Άγιος Νήφων ο Β΄, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
(+1508)
Ο κατά κόσμον
Νικόλαος γεννήθηκε στην Πελοπόννησο στα μέσα του 15ου αιώνος από επιφανείς κι
ευσεβείς γονείς. Τα πρώτα γράμματα τα διδάχθηκε στην πατρίδα του. Δασκάλους
είχε τον Ευθύμιο και τον ιερομόναχο Ιωσήφ. Τον δεύτερο ακολούθησε στην
περιοδεία του. Στην Επίδαυρο συνάντησαν τον ενάρετο ασκητή Αντώνιο. Ο
Νικόλαος υποτάχθηκε σε αυτόν και μετά από καιρό εκάρη μοναχός κι ονομάσθηκε
Νήφων. Είχε ως εργόχειρο την καλλιγραφία. Μετά την κοίμηση και τον ενταφιασμό
του Γέροντός του Αντωνίου θέλησε να υποταχθεί σε άλλο Γέροντα. Πληροφορήθηκε
για τον ενάρετο και σοφό Αγιορείτη ιεραπόστολο Ζαχαρία και πήγε να τον
συναντήσει στην Ήπειρο. Ο ιερομόναχος Ζαχαρίας τον πήρε στη συνοδεία του. Ο
Νήφων τον ακολούθησε πιστά στις ιεραποδημίες του στην Ηπειρο, Βόρεια Ηπειρο,
Μακεδονία κι Αχρίδα, όπου κήρυττε μαζί του. Στην Αχρίδα κλήρος και λαός
ζήτησαν να γίνει ο σεβαστός κι αγαπητός Ζαχαρίας επίσκοπός τους. Εκείνος παρά
τις αντιρρήσεις του τελικά δέχθηκε. Τότε ο Νήφων ζήτησε να αναχωρήσει σε
ήσυχο μέρος. Ο Γέροντάς του δεν ήθελε να τον αποχωρισθεί, γιατί τον ήθελε
συμπαραστάτη και συνεχιστή του έργου του. Μόνο κατόπιν θείου οράματος ο
Ζαχαρίας του επέτρεψε να φύγει λέγοντας: «Ύπαγε, ω τέκνον, όπου σε οδηγήση ο
Κύριος, τον όποιον παρακαλώ ο ανάξιος να με αξιώση να σε δω πάλιν εις την
παρούσαν ζωήν, όταν θέλη ή θεία πρόνοια».
Ο Κύριος τον
οδήγησε στό Άγιον Όρος. Κατά τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη: «Ο Μακάριος
Νήφων λαβών συνοδοιπόρον την ευχήν του Αρχιερέως έτρεχεν εις το Άγιον Όρος,
ως αετός υπόπτερος, και πηγαίνωντας εις την σεβασμίαν μονήν τού Βατοπαιδίου,
και προσκυνώντας τα ιερά θαυμάσια της Υπεραγίας Θεοτόκου, εζήτησε και ήβρεν
εκεί πολλούς εναρέτους άνδρας, των οποίων έγινε πρόθυμος ζηλωτής». Πόσο
διάστημα έμεινε στη μονή Βατοπαιδίου δεν γνωρίζουμε.
Κατόπιν
επισκέφθηκε τις μονές Παντοκράτορος, Μεγίστης Λαύρας και τις Καρυές, όπου
βρήκε πολλούς ενάρετους άνδρες και τον Πρώτο Γαβριήλ. Στη μονή Διονυσίου,
χειροτονήθηκε διάκονος και ιερεύς. Ήταν πολύ αγαπητός από όλους τους
Αγιορείτες για τη σπάνια σοφία του και ταπείνωση. «Όλοι εθαύμαζαν την σύνεσιν
των λόγων του· ότι τόσον γλυκύς ήτον εις το λέγειν, όπου δεν εδύνατο τινάς να
τον χωρισθή αλλά από την γλυκύτητα των λόγων του αλησμονούσε και την
σωματικήν τροφήν».
Η φήμη του ως
ενάρετου και σοφου ανδρός έφθασε και στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον θάνατο του
εκεί μητροπολίτου Παρθενίου κλήρος και λαός ζήτησε ποιμένα του τον Νήφωνα.
Εξελέγη μητροπολίτης Θεσσαλονίκης παρά τη θέλησή του το 1482. Κήρυττε
καθημερινά, αποκρούοντας τα δόγματα των λατινοφρόνων, παρηγορούσε τους
καταδυναστευμένους από τους κατακτητές, παρακινούσε τους πλούσιους να βοηθούν
τους φτωχούς και ο ίδιος επισκεπτόταν τους ασθενείς και ανήμπορους. Η
ιλαρά διδασκαλία του συχνά μετέβαλλε και τους απίστους. Ως μέλος της
πατριαρχικής συνόδου ο Νήφων συνάντησε στην Κωνσταντινούπολη τον Γέροντά του
αρχιεπίσκοπο Αχριδών Ζαχαρία, ο οποίος απεβίωσε εκεί κι εκηδεύθη από τον
αφοσιωμένο του μαθητή. Μετά τον θάνατο του πατριάρχη Συμεών προβιβάσθηκε ο
Νήφων στον πατριαρχικό θρόνο το 1486. Παρέμεινε σε αυτόν επί διετία
συνεχίζοντας το πλούσιο κηρυκτικό και αγαθοεργό του έργο. Μετά παραίτησή του
κατέληξε στη μονή του Τιμίου Προδρόμου Σωζοπόλεως. Το 1497 εκλήθη πάλι στον
πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως. Το επόμενο έτος εξορίσθηκε λόγω
ταραχών και μέσω Αδριανουπόλεως έφθασε στη Βλαχία. Του ζητήθηκε να επανέλθει
για τρίτη φορά στον πατριαρχικό θρόνο το 1502 αλλά δεν δέχθηκε.
