Η νηστεία του Δεκαπενταυγούστου! - Kreshma e Pesëmbëdhjetëgushtit.

                                            

Η νηστεία του Δεκαπενταυγούστου Η περίοδος αυτή της νηστείας προηγείται της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της μεγαλύτερης Θεομητορικής εορτής του ορθοδόξου εορτολογίου, είναι κατά πολύ νεώτερη εν σχέσει προς τις άλλες μακρές περιόδους νηστείας και αρχικά ήταν διηρημένη σε δύο τμήματα: αυτό που προηγείτο της εορτής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και εκείνο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.     Η νηστεία που προηγείτο της Μεταμορφώσεως του Κυρίου, καθώς φαίνεται, ήταν η αρχαιότερη. Είχε διάρκεια πέντε ημερών, αρχίζοντας την 1η και λήγοντας την 5η Αυγούστου. Για την 6η, ημέρα της Δεσποτικής εορτής, προβλεπόταν κρεοφαγία. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο Αναστάσιος, επίσκοπος Καισαρείας της Παλαιστίνης που ήκμασε κατά τον ΙΑ΄ αιώνα, ο αυτοκράτορας Λέων ο ΣΤ΄ ο Σοφός κατήργησε την κρεοφαγία και συνήνωσε τη νηστεία της Μεταμορφώσεως μ’ εκείνην της Κοιμήσεως της Παναγίας.[1] Η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου εμφανίζεται στην Ανατολή στις αρχές του Ε΄ αιώνα, αρχικά, καθώς φαίνεται, στην Παλαιστίνη, απ’ όπου στη συνέχεια διαδόθηκε και σε άλλα μέρη. Ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος (582 – 602) με διάταγμά του επέβαλε τον υποχρεωτικό εορτασμό της εορτής κατά την 15η Αυγούστου σ’ ολόκληρη τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Λίγο αργότερα η εορτή διαδόθηκε και στη Δύση και με την πάροδο του χρόνου απέκτησε τέτοια σημασία, ώστε να θεωρείται ως η σπουδαιότερη θεομητορική εορτή. Οι πρώτες μαρτυρίες που έχουμε για τη νηστεία προ της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου φθάνουν στον Ζ΄ αιώνα, χωρίς εν τούτοις να προσδιορίζουν επακριβώς τη χρονική της διάρκεια. Τέτοιες μαρτυρίες είναι του Αναστασίου του Σιναΐτού, του αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου, του Τόμου Ενώσεως που εκδόθηκε το έτος 920 και σχετίζεται με το ζήτημα του τέταρτου γάμου του αυτοκράτορος Λέοντος του Σοφού και του Θεοδώρου Βαλσαμώνος στη γνωστή επιστολή του προς τους Αντιοχείς «χάριν τῶν ὁφειλουσῶν τελεῖσθαι νηστειῶν ἐκάστου ἒτους». Ο τελευταίος στις «ἀποκρίσεις» του προς τον πατριάρχη Αλεξανδρείας Μάρκο αναφέρει ότι η νηστεία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ήταν επταήμερη.[2] Όπως προαναφέραμε, από τις αρχές του Ι΄ αιώνα η επταήμερη νηστεία προ της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ενώθηκε μ’ εκείνην που προηγείτο της εορτής της Μεταμορφώσεως και απετέλεσε μίαν περίοδο νηστείας, «εἰς τιμήν τῆς Θεοτόκου, ἥτις μάλιστα ἐνήστευσεν ἐν τῷ καιρῷ τῆς κοιμήσεώς της κατά τόν Θεσσαλονίκης Συμεών», καθώς παρατηρεί ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης.[3] Πώς πρέπει να νηστεύουμε κατά την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου; Η νηστεία αυτή, όπως επικράτησε να την τηρούμε, έχει αυστηρό χαρακτήρα. Αυτό εξηγείται ίσως από την αγάπη και την ιδιαίτερη ευλάβεια που τρέφουμε οι ορθόδοξοι για το πρόσωπο της Παναγίας προς τιμήν της οποίας νηστεύουμε. Εφόσον, λοιπόν, μπορούμε, νηστεύουμε από λάδι όλες τις ημέρες. Κατάλυση οίνου και ελαίου έχουμε μόνο τα Σάββατα και τις Κυριακές που παρεμβάλλονται και κατά την εορτή της Μεταμορφώσεως, οποιαδήποτε ημέρα κι αν πέσει, καταλύουμε ψάρι. Κατάλυση ιχθύος και μόνο έχουμε και κατά την ημέρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, αν συμπέσει Τετάρτη ή Παρασκευή.   [1] Γ. Ράλλη – Μ. Ποτλή, Σύνταγμα των θείων και ιερών Κανόνων…, Αθήνησι 1852-1859, τόμ. 4ος, σσ. 588 [2] Ράλλη – Ποτλή, ο.π., τόμ. 4ος, σσ. 488 [3] Αγαπίου Ιερομονάχου και Νικοδήμου μοναχού, Πηδάλιον…, Αθήναι 1970, σσ. 98 Αρχιμ. Συμεών Κούτσας, Η νηστεία της Εκκλησίας, εκδ. ΙΑ΄, Αποστολική Διακονία, Αθήνα, 2006 Δείτε επίσης: 1.     [π. Θωμάς Χόπκο] Η Κοίμηση της Θεοτόκου 2.     [Ιερομόναχος Γρηγόριος] Η Κοίμησις της Θεοτόκου 3.     [Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός] Εγκώμιον εις την πάνσεπτον Κοίμηση της Θεομήτορος, Γ΄ 4.     [Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός] Εγκώμιον εις την πάνσεπτον Κοίμηση της Θεομήτορος, Β΄ 5.     [Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός] Εγκώμιον εις την πάνσεπτον Κοίμηση της Θεομήτορος, Α΄     Αρχιμ Επιφάνιος Χατζηγιάγκου

