 |
| Βιτωρία Τσούρη με τον Ε Χότζα. |
|
…… Zonja Vitori! Kur u zgjodhët deputete, siç pohuat, nuk dinit
shqip. Si mundët të përmbushnit detyrën e përfaqësueses së zonës së
minoritetit në një Parlament ku të gjitha procedurat ishin në gjuhën shqipe? Në fakt, kur u zgjodha për herë të parë deputete në vitin ‘74,
pothuajse nuk dija shqip fare, me përjashtim të disa fjalëve të zakonshme të
komunikimit të përditshëm. Fillimisht administrata më ndihmoi me një
përkthyes, nëpërmjet të cilit merrja vesh për çfarë diskutohej gjatë seancave
parlamentare. Më vonë, kur u zgjodha nënkryetare e Kryesisë së Kuvendit, u
desh që të kumtoja vetë në foltoren e Kuvendit. Këtu përkthyesi nuk bënte më
punë… Pra, filluat të flisni greqisht në Parlament… Greqisht nuk kam folur asnjëherë në Kuvend, madje as në mbledhjet e
ngushta të komisioneve parlamentare nuk e kam përdorur gjuhën e nënës. Atëherë… Komunikoja me një metodë të veçantë. Ajo sot mund të duket qesharake,
por në atë kohë ma imponoi nevoja dhe u bëra skllave e saj. Fillimisht e
konceptoja diskutimin në greqisht, e rishkruaja disa herë dhe kur i jepja
dorën e fundit e hidhja në letër të pastër me germa të mëdha. Në Kuvend, kur
diskutoja nuk bëja gjë tjetër vetëm leximin e fjalëve shqip të formuluara me
germa greke. Kuptohet kishte vështirësi, por me kalimin e kohës ia mora dorën
dhe gati nuk e merrte vesh njeri që teksti që artikuloja nuk ishte me germa
shqip… Kishte ndodhur ta ndërprisje diskutimin në mes? Kishte raste që ngecesha për një moment, por aty për aty e rimerrja
radhën e mendimit pa rënë në sy të sallës. Shumë herë ky defekt humbiste në
theksin e veçantë që i japim shqipes ne minoritarët. Sidoqoftë, kam kaluar
dhe situata kritike. Mbaj mend një të tillë në Kongresin e Kooperativave
Bujqësore. Më kishin caktuar të diskutoja e dyta. Në fillim hezitova. Më
thanë se ishte porosi e Enverit. U ngrita duke artikuluar me metodën time. Një
çast, kur lexoja pjesën për kapërcimin e vështirësive nga bllokada e jashtme,
ngeca te fjala vështirësi. Mbi tre-katër herë u riktheva te rrokjet “Vëshi…”
Vështri…” bile pa e qartësuar akoma vazhdova më tej. Si mbarova, erdhi e më
takoi Enveri. “Të lumtë,- më tha në greqisht. – Ti di jo vetëm të flasësh
bukur, por mbi të gjitha di të punosh bukur”… Pse dinte greqisht Enveri…? Me Enverin kam komunikuar në greqisht në të gjitha takimet që
kam pasur. Ai e dinte gjuhën greke sa dhe unë. Po, po, e përvetësonte mjaft
mirë. Sa herë bisedoja me të gjatë pushimit të seancave parlamentare,
asnjëherë nuk kemi folur shqip, por greqisht. Kam dhe një histori tjetër me
greqishten e Enverit. Gjatë vizitës në Grapsh në ‘78, u organizua një takim i
veçantë me kuadrot e Dropullit. I lajmëruam ata dhe u mblodhën në një sallë.
Ende pa ardhur Enveri, më thanë se ndjeheshin keq pasi pjesa më e madhe nuk
dinte shqip. Flisni greqisht, u thashë, se Enveri e di mirë gjuhën tonë. Ata
u befasuan për një çast. Filloi takimi. Fund e krye biseda u bë në greqisht.
Kjo ishte befasuese për ta… Pjesë nga artikulli: Burimi |
… Κυρία Βικτωρία ! Όταν
γίνατε βουλευτής , όπως ομολογήσατε δεν γνωρίζατε αλβανικά. Πως μπορέσατε να
εκπληρώσετε το καθήκον σας ως εκπρόσωπος της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας σε
μια Βουλή όπου όλες οι διαδικασίες γίνοντας στα αλβανικά;
Γεγονός είναι, πως όταν
έγινα για πρώτη φορά βουλευτής το ’74, σχεδόν δεν γνώριζα καθόλου αλβανικά,
με εξαίρεση κάποιες λέξεις, τις συνηθισμένες, για την καθημερινή συνεννόηση. Αρχικά η διοίκηση με
βοήθησε με έναν μεταφραστή, μέσο του οποίου κατανοούσα όσα συζητούνταν κατά
την συνεδριάσεις της βουλής, χρειάστηκε να μιλήσω η ίδια στην βουλή. Εδώ ο
μεταφραστής δεν βοηθούσε.