Στη Βλαχία μετέβη
κατόπιν επίμονης προσκλήσεως του ηγεμόνος Ράδουλου του Μεγάλου (1496-1508),
για να διορθώσει τα εκκλησιαστικά πράγματα και να διορθώσει τα ήθη του λαού.
Όλοι τον δέχθηκαν «ως από Θεού πεμπόμενον». Τον συνόδευαν οι όσιοι μαθητές
του Μακάριος και Ιωάσαφ. Συγκάλεσε τοπική σύνοδο και έλαβε σημαντικές
αποφάσεις για την καλύτερη διοργάνωση της Εκκλησίας. Για το μελίρρυτο κήρυγμά
του, τον ονόμασαν νέο Χρυσόστομο. Έσωσε τη Ρουμανική Εκκλησία από την παπική
προπαγάνδα, την ηθοφθορία κι αμέλεια του κλήρου και του λαού. Όλοι δόξαζαν
τον Θεό για την ευεργετική παρουσία και το σωστικό έργο του. Επειδή όμως ο
ηγεμόνας στράφηκε σε παράνομες πράξεις και ο άγιος δεν τις ανεχόταν, αλλά
σθεναρά τις ήλεγξε, στράφηκε εναντίον του με σφοδρότητα. Έτσι ο δίκαιος και
ομολογητής άγιος αναγκάσθηκε να αναχωρήσει και να επιστρέψει με τους δύο
μαθητές του στό Άγιον Όρος. Άπό όπου περνούσε κήρυττε τον λόγο του Θεού στους
χριστιανούς.
Στό Άγιον Όρος
πήγε πρώτα στη μονή Βατοπαιδίου, όπου «τον εδέχθησαν μετά πάσης ευλαβείας και
χαράς οι εκείσε πατέρες, δοξάζοντας τον Θεόν όστις τους ηξίωσε να απολαύσουν
τοιούτον φωστήρα και διδάσκαλον. Ακούοντες δεν τον ερχομόν του οι ασκηταί τού
Όρους έτρεχον καθ΄εκάστην πρός αυτόν διά να λαμβάνουν την ευλογίαν του, και
να ακούουν τας ψυχωφελείς διδασκαλίας του. Εν όσω δε ήτο εν τή Μονή τού
Βατοπαιδίου, εκοιμήθησαν εκείνοι οι δύο μαθηταί, τους οποίους είχεν αφήσει
εκεί το πρότερον, και ενεταφίασεν αυτούς, μόνος του».
Κατά τη δεύτερη
αύτη παραμονή του στη μονή Βατοπαιδίου ο άγιος Νήφων με τους αγίους μαθητές
του Μακάριο και Ιωάσαφ πρέπει να έμειναν αρκετό διάστημα, αφού στό Άγιον Όρος
ήλθε το 1505 και ο Μακάριος μαρτύρησε το 1507. Το μαρτύριό του ανακοίνωσε ο
άγιος Νήφων στον Ιωάσαφ, καθώς βρισκόταν στό Βατοπαίδι και πολλοί τον
τιμούσαν. Γι΄ αυτό «παραλαβών τον Ιωάσαφ ανεχώρησεν από την ιεράν Μονήν τού
Βατοπεδίου κρυφίως, χωρίς να τον ηξεύρη τις».
Μετέβη στη μονή
Διονυσίου ως άγνωστος και του ανατέθηκε το διακόνημα του βουρδουνάρη. Σύντομα
όμως απεκαλύφθη ότι ήταν ο πρώην πατριάρχης. Με θαυμασμό, συγκίνηση και
κατάνυξη προσέτρεχαν όλοι οι μοναχοί κοντά του, για να ακούνε την ψυχωφελή
διδασκαλία του. Ζώντας ως απλός μοναχός δίδασκε με το παράδειγμα της
ταπεινώσεώς του. Η προσευχή του θαυματουργούσε. Με τον θεάρεστο αυτόν βίο και
τις θεόπνευστες διδαχές του τελείωσε οσιακά τη ζωή του στη μονή Διονυσίου.
