Αναμνήσεις του Vedat Kokona συμμαθητής και συγκάτοικος του δικτάτορα Ε Χότζα από το βιβλίο: «Τριγυρίζοντας στην άκρη του χρόνου»! -Kujtimet e Vedat Kokonës, nga libri “Endur në tisin e kohës”!

 

Αριστερά ο Βεντάτ Κοκόνα και ο Ενβέρ Χότζα- Δεξιά πάνω οι μαθητές στο Γαλλικό Λύκειο πριν από αυτό Ελληνικό Μπάγκειο Γυμνάσιο. Κάτω οι καθηγητές του Γαλλικού Λυκείου Κορυτσάς

Ο Ενβέρ Χότζα γνώριζε άπταιστα ελληνικά! - Enver Hoxha fliste shkëlqyer gjuhën greke!

 

Βιτωρία Τσούρη με τον Ε Χότζα.

 

Μια περιγραφή γκρεμίσματος εκκλησίας, στα χρόνια του Ενβέρ Χότζα

Όπως γνωρίζουμε, με πρωτοβουλία του δήμαρχου Χειμάρρας Gjergji Goro, συνεργεία του Δήμου γκρέμισαν την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, στο χωριό Δρυμάδες, παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων, της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας και τα διαβήματα του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών. Αυτό αποτελεί συνέχεια της τακτικής του κομμουνιστή δικτάτορα Εμβέρ Χότζα, που δεν ήθελε χώρους λατρείας οποιασδήποτε θρησκείας στην επικράτειά του.

Στο αριστουργηματικό αυτοβιογραφικό βιβλίο του Βαγγέλη Παπαχρήστου «ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΔΑΙΜΟΝΩΝ» υπάρχει μία περιγραφή γκρεμίσματος της εκκλησίας στο χωριό ‘’Παπαράχη’’, (σελ. 233 -237 ). Το γκρέμισμα της εκκλησίας παρουσιάζεται σαν μια ανάμνηση του Κλεάνθη, Γραμματέα του Κόμματος του χωριού, περίπου πέντε χρόνια αργότερα, όταν πήγε να επισκεφθεί τον φούρνο, ο οποίος είχε αναγερθεί στο προαύλιο της εκκλησίας, μετά την ισοπέδωσή της από τους κομμουνιστές και την νεολαία του χωριού.

Ο ‘’Αρχηγός’’ είχε αποκαλέσει την χώρα άθεη και τους κατοίκους της πιστούς στο Κόμμα και στον Μαρξισμό –Λενινισμό και αποφάσισε την κατάρρευση των εκκλησιών, μοναστηριών και άλλων θρησκευτικών ιδρυμάτων, όσα είχαν σχέση με τον Θεό. Και κάλεσε την Νεολαία να εφαρμόσει πρώτη την παραγγελία του, ως δήθεν δική της ιδέα. Και έτσι άρχισε η μεγάλη εξόρμηση σε όλη την χώρα. Δεκάδες εκκλησίες και μοναστήρια ισοπεδώθηκαν, Η μεγαλύτερη μοίρα έπεσε στις εκκλησίες. Ανεξαρτήτως που ήταν παμπάλαιες, από αρχαιοτάτων χρόνων, και ας είχαν πάνω τους ανεκτίμητες αγιογραφίες βυζαντινής τέχνης. Μερικά χωριά τις μετέτρεψαν σε αποθήκες για τα σιτηρά, άλλα σε στάβλους γι α τα γελάδια και τα γουρούνια του συνεταιρισμού. Κάμποσα τις ξήλωσαν από τα θεμέλια.

——

Στην ‘’Παπαράχη’’ ένας αξιωματούχος του Κόμματος του χωριού, ονόματι Ντίνος, τέθηκε επικεφαλής της ομάδας, που αποτελείτο από κομμουνιστές και νέους άνδρες και ήταν επιφορτισμένοι με το γκρέμισμα της εκκλησίας του χωριού.