Kreshma e Pesëmbëdhjetëgushtit.   Kjo periudhë e kreshmës ndodhet përpara së Kremtes së Fjetjes së Hyjlindëses, festës më të madhe të Nënës Hyjlindëse që përmban kalendari orthodhoks. E vendosur në kohë është shumë e re krahasuar me periudhat e tjera të gjata të kreshmës dhe si fillim ishte e ndarë në dy pjesë: Pjesa para festës së Shpërfytyrimit të Shpëtimtarit dhe ajo e Fjetjes së Hyjlindëses.   Kreshma që ndodhet para së Kremtes së Shpërfytërimit të Zotit, siç duket, ishte më e lashtë. Kishte një kohëzgjatje prej pesë ditësh duke filluar nga dt 01 dhe duke përfunduar në dt 05 Gusht. Për ditën e 6-të, ditën e së kremtes Despotike, parashikohej ngrënie mishi. Sipas atyre që përmend Anastasi, peshkopi i Çezarisë të Palestinës i cili jetoi gjatë shekullit të 11-të, Perandori Leon i VI-të i Dituri, ndaloi ngrënien e mishit dhe bashkoi kreshmën e Shpërfytyrimit të Krishtit me atë të Fjetjes së Hyjlindëses. E kremtja e Fjetjes së Hyjlindëses shfaqet në Lindje në fillimet e shekullit të 5-të, si fillim, me sa duket, në Palestinë nga ku në vijim u përhap në vendet e tjera. Perandori Mauricio (582-602) me një urdhëresë vendosi të detyruar festimin e festës në dt 15 Gusht në të gjithë Perandorinë Bizantine. Pak më vonë festa u përhap në Perëndim dhe me kalimin e kohës mori një rëndësi të tillës sa të konsiderohet si festa më e rëndësishme e Perëndilindëses. Dëshmitë e para që kemi në lidhje me kreshmën para së Kremtes së Fjetjes së Hyjlindëses arrijnë në shekullin e 7-të, por pa përcaktuar ekzaktësisht kohëzgjatjen. Të tilla dëshmi kemi nga Anastas Sinaiti, Shën Theodhor Studhiti, në Vëllimin e Bashkimit që u botua në vitin 920 dhe vazhdon me çështjen martesës së katërt të Leondit të Ditur dhe  në letrën e njohur të Theodhor Balsamonit drejtuar Antiokasve “Mbi kreshmët e mbajtura të dobishme të secilit vit”. Ky i fundit në “përgjigjet” e tij ndaj Patrikut të Aleksandrisë Marko, përmend se Kreshma e Fjetjes së Hyjlindëses ishte 7 ditore. Siç e përmendëm më lart, nga fillimet e shekullit të X kreshma shtatëditore e Fjetjes së Hyjlindëses u unifikua me atë që ishte para së Kremtes së Shpërfytyrimit të Zotit dhe përbënte një periudhë kreshme, “në nder të Hyjlindëses, e cila kreshmonte në kohën e fjetjes së saj sipas Simeon Thessalonikasit”, siç vëren dhe shën Nikodhim Agjioriti. Si duhet të kreshmojmë gjatë periudhës së Pesëmbëdhjetëgushtit? Kjo kreshmë, ashtu si ka mbizotëruar duhet ta mbajmë, ka karakter të rreptë. Kjo shpjegohet ndoshta dhe nga dashuria dhe besimi i veçantë që ushqejnë orthodhoksët për të Tërëshenjtën për nder të secilës kreshmojmë. Në rast se mundemi pra, mund të kreshmojmë nga vaji, të gjitha ditët. Vaj dhe verë mund të konsumojmë vetëm të shtunave dhe të Dielave që bien dhe gjatë periudhës, të Kremten e Shpërfytyrimit të Zotit, çfarë do dite që të bjerë, hamë peshk. Peshk dhe vetëm peshk mund të konsumojmë dhe gjatë ditës së Fjetjes së Hyjlindëses nëse bie ditë e Mërkurë ose e Premte.   Për ata që dinë Greqisht mund të vizitoni dhe lidhjet e mëposhtme: [π. Θωμάς Χόπκο] Η Κοίμηση της Θεοτόκου 2.     [Ιερομόναχος Γρηγόριος] Η Κοίμησις της Θεοτόκου 3.     [Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός] Εγκώμιον εις την πάνσεπτον Κοίμηση της Θεομήτορος, Γ΄ 4.     [Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός] Εγκώμιον εις την πάνσεπτον Κοίμηση της Θεομήτορος, Β΄ 5.     [Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός] Εγκώμιον εις την πάνσεπτον Κοίμηση της Θεομήτορος, Α΄     Arkim. Epifan Hadjigiangkou Përktheu: B T