Μετά την κοίμηση
του αγίου ο κατά πνεύμα υιός του ηγεμόνας Νεάγκος Βασσαράβας (1512-1521)
ζήτησε να μεταφερθούν τα τίμια λείψανα του αγίου στη Βλαχία πρός ευλογία του
λαού και ειρήνευση της ταραγμένης χώρας. Κατά την ανακομιδή πλημμύρισε τη
μονή ευωδία και πολλά θαύματα τελέσθηκαν. Το ίδιο συνέβη και κατά την
προσκύνησή τους στη Βλαχία. Σήμερα στη Ρουμανία φυλάγεται ευλαβικά ή κάρα και
το χέρι του αγίου. Στη μονή Διονυσίου βρίσκονται ο σάκκος, ή ράβδος, το κελλί
και το ασκητήριό του. Τα υπόλοιπα τίμια λείψανά του φυλάσσονται σε θαυμάσια
λειψανοθήκη, πού δώρησε ο ηγεμόνας Νεάγκος. Ο τάφος του αγίου βρίσκεται πλάϊ
στον κοιμητηριακό ναό της μονής Διονυσίου. Υπάρχει επίσης παρεκκλήσι πρός
τιμή του αγίου, κτίσμα του 1782, ενώ έξω από τη μονή κάθισμα του αγίου
Νήφωνος και το ιστορικό προσκυνητάρι, όπου του έγινε ή υποδοχή ως πατριάρχη,
ιδιότητα πού αποκαλύφθηκε στον ηγούμενο με όραμα, γιατί την είχε αποκρύψει.
Πρώτος βιογράφος
του αγίου είναι ο μαθητής του και Πρώτος του Αγίου Όρους ιερομόναχος Γαβριήλ,
του οποίου ο βίος σύντομα μεταφράσθηκε στα ρουμανικά και γνώρισε πολλές
εκδόσεις. Στην ιερά μονή Διονυσίου υπάρχουν αρκετοί κώδικες, πού αναφέρονται
στον βίο του θαυματουργού αγίου. Ωραία βιογραφία συνέγραψε και ο άγιος
Νικόδημος ο Αγιορείτης στό Νέο Εκλόγιο, στην οποία βασίζονται όλοι οι
νεώτεροι συναξαριστές. Την ακολουθία του έγραψε ο γνωστός ιατρός Ιωάννης
Κομνηνός, ο μετέπειτα μητροπολίτης Δρύστρας Ιερόθεος.
Η μνήμη του
τιμάται στις 11 Αύγουστου.
Άγιος Νήφων και Γεώργιος Καστριώτης
Μεταξύ
άλλων στο βίο του Αγίου Νήφων βρίσκουμε και αρκετές ιστορικές πληροφορίες.
Έτσι στο Μεγάλο Συναξάρι της Εκκλησίας μας διαβάζουμε στην σελίδα 185:
«Δεν προήλθε πολύς
καιρός και ο αοίδιμος Αντώνιος
εκοιμήθη εν Κυρίω, ο δε Νύφων έκλαιεν απαρηγόρητα την στέρησιν του
πνευματικού του πατρός. Ενταφιάσας δε αυτόν και κάμνων ικανόν καιρόν εις την
ησυχίαν, ήκουσεν ότι εις την πόλιν της Νάρδας υπήρχεν είς σοφώτατος
διδάσκαλος, κατά πολλά ενάρετος, Ζαχαρίας, ονόματι, όστις πρό ολίγων ημερών
είχεν έλεθει από το Άγιον Όρος, ποθών δε να απολαύση από αυτόν καρπούς σοφίας
και να μάθη και του Όρους τας τάξεις, επήγεν εις αυτόν και εξομολογηθείς
παρακάλει αυτόν να μείνη εις την συνοδείαν του, ο δε Ζαχαρίας, αποδεξάμενος
αυτόν, εδίδασκε την ποθούμενην σπουδήν. Αλλά επειδή τον καιρόν εκείνων ήτο μεγάλη σύσγχυσις και
ταραχή εις τας Εκκλησίας, δια την ψευδοσύνοδον που έγινε τότε εις Φλωρεντίαν
υπό Ιωάννου του Παλαιολόγου, και οι Ανατολικοί δεν ήθελαν να την δεχθούν
παντελώς, δια τούτο ο σοφός Ζαχαρίας ομού με τον ιερόν Νήφωνα μετέβησαν εις
την Ασκαλώνα, διδάσκοντες επ’ Εκκλησίας τους Χριστιανούς να ιστανται στερεοί
εις την Ορθοδοξίας και εις τους όρους των Αγίων Αποστόλων και των
οικουμενικών Συνόδων. Εκείθεν αναχωρήσαντες επήγαν εις την
πόλιν Κρόγιας, ο δε αυθέντης του τόπου Γεώργιος ο Σκενδέρμπεης εδέχθη αυτούς
μετά πάσης τιμής και ευλαβείας, ότι και πρότερον είχεν ακούσει την φήμην των
και με μεγάλην του χαράν περιποιηθείς αυτούς εκράτησε μαζί του εις το
παλάτιον του, κάμνων και πνευματικόν του πατέρα και σοφώτατον Ζαχαρίαν»
Η τελευταία
πρόταση που διαβάσαμε περιέχει συνοπτικά όλη την ιστορία της Ηπείρου αλλά και
της ορθοδοξίας.
Όπως διαπιστώνουμε
μας δίνει δύο σημαντικές πληροφορίες με πολλαπλά νοήματα.
Πρώτον ότι ο Άγιος
Νήφων και ο Αγιορείτης Ζαχαρίας (ο
μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αχρίδως) επισκέφτηκαν τον Σκενδερμπέη. Γεννάται
εύλογο το ερώτημα για την γλώσσα με την οποία επικοινωνούσαν αυτοί. Από τι
φαίνεται και οι δύο, ο Άγιος Νήφων και ο Αγιορείτης Ζαχαρίας κατάγονταν από
ελληνικές περιοχές ήταν έλληνες στην καταγωγή, άρα μιλούσαν Ελληνικά . Αν και
από αλβανούς μελετητές ο Άγιος Νήφων θεωρείται αλβανικής καταγωγής δεν
υπάρχει κάποια πραγματική επιστημονική απόδειξη περί αυτού, ούτε έγραψε
τίποτα στα αλβανικά ούτε είπε ο ίδιος πως είναι αλβανός, ούτε τον άκουσε
κανείς να μιλάει αλβανικά. Μάλλον συμβαίνει το αντίθετο . Η επαφή του με το
Γεώργιο Καστριώτη με τον οποίο το συνέδεε δυνατή φιλία προέρχεται όσο από τις
πνευματική ορθόδοξη ζωή του Γ Καστριώτη, τόσο και από την καταγωγή του
τελευταίου, ο οποίος δήλωνε παντού πως ήταν Ηπειρώτης, δηλαδή έλληνας ορθόδοξος. Αυτό ενισχύεται και από το
γεγονός πως ο Άγιος Νήφωνας επισκέφτηκε με τον Αγιορείτη Ζαχαρία τον ίδιο τον
Σκενδερμπέη. Οι Αλβανοί ιστορικοί εδώ, εξαιτίας της παντελής έλλειψης
θρησκευτικής, ορθόδοξης παιδείας αδυνατούν
να κατανοήσουν τις διαστάσεις της πνευματικής αυτής , επαφής. Αδυνατούν να κατανοήσουν ή
καλύτερα δεν τους συμφέρει να ομολογήσουν πως από την στιγμή που οι δύο αυτοί
φιλοξενούμενοι τον επισκέπτονται η
μόνη γλώσσα με την οποία συνεννοούνται ήταν η Ελληνική, πως τους συνέδεε η
ίδια καταγωγή και γλώσσα ή Ελληνική και το τελευταίο αποδεικνύεται και από τις πολλές επιστολές
του Γεώργιου Καστριώτη που συντάχθηκαν
και υπάρχουν στα Ελληνικά. Το σημαντικότερο βέβαια είναι η κοινή τους πίστη
που για τους ίδιους ήταν το σημαντικότερο από όλα τα άλλα, κατά την εποχή
εκείνη. Ως
επακόλουθο θα μπορούσαμε να πούμε με βεβαιότητα πως η κοινή τους πίστη,
γλώσσα και καταγωγή τους είχε δέσει πολύ μεταξύ τους .
Το δεύτερο
σημαντικό ιστορικό στοιχείο είναι το γεγονός που αναφέρεται ξεκάθαρα στο βίο
του Αγίου Νήφων. Ο Γεώργιος Καστριώτης είχε πνευματικό πατέρα τον Αγιορείτη
Ζαχαρία. Τι όμως σημαίνει αυτό στην πραγματικότητα;
Κατά την ορθόδοξη
πίστη το Μυστήριο της Εξομολογήσεως είναι ένα από τα βασικότερα μυστήρια.
Κάθε πιστός μέσω της εξομολόγησης καθαρίζεται από τις αμαρτίες του, πράγμα
απαραίτητο για την πνευματική του προκοπή και ανάπτυξη. Η εξομολόγηση είναι
γνώρισμα των πραγματικών ορθοδόξων πιστών που βιώνουν καθημερινά τι σημαίνει
ορθόδοξη ζωή και πως αυτή σώζει, πως αυτή μεταμορφώνει και αλλάζει όχι μόνο
τον πιστό αλλά και τους γύρω του και όλη την κοινωνία.
Άρα ο Γεώργιος
Καστριώτης δεν ήταν ένας απλός πιστός, ήταν ένας πραγματικά ορθόδοξος πιστός,, σε καμία περίπτωση καθολικώς (ο πνευματικός του
πολεμούσε το παπισμό), που γνώριζε
πολύ καλά το τι έπρεπε να κάνει για την πνευματική του σωτηρία, γνώριζε τις
αμαρτίες του και τον εαυτό του, γνώριζε την ματαιότητα αυτού του κόσμου, πράγμα
που μας βεβαιώνει πως ο αγώνας του δεν ήταν για τον κόσμο τούτο, αλλά πολύ
ανώτερος. Επομένως ακόμα και ο αγώνας εναντίων των Οθωμανών κατακτητών έχει
άλλες βάσεις πολύ πιο βαθιές. Βασίζεται σε αρχές και ιδανικά που μόνο με τον
όρο «ρωμιοσύνη» θα μπορούσαν να εκφραστούν. Η ορθοδοξία και ο ελληνισμός όπως
αυτά ενσαρκώθηκαν στα πλαίσια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ήταν βαθιά
ριζωμένες στην ψυχή του, στην καταγωγή του, και από τι φαίνεται ο Γεώργιος Καστριώτης
δεν είδε ποτέ τον εαυτό του έξω από αυτά τα δύο, μάλλον το αντίθετο. Ο ίδιος
στα πλαίσια του πνευματικού του αγώνα, μέσα στα κοινωνικό-πολιτιστικά πλαίσια
της εποχής είχε αναλάβει τον αγώνα της προάσπισης της ορθοδοξίας και του
ελληνισμού της περιοχής. Όποιος λέει το αντίθετο μάλλον εξυπηρετεί άλλους
σκοπούς γιατί το διαψεύδουν τα παραπάνω γεγονότα και φυσικά δεν μπορεί να κατανοήσει σε καμία
περίπτωση αυτή την νοοτροπία που το έχουν βαθιά μέσα τους μόνο οι πραγματική
Ηπειρώτες, όπως ο Γεώργιος Καστριώτης. Πολλοί πολεμούν αυτή την αλήθεια
προβάλλοντας διάφορες θεωρίες φαντασίας, εθελοτυφλώντας σκόπιμα γιατί το
παραπάνω γεγονός θα κατέστρεφε όλο αυτή την ψεύτικη ιστορία, με σαθρά θεμέλια, που τόσα χρόνια έχει δημιουργηθεί για να
δικαιολογήσει την ύπαρξη μιας χώρας που έφτιαξαν οι μεγάλες δυνάμεις από το
πουθενά.