-«Εμπρός» τους είπε ο Ντίνος, που ηγούνταν της ομάδας. «Να μην μείνει ούτε πέτρα από το κτίριο της εκκλησίας. Η θρησκεία είναι το όπιο για τον λαό, λέει ο αρχηγός μας» και ξεκαρδίστηκε στα γέλια. «Τι κάθεστε και με κοιτάτε;; Εμπρός, δουλειά !!!»

- «Που να αρχίσουμε, μπάρμπα – Ντίνο;;»

-«Μερικοί με κασμάδες και άλλοι με λοστούς, αρχίστε όπου σας βολεύει. Εσύ, Περικλή και εσύ, Βασίλη, ανεβείτε στην σκεπή»

…. Κατεδάφισαν τους τοίχους, τους γεμάτους από αγίους και μάρτυρες, το σκαλιστό εικονοστάσι της Ωραίας Πύλης, όπου άριστοι ξυλογλύπτες είχαν αποτυπώσει όλη τους την τέχνη και την φαντασία. Την εκκλησία εκείνη που γέμιζε με κόσμο στα πανηγύρια, που ήταν η ψυχή του χωριού. Σε μια ώρα, στο χαγιάτι της είχε συγκεντρωθεί ένας μεγάλος σωρός με εκκλησιαστικά σκεύη: το κομματιασμένο εικονοστάσι, πολυέλαιοι, εικόνες με τους προφήτες και τους αποστόλους με την μακριά γενειάδα τους και τα κεντητά ρούχα τους επάνω στο σώμα τους, ευαγγέλια. Όλα πανάρχαια, με μεγάλη αξια…. όλα σωριασμένα και σπασμένα….

——

΄Εμαθαν το περιστατικό οι γέροντες στο χωριό και σταυροκοπιούνταν. «Καραμένοι να είναι», φώναζαν και τα μάτια τους δάκρυζαν. ‘Εμαθε το γεγονός και ο παπά – Μιχάλης.

Ήταν άρρωστος και ήταν μερικούς μήνες που ήταν στο κρεβάτι. «Πως είναι δυνατόν», είπε με τον εαυτό του. «Πως είναι δυνατόν να βάλουν χέρι στις εκκλησίες;; Αυτές είναι ο θρόνος του Θεού, εδώ στην γη. Τι έχουν με τα μέρη αυτά:: Τι τους εμποδίζουν οι εκκλησίες και οι ναοί ;;». Σήκωσε τα χέρια του προς τον ουρανό και προσευχήθηκε. Φώναξε την παπαδιά.

- «Τι γίνεται βρε παπαδιά; Τι ακούν τα αυτιά μου; γκρεμίζουν την εκκλησιά;;»

Η παπαδιά που γνώριζε το γεγονός, δεν τολμούσε να το εκμυστηρευτεί.

- «Δεν ξέρω, παπά μου, εγώ δεν βγήκα καθόλου από το σπίτι».

——–

Ο παπάς, παρόλο που ήταν πολύ άρρωστος, αποφάσισε να πάει ο ίδιος στην εκκλησία για να δει τι συμβαίνει και τον ακολούθησε και η παπαδιά.

Σαν έφθασε στην εκκλησία και είδε τα ανεκτίμητα εκκλησιαστικά σκεύη σκορπισμένα και σπασμένα. Σαν είδε τους ανθρώπους με κασμάδες και λοστούς να καταστρέφουν την εκκλησία, σαν οι ύαινες την λεία τους , του κόπηκαν τα γόνατα. Ήταν έτοιμος να σωριαστεί, αν δεν προλάβαινε η παπαδιά, που ήταν κοντά του. Πήρε βαθειά ανάσα. Σηκώθηκε όρθιος και σαν πάνθηρας που ρίχνεται πάνω στο κυνηγημένο ελάφι , όρμησε προς τους συγχωριανούς του που εκτελούσαν το έργο του διαβόλου.

