Ο Νικηταράς και ο τραυματισμένος Αλβανός-Nikitaras dhe shqiptari i plagosur.

Μετά τη θριαμβευτική νίκη των Ελλήνων επαναστατών στα Δερβενάκια (26 Ιουλίου 1822) και την καταστροφή του οθωμανικού στρατού υπό τον Δράμαλη, ο Νικήτας Σταματελόπουλος, γνωστός ως Νικηταράς ο Τουρκοφάγος, έμεινε με τους άντρες του, ελέγχοντας μήπως οι Οθωμανοί επιχειρήσουν κάποια νέα αιφνιδιαστική επίθεση. Μόλις βεβαιώθηκε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος, περπάτησε στο πεδίο της μάχης. Εκεί, εντόπισε έναν τραυματισμένο Αλβανό, ο οποίος ήταν ξαπλωμένος στο χώμα και μούγκριζε από τους πόνους. Μόλις είδε τον Νικηταρά, ο Αλβανός -χωρίς να γνωρίζει ποιος είναι- τον παρακάλεσε να του κόψει το κεφάλι, ώστε να σταματήσει το μαρτύριο του. Ο Νικηταράς αποκρίθηκε ότι είναι στρατιώτης και όχι δήμιος και του είπε ότι θα τον μεταφέρει στο γιατρό του ελληνικού στρατοπέδου. Τότε, πήρε στην πλάτη του τον τραυματία και ξεκίνησε για το στρατόπεδο.  Κατά τη διάρκεια της διαδρομης, οι Έλληνες χαιρετούσαν τον Νικηταρά με επευφημίες. Ο Αλβανός έκπληκτος που άκουσε το όνομα του Νικηταρά, έσκυψε και τον ρώτησε ποια είναι η σχέση του με τον ξακουστό Τουρκοφάγο ήρωα. Όταν ο Νικηταράς που απάντησε ότι ήταν ο ίδιος, ο τραυματίας Αλβανός τράβηξε μία λεπίδα που είχε κρυμμένη και έκοψε μια μπούκλα από τα μαλλιά του Νικηταρά. Αμέσως, ο Νικηταράς αντέδρασε λέγοντας: «Είσαι άπιστος ωρέ Αλβανέ! Εγώ θέλω να σε σώσω και συ προσπαθείς να με σκοτώσεις!».  Ο Αλβανός με δάκρυα συγκίνησης του έδειξε την μπούκλα που έκοψε και του εξήγησε ότι ήθελε να την κρατήσει σαν πολύτιμο κειμήλιο και απόδειξη του ηρωισμού και της γενναιοψυχίας του σωτήρα του. Τη μπούκλα αυτή ο Αλβανός την προσέφερε αργότερα στον Παναγιώτη Γιατράκο, που είχε πάρει και αυτός μέρος στη Μάχη των Δερβενακίων. Αργότερα, ο Γιατράκος διηγήθηκε το περιστατικό στον σύμβουλο του Καποδίστρια, τον Φιλέλληνα Ελβετό Βετάν και έτσι διασώθηκε αυτή η ανθρώπινη και σπουδαία πράξη του μεγάλου Έλληνα αγωνιστή. Αυτό το περιστατικό ενέπνευσε τον γλύπτη Λάζαρο Φυτάλη και αναπαρέστησε τη συγκεκριμένη σκηνή σε ένα μαρμάρινο σύμπλεγμα που δημιούργησε το 1876 σε φυσικό μέγεθος.

Pas fitores triumfuese të kryengritësve Helenë në Dhervenakia (26 Korrik 1822)  dhe shkatërrimit të ushtrisë osmane të udhëhequr nga Dhramali, Nikita Stamatelopoulos, i njohur si Nikitaras ose Turkofagos (Turkongrënësi), qëndroi me burrat e tij se mos ndoshta osmanët përpiqeshin të bënin një sulm të ri të papritur. Sapo u sigurua se nuk ekzistonte asnjë rrezik, eci në fushën e betejës. Atje, gjeti një shqiptar të plagosur, i cili ishte i shtrirë përdhe dhe rënkonte nga dhimbjet. Sapo pa Nikitaranë, shqiptari i plagosur, duke mos ditur se kush ishte, ju lut që t’i priste kokën që të ndalonte vuajtjen e tij. Nikitarai iu përgjigj se është ushtar dhe jo xhelat dhe i tha se do ta çonte tek mjeku i kampit helene. Atëherë e mori në kurrizin e tij të plagosurin dhe u nis drejt kampit. Gjatë rrugës, ushtarët helenë, përshëndetnin Nikitaranë me brohorima. Ushtari shqiptar i çuditur që dëgjoi emrin e Nikitarasë, u përul dhe e pyeti se çfarë marrëdhënie kishte me heroin Turkofag. Kur Nikitarai iu përgjigj që ishte ai vetë, shqiptari i plagosur, nxori një thikë që kishte fshehur dhe preu një tufë nga flokët e Nikitarasë. Menjëherë, Nikitara reagoi duke i thënë: “Qenke i pabesë more shqiptar! Unë dua të të shpëtoj ndërsa ti do të më vrasësh!”. Ushtari shqiptar me lot mallëngjimi i tregoi tufën e flokëve që i preu dhe i shpjegoi se  donte ta mbante si një gjë të çmuar dhe si vërtetim për heroizmin dhe shpirtmadhësinë e shpëtimtarit të tij. Këtë tufë me flokë, ky ushtar shqiptar, ia ofroi më vonë Panajoti Jatrakos, i cili kishte marrë dhe ai pjesë në betejën e Dervenakiave. Më vonë, Jatrakos ia rrëfeu këtë ndodhi këshilltarit të Kapodistrias, Svicerianit Filohelen Vetan dhe kështu u ruajt ky veprim human dhe i madh i luftëtarit kaq të dëgjuar Helen.   Kjo ndodhi frymëzoi skulptorin Llazar Fitali dhe e rikrijoi skenën në një punim mermeri që krijoi në vitin 1876 në dimensione natyrale.