Μόνο η πρόταση
αυτή από το βίο του Αγίου Νύφων είναι αρκετή για να μας αποδείξει πως ο
Γεώργιος Καστριώτης ήταν ένας πραγματικά ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ πιστός, είχε βυζαντινή, ελληνορθόδοξη
συνείδηση και φυσικά τα ιδανικά και οι
αρχές του εμπνέονταν από τα παραπάνω.
Όλοι μας μπορούμε
να διαπιστώσουμε τα παραπάνω αν σκεφτούμε και την σημαία που χρησιμοποιούσε
και που σήμερα έχει το Αλβανικό κράτος, ήταν
η σημαία του Βυζαντίου, αυτή που η ένδοξη Αυτοκρατορία κρατούσε εν
καιρώ πολέμου.
Μπ.Μ.Θ
Θεολόγος.
Για το Πελασγός
Κορυτσάς.
Βιβλιογραφία: Φωτογραφίες κάτω
|
Shën Nifoni i II-të,
Patriku i Konstandinupojës (+1508).
I njohur për botën me emrin Nikolla u lind në Peloponez në mes të
shekullit të 15-të nga prindër besimtarë dhe njohur për kohën. Njohuritë e
tij të para i mori në atdheun e tij. Mësues kishte Efthimin dhe Jeromonakun
Josif. Të dytin e ndoqi gjatë udhëtimit të tij. Në Epidhavro takuan asketin e virtytshëm Andon. Nikolla u “nënshtrua” tek ai dhe pas pak kohësh u qeth murg dhe u
quajt Nifon.
Kishte si punëdore, kaligrafinë. Pas fjetjes dhe varrimit të Jerondit të
tij Andon, donte që të nënshtrohej tek një Jerond tjetër. U informua për
misionarin e virtytshëm dhe të mençur Zaharia dhe shkoi që ta takonte në Epir. Jeromonaku Zaharia e
mori me vete si një prej shoqëruesve të tij. Nifoni e ndoqi në të gjitha rrugëtimet
misionare të tij në Epir, Vorio Epir, Maqedoni dhe Ahridha (Ohër), ku dhe
predikoi me të. Në Ohër populli dhe kleri kërkuan që të bëhej Episkop i tyre
Zaharia i dashur dhe i virtytshëm . Ai pranoi me vështirësi. Atëhere Nifoni
kërkoi që të largohej në një vend të qetë. Jerondi i tij nuk donte që ta
linte, sepse e donte mbështetës dhe vazhdues të veprës së tij.
Vetëm pas një vegimi hyjnor Zaharia e lejoi që të largohej duke i thënë: “Shko,
o bir, atje ku do të çojë Zoti, të cilit i lutem unë i padenji që të të bëjë
të denjë të të shoh sërish në këtë jetë, kur të dojë vullneti hyjnor”.
Zoti e çoi në Malin e Shenjtë. Sipas shën Nikodhimit Agjioritit: “Nifoni
i Bekuar duke marrë si bashkëudhëtar bekimin e Kryepriftit, vrapoi në Malin e
Shenjtë (Athos), si një shqiponjë njëkrahëshe, duke shkuar në manastirin e
shenjtë të Vatopedhit dhe duke u falur tek të shenjtat e së Tërëshenjtës
Hyjlindëse, kërkoi dhe gjeti atje shumë burra të virtytshëm, i të cilëve u bë
një zelltar gjithmonë i gatshëm”. Për sa kohë qëndroi në manastirin e
Vatopedhit nuk e dimë.
Më pas vizitoi manastirin e Pantokratorit, të Lavrës së Madhe dhe Karies,
ku dhe u takua me shumë burra të virtytshëm me të parin Gabrielin. Në Manastirin
e Dhionisiut, u dorëzua dhiakon dhe klerik. Ishte shumë i dashur ndër të
gjithë Agjioritët për shkak të mençurisë së tij të madhe por dhe përulësisë .
“Të gjithë u admironin maturinë e fjalëve të tij, ishte kaq i ëmbël në të
folur sa ishte e pamundur për dikë që të ndahej prej tij dhe për shkak të
fjalëve të tij të ëmbla harronte dhe ushqimin trupor”.