«Άθεοι…! Αντίχριστοι…. Καταραμενοι! … Τι έχετε με την εκκλησία;; Γιατί την γκρεμιζετε;; Τι σας έκανε αυτή ;;; Καταρεμενοι να’στε !!!

———

Ακολούθησε φιλονικία του παπά με τον Ντίνο, ο οποίος τον περιγελούσε και τον ειρωνευόταν.

Μερικοί νέοι, μπροστά σε αυτές τις καταστάσεις είχαν αφήσει την δουλειά και παρακολουθούσαν σκεπτικοί.

- «Εμπρός εσείς, βλέπω σας παρέσυρε ο παπάς. Μη φοβάστε, αύριο δεν θα είναι παπάς.

Θα τον ξυρίσουμε εμείς, αν δεν ξυριστεί μόνος του», τους φώναξε άγρια ο Ντίνος.

- «Τι τα’βαλες και εσύ τώρα με τον παπά;», του είπε κάποιος από την παρέα.

- «Μα δεν γλέπεις τι μας λέει;;»

- «Ας τον να λέει, γέρος άνθρωπος είναι !!! Μια ζωή εργάστηκε για την εκκλησία αυτή»

- «Τήρα πού’σαι !!! Σε έπιασε και σένα το φιλότιμο;; Έλα ρίξε κάτω καμιά πέτρα, αυτό να

κάνεις».

Ο παπά –Μιχάλης, δεν μπόρεσε να αντέξει άλλο. ΄Επεσε κάτω αναίσθητος. Είχε λιποθυμήσει

——–

Ο Ντίνος εξακολουθεί απτόητος να ειρωνεύεται τον παπά, αδιαφορώντας για την κατάστασή του.

Μερικοί άνδρες τον μετέφεραν σπίτι του. Ύστερα από μερικούς μήνες, χωρίς να σηκωθεί από το κρεβάτι, χωρίς να φάει και να πιεί, από το μεράκι του, ο παπά – Μιχάλης ξεψύχησε.

Τον εντιαφίασαν χωρίς ιερέα, χωρίς ιερατικές τελετές, σαν ένα συνηθισμένο άνθρωπο. Κάποιος την νύχτα, κρυφά, έβαλε πάνω στον τάφο του έναν ξύλινο σταυρό. Αυτή ήταν η τελευταία χάρη που έκαναν στον παπά – Μιχάλη.

Ο Κλεάνθης, όσες φορές έμπαινε στον φούρνο, θυμόταν τον περιστατικό με τον παπά –

Μιχάλη. ΄Ηταν ένα γεγονός τραγικό που μαθεύτηκε γρήγορα σε όλη την περιοχή

———–

Ακολούθησε διάλογος με τον Κλεάνθη και τον φούρναρη. Ο μεν φούρναρης ζητούσε από τον Κλεάνθη να φροντίσει να του βρει ξύλα για τον φύυρνο του, ο δε Κλεάνθης του μετέφερε να παράπονα των συνεταιριστών για το ψωμί του.

ΚΛΕΑΝΘΗΣ : Παραπονούνται για το ψωμί οι συνεταιριστές. Μία είναι πολύ καμένο, μία άψητο.

ΦΟΥΡΝΑΡΗΣ : Αν έχουν παράπονο από την δική μας μπομπότα, να τους κάψει ο Θεός!!

ΚΛΕΑΝΘΗΣ. Μη μιλάς για Θεό, Λάμπρο. Εσύ δεν έψηνες το ψωμί ένα μήνα με τις εικόνες της εκκλησίας, όταν την ισοπεδώσαμε. ΄Η, με τις εικόνες, το ψωμί γινόταν πιο νόστιμο ;;

ΦΟΥΡΝΑΡΗΣ: Αφού μου τις έφερναν, σύντροφε γραμματέα, τι να τις έκανα, να τις πέταγα;;

 Ἐπιμέλεια Κειμένου : ΘΩΜΑΪΣ ΠΑΡΙΑΝΟΥ

πηγή

Ενβέρ Χότζα: Β Ήπειρος, Ορθοδοξία κ.α από πρακτικά συνεδρίου! - E Hoxha mbi Vorio Epirin, Klerin Orthodhoks dhe të tjera nga procesverbalet e mbledhjes së KQ!

Enver Hoxha: Vorio-Epiri? Këta grekët janë të paturpshëm TIRANE-  Si mund të tingëllonte termi Vorio-Epir mes zyrtarëve komunistë dhe si përpiqej Greqia të shënonte një precedent në 1983 përmes një letre dërguar qeverisë shqiptare të kohës? Ky dokument që nisim ta publikojmë sot për lexuesit tanë është shkëputur nga procesverbali i mbledhjes se sekretariatit të Komitetit Qendror i datës 16 dhjetor 1983. Ndër shumë çështje kryesisht të ekonomisë së vendit por edhe të politikës ndërkombëtare,  të pranishmit në këtë mbledhje, Enver Hoxha, Ramiz Alia, Lenka Çuko dhe Vangjel Çërrava kanë diskutuar edhe për një varg çështjesh diplomatike e historike. Duke u nisur nga një letër dërguar nga Athina për verifikimin e një personi në Himarë, duke e cilësuar me termin Vorio-Epir, nisin diskutimet rreth marrëdhënieve të vështira me grekët. Enver Hoxha kalon deri në cilësime si  “të paturpshëm” dhe ngre akuza se pas kësaj teze fshihej kleri i kishës ortodokse greke. Sekretarët e komitetit qendror, diskutojnë më tej për qëndrimin e drejtë që mbajti shteti i drejtuar prej tyre, me luftën që bëri ndaj fesë, dhe se si trajtohen  në shtrin socialit ish myslimanët dhe ish-katolikët.  SHOKU RAMIZ ALIA: Sot apo dje, shoku Enver, ambasada greke i kishte dërguar Ministrisë sonë të Punëve të Jashtme një letër nga Athina me anën e së cilës kërkonte disa të dhëna, njëfarë notifikimi për një person nga Himara, nga “krahina e Vorio-Epirit”. SHOKU ENVER HOXHA: U!? SHOKU RAMIZ ALIA: Shokët e Ministrisë ia kishin bërë mirë. Një t’ia kthyer notën mbrapsht pa i bërë asnjë përgjigje vetëm duke u vënë në dukje se një emërtim i tillë nuk ekziston në Republikën Popullore Socialiste të Shqipërisë. SHOKU ENVER HOXHA: Në rregull. Janë të paturpshëm fare këta grekët. SHOKU RAMIZ ALIA: Duket ata duan të krijojnë precedentë, duke menduar se po na kaloi njëherë miu nën mjekër dhe pastaj bëhet rrugë. SHOKU ENVER HOXHA: Dhe pastaj “festojmë çlirimin e Korçës nëpër kisha”. SHOKU RAMIZ ALIA: Del qartë, shoku Enver, se pjesa më reaksionare e përkrahësve të çështjes së Vorio-Epirit, është kleri i kishës. Zaten kleri grek gjithnjë i tillë ka qenë. Ai gjithnjë ka pasur në Greqi një pozitë sui generis. Atje edhe presidenti i republikës betimin përpara dhespotit e bën. Shteti grek nuk është laik dhe kisha në këtë vend ka pushtet shtetëror. Ose të marrim një fakt tjetër, atë të artikullit që bëmë ne kundër vizitës së peshkopit Serafin në Serbi. Kjo do të thotë që ai ka pushtet në Greqi. Ja sikur të na shanin ne Dom Ernest Çobën në kohën tonë, punë e madhe, as që do t’ia vinim veshin një ngjarje të tillë. SHOKU ENVER HOXHA: More, ma kujtove Dom Ernest Çobën që edhe agjent u bë, po nuk mbaj mend vdiq apo si përfundoi çështja e tij? SHOKU RAMIZ ALIA: Kur u zhdukën institucionet fetare, ai u bë bahçevan në komunale, ku punoi deri sa doli në pension. Pastaj