†Ἀναστάσιος
Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου καί πάσης Ἀλβανίας 

Πάσχα 2023
Υπέρβαση πόνου – Πασχαλινή χαρά

«Χαίρετε!» (Ματθ.28:9)

«Πάσχα, ἐν χαρᾶ  ἀλλήλους περιπτυξώμεθα,

 ὢ Πάσχα λύτρον λύπης» (Στιχηρά του Πάσχα).

Το Πάσχα εφέτος μάς καλεί  σε ένα δύσκολο άθλημα. Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα οι πρόσφατοι μήνες έχουν συσσωρεύσει ολόγυρά μας, αλλά και στην καρδιά μας, πολύμορφη θλίψη: Ανείπωτο πόνο από τη σιδηροδρομική συμφορά και το πλήθος των σεισμοπαθών στη γειτονιά μας, οδύνη απερίγραπτη από τον αμείλικτο πόλεμο στην Ουκρανία. Συγχρόνως, ποικίλες προσωπικές και κοινωνικές δοκιμασίες συμπληρώνουν τη δέσμη των θλίψεων. Παρά ταύτα, η Εκκλησία, με την υπέροχη υμνολογία του Πάσχα, μάς καλεί σε μία αποφασιστική υπέρβαση: «Πάσχα, ἐν χαρᾶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα, ὢ Πάσχα λύτρον λύπης».

Η θλίψη και η χαρά συνυπάρχουν στην ανθρώπινη ζωή. Η αλήθεια αυτή τονίζεται έντονα στα γεγονότα της Μεγάλης Εβδομάδος. Προ του Πάθους ο Χριστός κατά τον Μυστικό Δείπνο διευκρίνισε στους μαθητές του: «Και εσείς, λοιπόν, τώρα έχετε λύπη. Αλλά πάλιν θα σας δω και θα χαρεί η καρδιά σας και τη χαρά σας κανείς δεν θα σας την αφαιρέσει» [Καὶ ὑμεῖς οὖν λύπην μὲν νῦν ἔχετε πάλιν δὲ ὄψομαι ὑμᾶς καὶ χαρήσεται ὑμῶν ἡ καρδία, καὶ τὴν χαρὰν ὑμῶν οὐδεὶς αἴρει ἀφ᾿ ὑμῶν]. (Ιω. 16:22).

 Ο πόνος συγκλονίζει τις ημέρες των Παθών,  αλλά τελικά υπερνικάται μέσα στο φως του θριάμβου της Αναστάσεως. Η πρώτη καθοριστική λέξη και προτροπή του Αναστάντος στις αφοσιωμένες Μυροφόρες, που έσπευσαν στο μνήμα του, ήταν: «χαίρετε!» (Ματθ. 28:9). Όταν ο Αναστάς Χριστός πρωτοεμφανίστηκε στους μαθητές, ο ευαγγελιστής Ιωάννης σημειώνει ότι «ἐχάρησαν ἰδόντες τόν Κύριον» (Ιω. 20:21). Η χαρά του Πάσχα αναβλύζει μέσα από πολύμορφο πόνο που προηγήθηκε: προδοσία, αποδοκιμασία, περιφρόνηση, θάνατο σταυρικό. Το σταυροαναστάσιμο Πάσχα λυτρώνει από κάθε είδους λύπη. Η ανάσταση του Χριστού βεβαιώνει τη νίκη της αλήθειας κατά του ψεύδους, της αγάπης κατά του μίσους, τον θρίαμβο της ζωής πάνω στον θάνατο. Ο Αναστάς Χριστός διαλύει κάθε σκιά του Άδη. Συντρίβει την κυριαρχία του θανάτου, που φέρνει η βία, η αλαζονεία, η αδικία.