Fama e këtij burri të virtytshëm dhe të mençur arriti në Thessaloniki. Pas
vdekjes së Mitropolitit të atjeshëm Partheniu, kleri dhe populli kërkoi si
bari të tij, Nifonin. U zgjodh Mitropolit i Thessalonikit pa u marrë parasysh
dëshira e tij, në vitin 1482.
Predikonte çdo ditë, duke u përgjigjur dhe dogmave të atyre që mendonin
si latinët, ngushëllonte të dërmuarit nga pushtuesit dhe shtynte të pasurit
që të ndihmonin të varfërit dhe ai vetë vizitonte të sëmurët dhe të
pamundurit. Doktrina e tij e qetë
shpesh ndryshonte dhe vetë jo-besimtarët. Si anëtar i Sinodhit Patriarkal
takoi në Kontandinupojë Jerondin e tij Kryepiskopin e Ahridhës Zaharia, i
cili ndëroi jetë atje dhe u varros nga nxënësi i tij i përkushtuar. Pas vdekjes
së Patrikut Simeon, Nifoni u ngjit në fronin patriarkal më 1486-ën. Qëndroi
atje për dy vjet duke vazhduar veprën e tij të madhe predikuese dhe bamirëse.
Pas dorëheqjes së tij përfundoi në manastirin e Prodhromit të Nderuar në
Sozopoli. Më 1497 u thirr sërish në fronin patriarkal të Konstandinupojës.
Vitin që pasoi u internua për shkak të rrëmujrave dhe nëpërmjet Andrianupojës
arriti në Vllahi. Ju kërkua që të ngjitej për herë të tretë në fronin Patriarkal
më 1502 por nuk pranoi.
Në Vllahi shkoi pas këmbënguljes dhe ftesës së udhëheqësit Radhulu të
Madhit (196-1508), që të korrigjojë çështjet kishtare, moralin dhe zakonet e
popullit. Të gjithë e pranuan “si të dërguar të Zotit”. E shoqëruan nxënësit
oshënar Makarios dhe Joasaf. Mblodhi një sinodh lokal dhe mori vendime të
rëndësishme për një organizim më të mirë të Kishës. Për predikimin e tij të
ëmbël si majltë e quajtën Krisostom i ri. Shpëtoi Kishën Rumune nga
propaganda papike/katolike, nga degjenerimi moral dhe indiferenca e klerit
dhe e popullit. Të gjthë lavdëruan Zotin për prezencën e tij të dobishme dhe
veprën e tij shpëtuese. Por meqënëse udhëheqësi filloi të kryente veprime të
pahijëshme që shenjtu nuk i toleronte, por me forcë i kontrrollonte, u kthye
kundër tij me egërsi. Kështu i pohuesi i drejtë dhe shenjtor u detyrua që të largohej dhe të kthehej me
dy nxënësit e tij në Malin e Shenjtë. Nga
kudo që kalonte predikonte fjalën e Zotit tek të Krishterët.
Në Malin e Shenjtë shkoi në fillim në Manastirin e Vatopedhit, ku dhe e
pranuan me respekt dhe gëzim, etërit e atjeshëm duke lavdëruar Zoti që i
denjësoi shijonin një ndriçonjës dhe
mësues të tij. Duke dëgjuar për ardhjen e tij asketët e Malit të Shenjtë
vraponin secili drej tij që të merrnin bekimin dhe të dëgjonin mësimet e tij
të dobishme shpirtërore. Për sa kohë ishte në Manastirin e Vatopedhit,
ndërruan jetë dy nxënësit, të cilët i kishte lënë atje më parë dhe i varrosi
vetë.
Gjatë këtij qëndrimi të tij të dytë në Vatopedhi, shën Nifoni me nxënësit
e tij të shenjtë Makarion dhe Joasafin duhet të kenë qënë atje për mjaft
kohë, pasi në Malin e Shenjtë më 1505 erdhi dhe Makario u martirizua më 1507.
Martirizimin e tij e shpalli shën Nifoni tek Joasafi, pasi gjendej në
Vatopedhi dhe shumë e nderonin. Për këtë
“ mori Joasafin dhe u largua nga Manastiri i shenjtë i Vatopedhit, fshehur,
pa e ditur dikush”
Shkoi në manastirin e Dhionisiut si një i panjohur dhe ju ngarkua
dhiakonia e shoqëruesit të kafshëve të ngarkuara. Shpjet u zbulua që ishte ish Patriku. Me admirim,
mallëngjim dhe përulje shkonin të gjithë murgjit pranë tij, për të dëgjuar
mësimet e tij të dobishme.
Duke jetuar si murg i thjeshtë predikonte me shembullin e përulësisë së
tij. Me jetën e tij të pëlqyeshme nga zoti dhe mësimet e tij të frymëzuara
hyjnore të tij përfundoi në mënyrë oshënare jetën e tij në manastirin e
Dhionisiut.
Pas fjetjes së shenjtorit biri i tij shpirtëror, udhëheqësi Neango
Vassarava (1512-1521) kërkoi që të transferoheshin lipsanët e tij të shenjtë
në Vllahi për bekim të popullit dhe qetësimin e vendit me probleme të shumta.
Gjatë mbledhjes së lipsanëve u mbush me aromë të këndëshme ambjenti dhe shumë
mrekulli ndodhën. E njejta gjë ndodhi dhe në Vllahi. Sot në Rumani ruhet me
respekt kafka dhe dora e shenjtorit. Në manastirin e Dhionisiut gjenden,
sakoja (veshje priftërore), shufra (bastuni baritor) , dhoma dhe vendi ku
asketonte. Pjesa tjetër e lipsanëve ruhen në një arkë të mrekullueshme që
dhuroi udhëheqësi Neago. Varri i shenjtit gjendet në anë të Kishës së
varrezave në manastirin e Dhionisiut.
Ekziston gjithashtu dhe pareklis për nder të shenjtorit, ndërtim i vitit
1782, ndërsa jashtë manastirit një ndënjëse e shën Nifonit dhe proskinitar,
falëtore e shenjtë, ku dhe ju bë dhe pritja si patrik, një cilësi që u zbulua
nga igumeni me vegim, sepse ai nuk e kishte
treguar.
Biografi i parë i shenjtit ishte nxënësi dhe i Pari i Malit të Shenjtë
hieromonaku Gabriel, jeta e të cilit
shpjet u përkthye në rumanisht dhe njohu mjaft botime. Në manastirin e
shenjtë të Dhionisiut ekzistojnë mjaft kodikë, të cilat përmendin jetën e
shenjtit mrekullibërës. Një biografi të bukur shkroi dhe shën Nikodhim
Agjiorit në Neo Eklogjio ku dhe bazohen të gjithë shkruesit e rinj biografë,
sinaksarë.
Shërbesën e tij e shkroi mjeku i njohur Joan Komninos, Mitropoliti i
mëvonshëm i Dhristras.
Ne e kujtojmë atë në datën 11 Gusht.
Shën Nifoni dhe Gjergj Kastrioti
Ajo që është interesante dhe jo pa arsye u zgjatëm kaq
gjatë, është se ndër të tjera në jetën e Shën Nifonit gjejmë dhe mjaft të
dhëna të rëndësishme historike. Kështu në Sinaksarin e madh të Kishës lexojmë
në faqen 185: “Nuk kaloi dhe shumë kohë kur i ndjeri Andon fjeti më Zotin, ndërsa
Nifoni qante i pangushëlluar për mungesën e atit të tij shpirtëror. Pasi e varrosi atë dhe pas një kohe të
mjaftueshme qetësia, dëgjoi se në qytetin e Nardhës ekzistonte një mësonjës i
mençur, shumë i virtytshëm, me emrin Zaharia, i cili para pak ditësh kishte
erdhur nga Mali i Shenjtë (Athos), duke dashur që të provojë nga frutat e
mençurisë dhe të mësojë rendin në Malin e Shenjtë, shkoi tek ai dhe duke u
rrëfyer iu lut atij që të qëndrojë pranë tij si shoqërues, Zaharia pasi e
pranoi atë, e mësonte me njohuritë e shumë dëshiruara. Por meqënëse në atë
kohë mbizotëronte një zymtësirë dhe rrëmujë e madhe në Kishë, për
pseudosinodhin që u bë në Firenze nën Joan Paleologun, dhe Lindorët nuk donin
që ta pranonin në asnjë mënyrë dhe aspak, për këtë dhe Zaharia i meçur së
bashku me Nifonin e shenjtë shkuan në Askalona, duke mësuar në Kisha të
Krishterët që të qëndrojnë fort në Orthodhoksi , në mësimet e Apostujve të
Shenjtë dhe të Sinodheve Ekumenike. Pasi u larguan prej atje, shkuan në
qytetin e Krojës (Krujës), dhe zoti i vendit Gjeorgjio Skëndërbeu i pranoi
ata me çdo nderim dhe respekt, se dhe më parë kishte dëgjuar për famën e
tyre, me gëzim të madh u kujdes për ta dhe i mbajti ata në pallatin e tij,
duke bërë dhe ‘Atë shpirtëror Zaharian e mençur”.
Fjalia e fundit të cilën sapo lexuam përmbledh me pak fjalë të gjithë
historinë e Epirit dhe orthodhoksisë.
Ashtu siç konstatuam së bashku na jep dy informacione me shumë kuptime.
E para: Shën Nifoni dhe Agjioriti Zaharia (Kryepiskopi i mëvonshëm i
Ahridhës) vizituan Skëndërbeun, Gjergjin.
Lindet natyrshëm pyetja, për gjuhë me të cilën ata komunikonin. Me sa
duket, qartë, që të dy, si Shën Nifoni dhe Agjioriti Zaharia kishin
prejardhje nga zonat helene dhe ishin grekë në prejardhje dhe si rrjedhim
flisnin GREQISHT. Me gjithë se është aluduar mbi prejadhjen e shën Nifonit si
shqiptar nuk ekziston asnjë vërtetim real historik që të vërtetojë këtë fakt,
as ai nuk shkroi ndonjë gjë në shqip as e dëgjoi dikush që të fliste shqip.
Me sa duket ndodh e kundërta. Kontakti i tij me Gjergj Kastriotin, me të
cilin i lidhte një miqësi e fortë, vjen sa nga jeta shpirtërore orthodhokse e
Gjergj Kastriotit, sa dhe nga preardhja e tij, i cili në çdo rast deklaronte
se ishte Epirot, dmth greko-orthodhoks.