vdiq. Feja, shoku Enver, ka rrënjë të thella. Ja, ajo që fola unë në Shkodër për çështjen e fesë, menjëherë pati jehonë. Deri tani më kanë ardhur dy letra. Njërën ma dërgonin një djalë dhe një vajzë, ai katolik, tjetra myslimane, të cilët unë nuk i njoh fare. Më shkruanin për shtëpi. Ka tri vjet që po na sjellin rrotull, - më shkruajnë ata. SHOKU ENVER HOXHA: Kjo s’bëhet fare. Po jep urdhër, Ramiz, për këtë rast t’u japin shtëpi. SHOKU RAMIZ ALIA: U dhashë urdhër, shoku Enver, po dua të them se këtu është fjala për një koncept. Kurse letra tjetër është anonime dhe ai që e dërgonte duhet të jetë njeri i poshtër, pse më shkruan: mirë, çështja e martesave është një problem, po nuk është kjo kryesorja. Kryesorja, - shkruante ai, - është një politikë e drejtë kuadri, politikë që nuk është ndjekur nga Sul Bushati, i cili ka vënë në vende të ndryshme Hasana, Sulejmana, duke harruar se në Shkodër ka edhe Leca e Kola që janë po aq patriotë, po aq luftëtarë, sa myslimanët e të tjerë e të tjerë. Sidoqoftë ajo që thashë unë atje pati menjëherë jehonë, shkoi llafi ku duhej. SHOKU ENVER HOXHA: Ashtu është, pati jehonë dhe llafi u shpërnda menjëherë. SHOQJA LENKA ÇUKO: Se me siguri ata që ishin atje do ta kenë shtruar në organizatat e Partisë e në kolektivat e punës. SHOKU ENVER HOXHA: Partia shokë, këto gjëra duhet t’i gjykojë mirë e drejt. Nuk duhet të vihet në një punë Kola për Kolë, po në qoftë se ka një Kolë që është më i mirë nga Hasani, le të vihet Kola. SHOKU RAMIZ ALIA: Është e qartë kjo për ne, shoku Enver. SHOKU ENVER HOXHA: Po do të thuash ti, si mund ta mendojmë ne që një politikë të tillë të shtrembër kuadri mund ta bëjë sekretari i parë i Komitetit të Partisë të rrethit? Dakord, nuk e bën sekretari i parë, po në qoftë se ai nuk e drejton si duhet një politikë të tillë, e bën ai më poshtë. SHOKU RAMIZ ALIA: Ashtu është, shoku Enver, e bën tjetri më poshtë. SHOKU ENVER HOXHA: Edhe ai që ngre zërin nuk e shikon këtë çështje në Komitetin e Partisë, ku ka plot Kola, por e shikon nëpër ndërmarrjet, nëpër kryesitë e kooperativave etj. SHOKU RAMIZ ALIA: Po, po, edhe nëpër kooperativat bujqësore. Ja, për shembull, po marr kooperativën bujqësore të tipit të lartë të Bushatit, të cilën e njoh. Shumë fshatra të kësaj ekonomie janë myslimane, po ka dhe disa fshatra me popullsi ish-katolike, siç janë Kozmaçi dhe ndonjë tjetër. Tani, në qoftë se në kryesi të kësaj kooperative do të zgjidhen vetëm myslimanë, kjo patjetër do të bjerë në sy. Por Partia nuk ka vepruar kurrë kështu, se që në fillim kryetar i kooperativës ishte një katolik, Mark Ndou. Sidoqoftë ndonjëherë mund të ndodhë që edhe të veprohet gabim. SHOKU ENVER HOXHA: More, ka pasur edhe një Mark Ndou tjetër, shkrimtar, ç’u bë ai? SHOKU RAMIZ ALIA: Mos e keni fjalën për Mark Ndojën, shoku Enver. Më duket se ai ka vdekur. O ç’ishte një ai ... shqiptarja.com