Η σύζευξη πόνου και αγαλλιάσεως μάς αιφνιδιάζει. Εντούτοις, η εναρμόνιση των αντιθέσεων παραμένει  χαρακτηριστικό της ἐν Χριστῷ ζωῆς. Ο Απόστολος Παύλος τονίζει την εξαιρετική αυτή εμπειρία: « ἐν θλίψει πολλῇ μετὰ χαρᾶς Πνεύματος Ἁγίου» (Α΄ Θεσ. 1:6).  Πρόκειται για μία εκπληκτική εναρμόνιση, μία παράδοξη αντίστιξη. Εκφραστικά την περιγράφει σε άλλη επιστολή του: «Πιεζόμεθα με κάθε τρόπο, αλλά δεν φτάνουμε σε αδιέξοδο, ευρισκόμεθα σε αμηχανία αλλά όχι σε απελπισία, διωκόμεθα αλλά δεν εγκαταλειπόμεθα, καταβαλλόμεθα αλλά δεν χανόμεθα». [«Ἐν παντὶ θλιβόμενοι ἀλλ᾿ οὐ στενοχωρούμενοι, ἀπορούμενοι ἀλλ᾿ οὐκ ἐξαπορούμενοι, διωκόμενοι ἀλλ᾿ οὐκ ἐγκαταλειπόμενοι, καταβαλλόμενοι ἀλλ᾿ οὐκ ἀπολλύμενοι.»] (Β΄ Κορ. 4:8-10). Και αλλού:  «ὡς λυπούμενοι ἀεὶ δὲ χαίροντες, ὡς πτωχοὶ πολλοὺς δὲ πλουτίζοντες, ὡς μηδὲν ἔχοντες καὶ πάντα κατέχοντες» (Β΄ Κορ. 6:6-11). Στο τελευταίο  βιβλίο της Αγίας Γραφής, την Αποκάλυψη του Ιωάννου, με συμβολικές συγκλονιστικές παραστάσεις συνοψίζεται η αλληλουχία αντιθέτων, η σύγκραση οδύνης και τελικής νίκης του σταυρωθέντος και αναστάντος Χριστού.

* *

Η εναρμόνιση της θλίψεως με χαρά  Πνεύματος Αγίου,  για την οποία γίνεται λόγος, εκ πρώτης όψεως είναι ανέφικτη. Αλλά, όπως ο Απόστολος των εθνών μάς βεβαιώνει, «πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ» (Φιλιπ. 4:13). Η σύνθεση αυτή μοιάζει αδύνατη, όμως η στενή σχέση με τον παθόντα και αναστάντα Χριστό την καθιστά δυνατή. Αυτήν την κοινωνία με τον σαρκωθέντα Λόγο του Θεού βιώνουμε ενσωματωμένοι στην Εκκλησία, που είναι το μυστικό Του Σώμα. Το Άγιο Πνεύμα, με την κοινωνία αυτή, ενεργεί στην ύπαρξή μας, δυναμώνει και χαροποιεί όλο μας το είναι. Η Ανάσταση αποτελεί πρόγευση της τελικής νίκης του Θεού, της αγάπης στα έσχατα.

Η αναστάσιμη χαρά στηρίζεται σε αρραγή θεμέλια. Πρώτον στη διαβεβαίωση του Χριστού ότι «Ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς» (Ματθ. 28:18). Στη διάρκεια των αιώνων πολλοί παρουσιάστηκαν ως εξουσιαστές της οικουμένης. Εκείνος, όμως, ο οποίος έχει την τελική εξουσία σε όσα συμβαίνουν στον ουρανό και στη γη είναι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Το δεύτερο ακλόνητο θεμέλιο αποτελεί η διαβεβαίωση του Αναστάντος ότι: «καὶ ἰδοὺ ἐγὼ μεθ’ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας, ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος» (Ματθ. 28:20). Ο δικός μας Κύριος δεν είναι μακρινός, αδιάφορος θεατής στα όσα συμβαίνουν. Εξακολουθεί να είναι «μεθ’ ημών» σε όλες τις φάσεις και τις δύσκολες στιγμές της ζωής μας. Και ένα τρίτο: η πασχαλινή χαρά πολλαπλασιάζεται, όταν προσφέρει αγάπη εκεί όπου περισσεύει το μίσος, εκεί όπου συνθλίβει η απόγνωση.

«Πάσχα, ἐν χαρᾶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα,

ὢ Πάσχα λύτρον λύπης».