Kjo përforcohet dhe nga fakti se Shën Nifoni vizitoi me Agjioritin Zaharia
vetë Skëndërbeun. Historianët shqiptarë këtu, për shkak të mungesës absolute
të edukimit fetar orthodhos, e kanë të pamundur që të kuptojnë qoftë dhe pak,
dimensionet e këtij kontakti shpirtëror. E kanë të pamundur që të kuptojnë
ose më mirë nuk ju intereson që të pohojnë se nga momenti që këta dy miq e
vizitojnë, e vetmja gjuhë me të cilën komunikonin ishte ajo greke dhe kjo e
fundit vërtetohet dhe nga shumë dokumentat e shkruar nga Gjergj Kastrioti të
cilat u shkruan dhe janë akoma në greqisht. Sigurisht që ajo e cila ishte
gjëja më e rëndësishme është besimi i tyre i përbashkët i cili mbizotëron
ndja gjithçkaje, sidomos gjatë asaj periudhe. Si rrjedhim do të mund të themi me siguri se besimi i tyre i
përbashkët, gjuha dhe prejardhja e tyre i kishte lidhur shumë.
E Dyta: Po ashtu një element shumë i rëndësishëm historik përbëjnë ato sa
përmenden në jetën e Shën Nifonit.
Gjergj Kastrioti kishte si ‘Atë shpirtëror, agjioritin Zaharia. Por çfarë
do të thotë kjo realisht?
Sipas Besimit Orthodhoks Misteri i Rrëfimit, Pendimit është një prej
mistereve më të rëndësishme. Çdo besimtar nëpërmjet rrëfimit pastrohet nga
mëkatet e tij, gjë e cilë është e domosdoshme për zhvillimin dhe prokopinë e
tij shpirtërore. Rrëfimi është një prej karakteristikave të kryesore të
orthodhoksëve të vërtetë të cilët përjetojnë çdo ditë frutat e jetës
orthodhokse dhe se si ajo shpëton, si ajo shndërron dhe ndryshon jo vetëm
besimtarin por dhe ata sa janë rreth tyre dhe të gjithë shoqërinë.
Pra Gjerorgjio Kastrioti nuk ishte një besimtar i thjeshtë, i përciptë
orthodhoks. Ai ishte një besimtar i vërtetë orthodhoks , në asnjë rast
katolik (ati i tij shpirtëror luftonte katoloiçizmin) që e dinte shumë mirë
se çfarë duhet që të bënte për shpëtimin shpirtëror, njihte mëkatet e tij dhe
veten e tij, njihte kotësinë e kësaj bote, gjë të cilën na e vërteton se
beteja e tij nuk ishte për këtë botë, por shumë më e lartë. Si rrjedhim akoma
dhe beteja ndaj pushtuesve Osman ka rrënjë shumë më të thella. Bazohet në
principe dhe ideale që vetëm me përkufizimin “romiosini” do të mund të
shpreheshin. Orthodhoksia dhe helenizmi ashtu siç u mishëruan në kontekstin e
Perandorisë Bizantine ishin thellësisht të rrënjosura në shpirtin e tij, në
prejardhjen e tij,dhe me sa duket Gjergj Kastrioti nuk e pa
kurrë veten e tij jashtë këtyre të dyjave, me sa duket e kundërta. Ai vetë në
kontekstin e betejës së tij shpirtërore, brenda kontekstit shoqëror-kulturor
të kohës, kishte marrë përsipër si detyrë mbrojtjen e orthodhoksisë të
romiosinit të zonës. Ai i cili pretendon të kundërtën apo diçka tjetër,
nacionaliste, iu shërben qëllimeve të tjera, sepse qartazi e përgënjeshtrojnë
faktet e mësipërme dhe natyrisht nuk mundet që të kuptojë në asnjë rast këtë
lloj mentaliteti i cili ekziston, thellë, brenda, vetëm tek Epirotët e
vërtetë si Gjergj Kastrioti. Shumë e luftojnë këtë të vërtetë, duke bërë
qëllimisht të verbërin, sepse fakti i mësipërm do të shkatërronte të gjithë
atë histori të gënjeshtër, me themele inekzistuese, që kaq vjet është krijuar
për të justifikuar të pajustifikueshmet ( ekzistencën e një vendi që u krijua
nga fuqitë e mëdha nga asgjëkundi.)
Vetëm kjo fjali nga jeta e Shën Nifonit është e mjaftueshme që të na
vërtetojë se Gjergj Kastrioti ishte një besimtar ORTHODHOKS, kishte
ndërgjegjie, bizantine, greko-orthodhokse dhe natyrisht idealet dhe
principet e tij frymëzoheshin nga këto dy aspekte.
Të gjithë mundemi të konstatojmë ato sa u përmendëm nëse mendojmë dhe
flamurin që ai përdori dhe që sot mban dhe shteti shqiptar, që ishte flamuri
i Bizantit, ai flamur që Perandoria e Lavdishme e përdorte në kohë lufte.
Mp.M.T
Teolog
Për Pelasog Koritsas
Përktheu Pelasgos Koritsas.
Të gjitha të drejtat e rezervuara.
Nuk lejohet publikimi nëse nuk merret leje nga faqja që e ka publikuar.
Bibliografi. Fotot Poshtë
Sinaksari i Madh i Kishës Orthodhokse fq 185
|