O Ενβέρ Χότζα: Βόρειος Ήπειρος; Αυτοί οι έλληνες δεν ντρέπονται. Μην το ξεχάσετε ποτέ πως η πιο άγρια δικτατορία, όπως ήταν αυτή στην Αλβανία, γεννήθηκε σε δύσκολους καιρούς σε καιρούς αλλαγής, ανάγκης σωτήρων. Όλοι τους χάρισαν την εξουσία με ελπίδες και απόλυτη εμπιστοσύνη. Αυτοί έκαναν τα πάντα για να κρατήσουν την εξουσία και όταν έβλεπαν πως τα πράγματα χαλάρωναν έσφιγγαν τον κόσμο από το λαιμό και για να τους κρατήσουν υπό έλεγχο δημιούργησαν εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς. Μήπως σας θυμίζει κάτι; Να προσέχετε « συντρόφια» να μάθετε από την ιστορία ………… Σωτήρας είναι μόνο ο Θεός ο άνθρωπος είναι κτήνος χωρίς Θεό ότι και να κάνει και να πει και όπως τα συντρόφια στην Αλβανία κάποια στιγμή θα εκδηλωθούν με άγνωστες επιπτώσεις και συνέπειες. Τίρανα- Πως άραγε ακουγόταν ό όρος Β Ήπειρος ανάμεσα στους κομμουνιστές και πως προσπαθούσε η Ελλάδα να δημιουργήσει προηγούμενο το 1983 μέσω μιας επιστολής που εστάλει  στην Αλβανική Κυβέρνηση της εποχής. Αυτό το έγγραφο που ξεκινάμε να δημοσιεύουμε σήμερα για τους αναγνώστες μας είναι αποκομμένο από τα πρακτικά του συνεδρίου της γραμματείας της Κεντρικής Διοίκησης στις 16 Δεκεμβρίου 1983. Μεταξύ πολλών υποθέσεων κυρίως για την οικονομία της χώρας και της διεθνής πολιτικής, οι παρευρισκόμενοι στο συνέδριο, Ενβέρ Χότζα, Ραμίζ Αλία, Λένκα Τσούκο και Βαγγέλη Τσεράβα έχουν συζητήσει για μια σειρά από ιστορικές διπλωματικές υποθέσεις. Ξεκινώντας από μια επιστολή της Αθήνας για την ταυτοποίηση ενός ατόμου στην Χιμάρα, ξεκινάνε οι συζητήσεις για τις δύσκολες σχέσεις με τους έλληνες. Ο Ενβέρ Χότζα μάλιστα προέβηκε σε δηλώσεις όπως «ξετσίπωτοι»   και σύμφωνα με αυτόν πίσω από το γεγονός αυτό κρυβόταν η ορθόδοξη ελληνική εκκλησία. Οι γραμματείς της κεντρικής επιτροπής, συζητούν πιο πέρα για την δίκαιη στάση που κράτησε το κράτος που διοικείται από αυτούς, στο πόλεμο εναντίων της θρησκείας, και πως στο σοσιαλιστικό κράτος αντιμετωπίζονται οι πρώην μουσουλμάνοι και πρώην καθολικοί. Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Σήμερα η χτες, ο σύντροφε Ενβερ η Ελληνική Πρεσβεία έχει αποστείλει μια επιστολή  στο Υπουργείο μας των  Εξωτερικών Υποθέσεων,  μια επιστολή από την Αθήνα μέσω της οποίας ζητούσαν μερικές πληροφορίες, ένα είδος ειδοποίησης για ένα άτομο από την Χιμάρα, «περιοχή Β Ηπείρου». Σύντροφος Ενβέρ Χότζα: Ου!!! Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Οι σύντροφοι του Υπουργείου καλά τους έκαναν. Επιστρέψανε αμέσως  πίσω το έγγραφο χωρίς να απαντήσουν, και σημειώνοντας πως   τέτοια ονομασία δεν υπάρχει στην Λαϊκή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της  Αλβανίας. Σύντροφος Ε Χότζα: Εντάξει. Είναι εντελώς ξετσίπωτοι αυτοί οι έλληνες. Σύντροφος Ρ. Αλία: Από τι φαίνεται αυτοί θέλουν να δημιουργήσουν   προηγούμενο, σκεπτόμενοι πως αν περάσει μια φορά το ποντίκι στο μούσι έπειτα το κάνει δρόμο. Σύντροφος Ε Χότζα: Και μετά «γιορτάζουμε την απελευθέρωση της Κορυτσάς στους ναούς». Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Φαίνεται ξεκάθαρα σύντροφε Ενβέρ, πως το πιο ακραίο τμήμα των υποστηρικτών της υπόθεσης της Βορείου Ηπείρου είναι ο κλήρος της εκκλησίας. Τέτοιος ήταν πάντα ο ελληνικός κλήρος. Αυτός είχε πάντα στην Ελλάδα μια άποψη πάνω σε όλα τα πράγματα. Εκεί και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ορκίζεται μπροστά στο Δεσπότη. Το Ελληνικό Κράτος δεν είναι Λαϊκός και η εκκλησία στο μέρος αυτό έχει κρατική εξουσία. Η να πάρουμε ένα άλλο γεγονός, αυτό το άρθρου που κάναμε εμείς εναντίων της επίσκεψης του  επισκόπου Σεραφείμ στην Σερβία.  Αυτό σημαίνει πως αυτός έχει εξουσία στην Ελλάδα. Να, σαν να μας έβριζε εμάς ο Ντομ Ερνέστ Τσόμπεν στο καιρό μας, δεν μας ένοιαζε, ούτε καν θα προσέχαμε σε τέτοιο γεγονός. Σύντροφος Ενβέρ Χότζα. Μου θύμισες τον Ντομ Ερνεστ Τσόμπα που και πράκτορας έγινε, αλλά δεν θυμάμαι αν πέθανε ή πως κατέληξε η υπόθεση του; Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Όταν εξαφανίστηκαν οι θρησκευτικοί θεσμοί, αυτός έγινε κηπουρός στην κοινότητα, όπου και δούλεψε μέχρι που βγήκε σε σύνταξη.   Έπειτα πέθανε. Η θρησκεία, σύντροφε Ενβέρ, έχει βαθιές ρίζες. Να αυτό που είπα εγώ στην Σκόδρα για την υπόθεση της θρησκείας αμέσως διαδόθηκε. Μέχρι τώρα μου έχουν έρθει δύο επιστολές. Την μία μου την έστελνε ένα αγόρι και το άλλο κορίτσι, αυτός καθολικός και η άλλη μουσουλμάνα, τους οποίους δεν τους γνωρίζω καθ’ όλου. Μου έγραφαν για σπίτι. Έχει τρία χρόνια που μας φέρνουν γύρω-γύρω  μου γράφουν. Σύντροφος Ενβέρ Χότζα: Αυτό δεν γίνεται καθόλου. Δώσε διαταγή κ. Ραμίζ, με την ευκαιρία αυτή να τους δώσουν σπίτι.   Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Έδωσα εντολή σύντροφε Ενβέρ αλλά εδώ ήθελα να πω πως γίνεται λόγος για μια έννοια. Ενώ η άλλη επιστολή είναι ανώνυμη και αυτός που το γράφει πρέπει να είναι κακός άνθρωπος, γιατί μου γράφει: το θέμα των γάμων είναι ένα πρόβλημα, αλλά δεν είναι αυτό το βασικό. Το βασικό – γράφει αυτός- είναι μια δίκαιη  πολιτική προσωπικού, πολιτική που δεν έχει εφαρμοστεί από το Σουλ Μπουσάτι, ο οποίος έχει βάλει σε διάφορες θέσεις Χασάν, Σουλεϊμάν ξεχνώντας πως  στην Σκόδρα έχει και Λέτσα, Κόλα που είναι το ίδιο πατριώτες, πολεμιστές όσο οι μουσουλμάνοι και άλλοι και άλλοι. Όπως και να έχει αυτό που είπα εγώ διαδόθηκε αμέσως  εκεί, πήγε ο λόγος εκεί που έπρεπε. Σύντροφε Ενβέρ Χότζα: Έτσι είναι, διαδόθηκε και ο λόγος μεταφέρθηκε αμέσως. Συντρόφισσα Λένκα Τσούκο: Γιατί σίγουρα αυτοί που ήταν εκεί θα το έχουν βάλει προς συζήτηση στις οργανώσεις του Κόμματος και στις εργασιακές κοινότητες. Σύντροφος Ενβέρ Χότζα: Το κόμμα φίλοι, αυτά τα πράγματα πρέπει να τα κρίνει καλά και δίκαια. Δεν πρέπει να εργαστεί σε μια δουλειά ο Κόλας επειδή είναι Κόλας, αλλά αν ένας Κόλας είναι καλύτερος από το Χασάν να μπει ο Κόλας στην θέση του. Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Είναι ξεκάθαρο αυτό για μας σύντροφε Ενβέρ. Σύντροφος Ενβέρ Χότζα: :Αλλά θα πεις εσύ, πως μπορούμε εμείς να σκεφτούμε πως μια τέτοια στραβή πολιτική προσωπικού μπορεί να το κάνει ο πρώτος γραμματέας της Κοινότητας του Κόμματος; Σύμφωνοι, δεν το κάνει ο πρώτος γραμματέας, αλλά εάν αυτός δεν κατευθύνει σωστά μια τέτοια πολιτική αυτό το κάνει ο παρακάτω.   Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Έτσι είναι, σύντροφε Ένβερ, το κάνει ο παρακάτω. Σύντροφος Ενβέρ Χότζα: Και αυτός που υψώνει την φωνή του δεν την βλέπει την υπόθεση αυτή στον Κομιτάτο του Κόμματος, όπου έχει πολλούς Κόλα, αλλά το βλέπει στις επιχειρήσεις στους συνεταιρισμούς κ.α Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Ναι, ναι, αλλά και στους αγροτικούς συνεταιρισμούς. Για παράδειγμα, παίρνω το αγροτικό συνεταιρισμό υψηλού τύπου, του Μπουσάτη, το οποίο το ξέρω. Πολλά χωριά της οικονομίας αυτής είναι μωαμεθανοί, αλλά έχει και μερικά χωριά με πληθυσμό πρώην καθολικό, όπως είναι το Κοζμάτσι και κάποιο άλλο. Τώρα, εάν στο προεδρείο αυτού του συνεταιρισμού θα επιλεχτούν μόνο μωαμεθανοί, αυτό αμέσως θα πέσει σε αντίληψη. Αλλά το Κόμμα δεν έχει πράξει ποτέ έτσι, γιατί από την αρχή πρόεδρος του Συνεταιρισμού ήταν έναν καθολικός, ο Μάρκ Ντόου.  Όπως και να έχει μπορεί να συμβεί να πραχθεί λάθος. Σύντροφος Ενβέρ Χότζα: Μόρε, υπήρχε και ένας άλλος Μάρκ Ντόου, συγγραφέας, τι έγινε αυτός; Σύντροφος Ραμίζ Αλία: Μήπως εννοείτε τον Μάρκ Ντόοια κ Ενβέρ. Μου φαίνεται πως αυτός έχει πεθάνει. ‘Ωχ, ήταν ένας αυτός….. Μετάφραση: Ο "Αλή Κορυτσαίος"