Η θλίψη και η χαρά εναλλάσσονται στη ζωή μας. Οδυνηρά απρόοπτα δεν λείπουν από την πορεία μας, συμφορές που υπερβαίνουν τις δυνάμεις μας και μάς καταβάλλουν. Νιώθουμε αμήχανοι να τα αντιμετωπίσουμε και συχνά κυριευόμαστε από τον φόβο. Παρά ταύτα, η βούλησή μας ας μην αδρανήσει. Όσο εξαρτάται από εμάς, ας αφήνουμε το φως της Αναστάσεως να καταυγάζει τη ζωή μας και το Άγιο Πνεύμα να μας χαρίζει αντοχή, υπομονή, ελπίδα. Η σταυροαναστάσιμη χαρά αποτελεί διακριτικὀ γνώρισμα της ἐν Χριστῷ ζωῆς. Γι’ αυτό ο κορυφαίος Απόστολος επιμένει: «χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε πάλιν ἐρῶ χαίρετε» (Φιλ. 4: 4, Α΄Θεσ. 5:16)

Ας καταυγάσει, λοιπόν, τη ζωή μας η χαρά της Αναστάσεως, λυτρώνοντάς μας από λύπη και καταχνιά. Η αναστάσιμη  βεβαιότητα, το αναστάσιμο φρόνημα ας στηρίζουν  και ας χαροποιούν καθημερινά τη ζωή μας.  Χριστός Ανέστη!

........................................................


†Anastasi
Kryepiskop i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë

 

Pashkë 2023
Kapërcimi i dhimbjes – Gëzimi paskal

 

«Gëzohuni!» (Mt. 28:9)
«Pashka, me gaz le të përqafojmë njëri-tjetrin,
Oh, Pashka, na çliron prej hidhërimit» (Vargëzim i Pashkës).

Pashka e këtij viti na fton në një betejë të vështirë. Këto vite, veçanërisht muajt e fundit, kanë grumbulluar rreth nesh, por edhe në zemrën tonë, një hidhërim të shumëtrajtshëm: Dhimbje të parrëfyeshme për shkak të fatkeqësisë hekurudhore dhe numrit të madh të të prekurve nga tërmeti tek fqinjët tanë, pikëllim të papërshkrueshëm për shkak të luftës së ashpër në Ukrainë. Këtyre hidhërimeve u shtohen edhe sprovat e ndryshme personale e shoqërore. Megjithatë, Kisha, përmes himnologjisë së mrekullueshme të Pashkës, na fton në një kalim vendimtar: «Pashka, me gaz le të përqafojmë njëri-tjetrin, Oh, Pashka, na çliron prej hidhërimit».

Hidhërimi dhe gëzimi gjenden përkrah njëri-tjetrit në jetën njerëzore. Kjo e vërtetë theksohet fort në ngjarjet e Javës së Madhe. Përpara Pësimit, gjatë Darkës Mistike, Krishti ua bëri të qartë nxënësve: «Kështu dhe ju pra tani keni hidhërim, por kur përsëri do t’ju shoh dhe zemra juaj do të gëzohet dhe askush nuk do t’jua marrë gëzimin» (Jn. 16:22).

Dhimbja shkakton tronditje gjatë ditëve të Pësimeve, por, në fund, ajo mposhtet në dritën e ngadhënjimit të Ngjalljes. Fjala dhe këshilla e parë vendimtare e Krishtit të Ngjallur drejtuar Miroprurëseve të përkushtuara, që rendën me vrap drejt varrit, ishte: «Gëzohuni!» (Mt. 28:9). Kur Krishti i Ngjalluar iu shfaq për herë të parë nxënësve të tij, Ungjillor Joani thotë se ata «u gëzuan kur panë Zotin» (Jn. 20:21). Gëzimi i Pashkës buron brenda dhimbjejes së shumtrajshtme që  i kishte paraprirë: tradhëtia, mohimi, shpërfillja, vdekja në kryq. Pashka kryqngjallësore të çliron nga çdo lloj hidhërimi: Ngjallja e Krishtit vërteton fitoren e së vërtetës ndaj gënjeshtrës, të dashurisë ndaj urrejtjes, ngadhënjimin e jetës mbi vdekjen. Krishti i Ngjallur zhduk çdo gjurmë të Hadhit. Trondit pushtetin e vdekjes që sjell dhuna, krenaria, padrejtësia.

Gërshetimi i dhimbjes me ngazëllimin na lë pa fjalë. Megjithatë, harmonizimi i të kundërtave mbetet karakteristikë e jetës në Krishtin. Apostull Pavli e thekson këtë përvojë të jashtëzakonshme: «… në shumë hidhërime, por me gëzimin e Shpirtit të Shenjtë» (1 Thes. 1:6). Kemi të bëjmë me një harmonizim të habitshëm, me një kundërshti të çuditshme. Ai e përshkruan këtë në mënyrë më shprehëse në një letër tjetër: «Jemi të munduar nga çdo anë, por jo të ligështuar; jemi të pështjelluar, por jo të dëshpëruar; përndiqemi, por nuk jemi të braktisur; na kanë hedhur tej, por nuk kemi marrë fund» (2 Kor. 4:8-10). Edhe diku tjetër: «… jemi të hidhëruar, por gjithmonë të gëzuar; jemi të varfër, por pasurojmë shumë veta; nuk kemi asgjë, por në të vërtetë kemi gjithçka» (2 Kor. 6:6-11). Në librin e fundit të Shkrimit të Shenjtë, në Zbulesën e Joanit, përmblidhet, me anë të paraqitjeve simbolike tronditëse, harmonizimi i të kundërtave, ndërthurja e hidhërimit dhe fitores përfundimtare të Krishtit të kryqëzuar dhe të ngjalluar.

Harmonizimi i hidhërimit me gëzimin e Shpirtit të Shenjtë, për të cilën flitet, në pamje të parë duket i pamundur. Por, sikurse na siguron edhe Apostulli i kombeve, «unë mund të bëj gjithçka përmes Krishtit që më forcon» (Filip. 4:13). Kjo ndërthurje duket e pamundur, por marrëdhënia e ngushtë me Krishtin që pësoi dhe u ngjall e bën të mundur. Këtë kungim me Fjalën e Perëndisë së mishëruar e përjetojmë duke qenë pjesë e Kishës, e cila është Trupi i Tij mistik. Shpirti i Shenjtë, përmes këtij kungimi, vepron në jetën tonë, forcon dhe gëzon tërë qenien tonë. Ngjallja është parashijimi i fitores përfundimtare të Perëndisë, parashijim i dashurisë në amshim.

Gëzimi ngjallësor mbështetet mbi themele të forta. Së pari, mbështetet te siguria që na dha Krishti: «M’u dha çdo pushtet në qiell dhe në tokë» (Mt. 28:18). Përgjatë shekujve, shumë janë shfaqur si sundues të botës. Mirëpo, Ai që ka pushtetin përfundimtar për gjithçka që ndodh në qiell e mbi dhé është Zoti ynë Jisu Krisht. Themeli i dytë i patundur është siguria që dha Krishti i Ngjallur: «Unë do të jem me ju të gjitha ditët, deri në fund të kohërave» (Mt. 28:20). Zoti ynë nuk është i largët, nuk është vëzhgues shpërfillës i gjërave që ndodhin. Ai vazhdon të jetë “me ne” në të gjitha fazat dhe çastet e vështira të jetës sonë. Dhe, së treti: Gëzimi paskal shumëfishohet kur dhuron gëzim aty ku urrejtja është me tepri, aty ku dëshpërimi të merr frymën.

«Pashka, me gaz le të përqafojmë njëri-tjetrin,

Oh, Pashka, na çliron prej hidhërimit».

Hidhërimi dhe gëzimi këmbehen me njëri-tjetrin në jetën tonë. Në rrugëtimin tonë nuk mungojnë ngjarjet e dhimbshme të paparashikueshme, fatkeqësitë që kapërcejnë forcat tona dhe na vënë poshtë. Ndihemi të pafuqishëm për t’i përballuar dhe shpesh na pushton frika. Megjithatë, vullneti ynë le të mos bjerë në plogështi. Për sa varet nga ne, le të lëmë që drita e Ngjalljes të ndriçojë jetën tonë dhe Shpirti i Shenjtë të na dhurojë qëndresë, durim, shpresë. Gëzimi kryqngjallësor është tipar dallues i jetës në Krishtin. Prandaj, Apostulli korife e thekson me këmbëngulje: «Gëzohuni gjithnjë në Zotin. Përsëri ju them: Gëzohuni!» (Filip. 4:4, 1 Thes. 5:16).

Gëzimi i Ngjalljes le ta ndriçojë, pra, jetën tonë, duke na çliruar nga hidhërimi dhe mjegulla. Siguria e ngjalljes, fryma ngjallësore, le të jenë mbështetje dhe burim gëzimi çdo ditë në jetën tonë.

Krishti u ngjall!