Δηλαδή ξεκινήσατε να
μιλήσετε ελληνικά στην Βουλή….
Ελληνικά δεν έχω μιλήσει
καμία φορά στην Βουλή, ούτε στις μικρές συνεδριάσεις των βουλευτικών
επιτροπών δεν έχω χρησιμοποιήσει την μητρική μου γλώσσα.
Τότε….
Επικοινωνούσα με ένα ξεχωριστό
τρόπο. Σήμερα μπορεί να φανεί γελοίο, αλλά εκείνο το καιρό μου το επέβαλε η
ανάγκη και έγινα σκλάβα της. Αρχικά σκεφτόμουν όλη την ομιλία στα ελληνικά,
την ξαναέγραφα μερικές φορές και όταν το έγγραφα σε καθαρό χαρτί το περνούσα
με μεγάλα γράμματα. Στην Βουλή, όταν
μιλούσα απλά διάβαζα της λέξεις στην αλβανική γλώσσα με ελληνικά γράμματα. Φυσικά υπήρχε μια
δυσκολία, αλλά με το καιρό συνήθισα και σχεδόν δεν καταλάβαινε κανείς πως το
κείμενο μου δεν ήταν με αλβανικά γράμματα….
Είχε συμβεί να διακόψεις
την ομιλία στην μέση; Υπήρχαν περιπτώσεις που
ανά στιγμές κολλούσα, αλλά εκείνη την στιγμή ξαναέμπαινα στην ροή της σκέψης μου
χωρίς να με προσέξει κάποιος στην αίθουσα. Πολλές φορές αυτό το πρόβλημα
χανόταν στο ιδιαίτερο τόνο που δίνουμε στην αλβανική γλώσσα εμείς που
ανήκουμε στην ελληνική μειονότητα. Όπως και να έχει, έχω περάσει και κρίσιμες
καταστάσεις. Θυμάμαι μια τέτοια στιγμή στο Κογκρέσο των Αγροτικών Συνεταιρισμών.
Μου είχαν αναθέσει να μιλήσω δεύτερη στην σειρά. Στην αρχή δίστασα. Μου είπαν
πως ήταν επιθυμία του Ενβέρ. Σηκώθηκα αρθρώνοντας με την
μέθοδο μου. Σε μια στιγμή, όταν
διάβασα το κομμάτι που αφορούσε το τρόπο με τον οποίο θα ξεπεραστούν οι
δυσκολίες που προέρχονται από τον εξωτερικό αποκλεισμό κόλλησα στην λέξη
δυσκολία. Πάνω από τρεις-τέσσερεις φορές επανέλαβα τις συλλαβές «Δυσ…» «Δυσκο….»
μάλιστα χωρίς ακόμη να την προφέρω σωστά συνέχισα και παρακάτω. Όταν τελείωσα,
ήρθε και με συνάντησε ο Ενβερ «Μπράβο- μου είπε ελληνικά. – Εσύ όχι μόνο
ξέρεις να μιλάς ωραία, αλλά πάνω από όλα ξέρεις να δουλεύεις όμορφα»….
Γιατί ήξερε ελληνικά
ο Ενβέρ….;
Με τον Ενβέρ έχω
επικοινωνήσει στα ελληνικά σε όλες τις συναντήσεις που είχα. Αυτός γνώριζε τα
ελληνικά όσο τα γνώριζα και εγώ . Ναι, ναι, το κατείχε αρκετά καλά. Κάθε φορά
που συζητούσαμε κατά τα διαλείμματα των συνεδριάσεων της βουλής, καμία φορά
δεν μιλήσαμε αλβανικά, αλλά ελληνικά. Έχω και μια άλλη
ιστορία με τα ελληνικά του Ενβέρ. Κατά την επίσκεψη του το 1978 στο Γράψι,
οργανώθηκε μια ειδική συνάντηση με τα στελέχη της Δρόπολης. Ενημερώθηκαν
αυτοί και συγκεντρώθηκαν σε μία αίθουσα. Χωρίς να έχει φτάσει ακόμα ο Ενβέρ,
μου είπαν πως αισθάνονταν άσχημα καθώς το μεγαλύτερο μέρος τους δεν ήξερε
αλβανικά. Μιλήστε ελληνικά, τους είπα, ο Ενβέρ γνωρίζει καλά την γλώσσα μας. Αυτοί
εξεπλάγησαν για μια στιγμή. Από την αρχή μέχρι το τέλος η συζήτηση έγινε στα ελληνικά.
Ήταν μια πραγματική έκπληξη γι’ αυτούς. …………………………… Η Βικτωρία (Βιτωρία) Τσούρη ήταν βουλευτής και Πρόεδρος της Αλβανικής Βουλής κατά την εποχή της δικτατορίας του Ε Χότζα.
Ήταν μέλος της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας. Μέρος από άρθρο πηγή
Μετάφραση για το Πελασγός
Κορυτσάς, Β Τ |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου