjëherë”. Sa herë më ka ndodhur që të ndjehem e izoluar në një gjendje të vështirë, përsëris gjithmonë të njejtin mendim shërues, ashtu si murgjit thonë lutjen kotkë-kotkë me komboskin. “Ul kokën dhe puno, pa parë as djathtas, as majtas”. Që në oborr të Kishës Katedrale të Ngjalljes së Krishtit fytyrat e besimtarëve, më sollën në mendje, fjalët e një miku tim të dashur që mi tha para një dhjetëvjeçari.  “Kur nuk jam mirë, zbres në rrugë dhe ec sa lart-poshtë në qëndër të Athinës. Shikoj fytyrat e të gjithë atyre njerëzve dhe pyes veten, kush jamë unë dhe kam të drejtën të kem dhimbje?” Gjërat filluan që të bëhen disi më mirë nga ambjenti i brendshëm i Kishës, pasi shikoja me ngadalë fytyrat e para të njohura. Dhe më pas, pothuajse padashje imazhi i Meshës Hyjnore panigjirke në të cilën merrnin pjesë të gjithë anëtarët e Sinodhit të shenjtë dhe klerikët që kishte dorëzuar Anastasi që në vitet e para, më rrëmbeu. Klerikët dhe besimtarët kishin erdhur nga të gjitha Mitropolitë Orthodhokse të Shqipërisë Në fund të Meshës Hyjnore, dhe vetëm pasi Mitropoliti i Korçës Joani, vlerësoi rolin e Kryepiskopit Anastas si të pasvendësueshëm në riorganizimin e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, Anastasi mori fjalën dhe magjia filloi.  Gjithmonë e njejta butësi, dashamirësi, ëmbëlsi i njejti konstrukt , durim, i njejti mallëngjim origjinal për të gjitha ato sa u arritën. Kryepiskopi Anastas disponon një rrezatim të brendshëm, krijon një ambient dhe ndikon mbi të. “Nuk është festa e një personi, është festa e një Kishe. Ringritja, ngjallja e një Kishe. Zoti është një Zot surprizash, surprizash dashurie. Zoti i surprizave  ruan mrekullitë e tij në mënyrë të tillë që mendja e njeriut nuk e koncepton dot. Zoti i dha frymë jete një vendi që dukej plotësisht i harruar. Zoti  të paktën e shumëzon , dhe jep fruta pafund, atje ku të gjitha duken të vështira. Zoti falë më tepër nga sa ne mund të mendojmë apo të imagjinojmë. E gjithë kjo përpjekje nuk ka lidhje vetëm me personin të cilin me siguri mbante përgjegjësi, por me një grup personash të shkëlqyer , bashkëpunëtorë të zgjedhur më Zotin të cilët me sakrificë ofrojnë në këtë dhiakoni të Kishës. Gjithmonë do të  mbaj mend secilin në veçanti. Por ashtu si Apostull Pavlli thoshte në Letrën e tij drejtuar Thessalonikasve, mendojmë pandalim veprën e besimit dhe mundin e dashurisë dhe durimin e shpresës  të bashkëpunëtorëve të zgjedhur në këto momente kur të gjithë së bashku lavdërojmë Zotin. 25 vitet nuk janë një festë kujtimesh, por një pikënisje për përpjekje të reja. Shikoni, misteri mbetet gjithmonë. Sa më tepër do të duam Atë i cili është trupëzimi i dashurisë, atëhere do të shohim në jetën tonë dhe në jetën e Kishës sonë mrekulli. Ai që është e vërteta absolute, dashuria e trupëzuar, bukuria e pafundme, le të bekojë dhe të udhëzojë Kishën tonë në hapat që pasojnë”. -         Ka shumë njerëz, mgjth se periudhë pushimesh, Gusht, temperaturat e larta, thashë e çuditur me mbarimin e fjalës, kur dhe besimtarët filluan të dëgjoheshin pak. -         Dhe e Mërkurë. Donim të bënim më shumë, por nuk donte, nuk na la, tha biri shpirtëror i Kryepiskopit, të cilin e fitoi politika, dhe u drejtua nga salla ku do të ofrohej kafeja. -         Mirëseardhe -         Për shumë vjet, belbëzova -         Vite të mira të jenë, nënvizoi me theksin e zërit të tij Fortlumturia dhe biseda u vërtit rreth vështirësive të vendit. “Vendet e tjera janë laicitete. Këtu është posti kritik, në front. Të gjithë vijnë të zymtë, por gjithmonë ju them se kur të vijë çasti për tu larguar do të qani. “ Në vend të përshëndetjes, kur u largua për të shkuar nga salla e Qëndrës Kulturore, e cila ndodhet pikërishte nën Kishën e Kryepiskopatës, dhe në të cilën pas pak do të kishte një shfaqje kulturore për nder të Tij, me një buzëqeshje të çiltër tha: “E mira është që kemi nga të gjithë, pleq, të rinjë dhe fëmijë”. Arkitektura e Kompleksit të Kryepiskopatës reflekton besimin e bariut të saj. “Kjo Kishë nuk është një klub i mbyllur për të shpëtuarit, por një komunitet i hapur njerëzish, një kulturë e hapur”. Kur në vitin 1992, para 25 vjetësh, në moshën 62 vjeçare, Kryepiskopi Anastas pas vepërs së tij misionare në Kontinentin e Zi, mori përsipër që të rindërtojë Orthodhoksinë në Shqipëri, u gjend përballë me një shpërbërje totale. “Nëse në Afrikë do të duhej të punonim nga zeroja, këtu në Shqipëri filluam nga minusi” thotë zakonisht. “Nga 1944 filloi përndjekja e fesë në të gjitha ish rregjimet komuniste, por në Shqipëri më 1967-ën kryen diçka më totalitare, ndalimin me Kushtetutë të çdo lloj shprehie fetare. Kisha ishte shkatërruar plotësisht”. Kjo ngjarje festive filloi me shfaqjen e një dokumentari nga pesë vitet e para të veprës së Kryepiskopit. Në zonat e thella dhe fshatrat, kryesisht në fshatrat pranë kufirit shqiptargrek, ekzistonin kisha të prishura, mungesë e plotë e rrjetit urbanistik, i ofrimit të ujës dhe rrymës. “Gjenda ishte e tmerrshme. E gjithë zona ishte e mbushur me bunkerë. Ata që i krijuan dërgonin mesazhin se ekziston frika. Gjendemi nën kërcënim. Dhe bënë këtë për të kontrrolluar popullin. Duhet të shprehim dashurinë tonë dhe solidaritetin tonë tek këta njerëz. Nuk mund të shkoja të bëja predikim e të largohesha ashtu thjesht”. Me  të vërtetë ushqimet dhe produktet e tjera për nevojat imediate,  ndahen tek të gjithë padallim në prejardhje, kombësi apo besim fetar. Kur në vitin 1999 Patriku Ekumenik Vartholome vizitoi Shqipërinë, e quajti “mrekulli” vepërn humane dhe shoqërore të Anastasit, ndërsa për atë vetë kishte thënë “Kryepiskopi Anastas është dhurata e Zotit mbi tokë”. “Nga larg nuk është kaq e thjeshtë të kuptohen anët komplekse të temperamentit dhe realitetit shqiptar”, ishte mjaftuar që të sqaronte Fortlumturia për vështirësitë që takoi gjatë 7 viteve të para si Kryeprift. Pas vitesh martirizimi, në Shqipëri lindi një tjetër periudhë Apostolike. Kryepiskopi ndërtoi jetimore, kopshte, shkolla. Themeloi klinika unikale dhe qëndra diagnostike mjekësore moderne. Rindërtoi Tempuj e Manastire, ofroi vepra urbanistike, ndërtoi ujësjellsa dhe hidrocentrale. Më 1999 me krizën në Kosovë, Kisha Orthodhokse e Shqipërisë mikpriti 33.000 rrefugjatë në kampet e tij, duke ju ofruar rroba, ushqime, ndihmë mjekësore. Në koncert merrnin pjesë shoqata nga çdo Mitropoli, Gjimnazet e Kishës, Jetimoret e Manastirit të Shën Vlashit në Durrë. Nxënës nga Korça, Gjirokatra, Mesopotami, Librazhdi, Shpati, Fieri e Berati, interpretuan këngë dhe paraqitën valle popullore. Entuziazmi dhe mirënjohja e të rinjëve, tronditën Fortlumturinë, i cili si fëmijë mburrej më Zotin: “Më thoni, keni parë ndonjëherë të bëhet një festë e tillë për Kryepisko tjetër?” Anastasi kur flet për dikë, flet sikur ai të jetë prezent në dhomë. Një herë që shkoi nëna ime që ta përshëndeste në një festë, i tha me një përzemërsi të madhe: “Kemi kohë që nuk ju kemi parë”. “Kam dhe vajzën tjetër time në Thessaloniki”, nxitoi ajo që të justifikohej. “Këta fëmijë ju kanë më tepër nevojë. Këtu është kufiri,  vija ndarëse”. Fortlumturia është shoqëria, që të bën të kungosh. Në një moment që erdhi për tu ulur pak në tavolinën tonë, në mencën ku ofruan kafe, Kristo Papanikolla, piktori i Kryepiskopit që pikturon Pareklisin e Katedrales, thashë spontanisht tek një shoqja jonë e përbashkët: “ Kur isha e vogël netëve qaja, sepse  e doja  ,një qen të vogël lodër që më kishte sjellë babai nga Gjermania dhe flija gjithmonë me të, më tepër se Zoti. Të njejtin emocion pata papritur sikur Krishti u ul pranë nesh. Ka ndonjë gjë të keqe që e dua më tepër nga Kryepiskopi?” “E pe si e përjetojnë dashurinë fëmijët?” u përgjigj me ndërgjegjie të plotë ajo. Krishti është ai që na sjell të gjithëve pranë njëri- tjetrit,  ai do të na mbledhë, do të nxitojë për secilin, do të jetë atje për çdo lloj nevoje. Është ai i cili na mëson  të ekzistojmë brenda njeri-tjetrit. “Vështirësitë më të mëdha janë nga ambienti tënd”, kishte rrëfyer Kryebariu i Kishës Orthodhokse të Shqipërisë. “Problemi më imadh janë vështirësitë që vijnë nga ambienti tënd i ngushtë të cilat mund të të çojnë në përkulje, në zhgënjim. Atje ku pret një ndihmë nuk vjen, vjen e kundërta ose atje ku ke ndihmuar vjen mosmirënjohja. Të gjitha këto të lodhin. Por, të gjitha këto pjekin njeriun . Liria nga hidhërimi , indinjimi dhe ankimi janë forma shumë esenciale të lirisë. Duhet të jemi të lirë dhe nga kërkesa e mirënjohjes nga të tjerët. Të ofrojmë falenderimin tonë por të mos kërkojmë që të na japin mirënjohje. Të mos imagjinojmë se të gjthë do të na pranojnë. Ka njerëz që na keqkuptojnë. Komentojnë keq dhe këto na hidhërojnë”. Nën djellin përvëlues, kishte erdhur tashmë dreka, dhe me gazin e makinave që të sillte marrje mendsh , një bashkëpunëtor dhe mik i Kryepiskopit na tregonte. “Dora e Zotit është kudo dhe na hap rrugë. Ne kemi detyrim që ti dallojmë. Festa më kujtoi ato sa bëheshin në Greqi në dhjetëvjeçarin e 50 dhe të 60-ës. Atëhere kishte persona që frymëzonin dhe entuzismonin. Kur isha kthyer në Greqi në vitin 1985 nga studimet e mia në Amerikë, dhe takoja ndonjë të njohur në rrugë, përshëndetja e tij ishte “Të kalosh mirë”. Çdo të thotë të kalosh mirë? Gjithçka është shoqëria, të mendosh tjetrin, brenda çiftit, familjen, punën.  Nëna ime thoshte se të injorosh tjetrin është shprehi anikrishti” Duke u larguar, po ngjitja shkallët e jashtme të Qëndrës Kulturore me një hap të lehtë, dhe shpirt të lehtë, “të zhveshur”, si  ikona e Fortlumturisë e zhveshur nga veshjet klerikale, të cilën e dua më tepër. Para Katedrales, shkollat, grupet, nxirrnin fotografi në kujtim të ditës që “kopeja” festoi 25 vjetorin e Fronëzimit të Kryepiskopit Anastas më 2 Gusht 1992, si Kryepiskop i Tiranës, Durrësit dhe gjithë Shqipërisë Për shumë vjet o Kryezot.