Η προσφορά της Κορυτσάς κατά την Επανάσταση του 1821 - Kontributi i Korçës në Revolucionin Grek të vitit 1821!

 

Η  προσφορά της Κορυτσάς κατά την Επανάσταση του 1821   Καθώς ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση του 1821, η ευρύτερη περιοχή της Κορυτσάς, η ίδια η πόλη συμμετείχαν ενεργά. Επομένως και οι συνέπειες ήταν είτε άμεσες, είτε έμμεσες για τους Έλληνες κατοίκους της. Θα ξεχωρίσουμε κάποια στιγμιότυπα ανάμεσα σε πολλά άλλα που αναμένουν να γίνουν ευρύτερα γνωστά μέσα από την ιστορική έρευνα για το πως και η Κορυτσά και οι ευρύτερη περιοχή γύρω απ’ αυτήν βίωσαν, συμμετείχαν, πρόσφεραν κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Το πρώτο στιγμιότυπο αναφέρει:  «Οἱ φοβερότερες ἐξισλαμίσεις, λεηλασίες μέ ἀνείπωτες βαρβαρότητες καί φορολογίες ἔγιναν μέ τήν ἐπανάσταση τοῦ Ὀρλώφ στήν Πελοπόννησο μέ ἀποκορύφωμα τήν καταστροφή τῆς ἀκμαζούσης τότε Μοσχοπόλεως. Ἀκολούθησε ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση τοῦ 1821, ὁπότε ἔλαβαν ἀφορμή οἱ Τοῦρκοι γιά νά ἐπιβάλλουν ἀβάστακτες φορολογίες, μυθικά ποσά γιά τήν ἐποχή. Ἐπέβαλλαν 400.000 γρόσια φορολογία στούς Κορυτσαίους γιατί ἀπελευθέρωσαν 18 αἰχμαλώτους χριστιανούς μετά τήν πτώση τοῦ Μεσολογγίου, ὁ δέ αἱμοχαρής ἐξωμότης Ἰσμαήλ πασᾶς Πλιάσσας μετά τοῦ ἐπίσης αἱμοβόρου ἐξωμότου Σοῦλτζε Κόρτζε πασᾶ ἄλλα 800.000 γρόσια στήν ἴδια πόλη, στό Βυθκούκι καί στήν Μοσχόπολη  διότι συνεισέφεραν χρήματα καί ἀγωνιστάς στήν Ἐπανάσταση. Ἔτσι ἔσυραν στίς φυλακές καί ἐπέβαλλαν σέ φρικτά βασανιστήρια ἀντιπροσωπεία προυχόντων αὐτῶν τῶν πόλεων ἕως ὅτου επέτυχον τοῦ σκοποῦ των», ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΑΠ. ΚΑΡΑΚΙΤΣΙΟΣ Πρωτοπρεσβύτερος – Καθηγητής Μ.Ε.- Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ  ΣΤΗΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΟΡΥΤΣΑΣ  σελ 73, 74 Από το περιοδικό Πανδώρα του 1839 ξεχωρίζουμε και επιβεβαιώνουμε, εμβαθύνουμε σε όσα αναφέρονται από την προηγούμενη πηγή: Στην πραγματικότητα ο συγγραφέας του παραπόνου άρθρου ήταν ο Ευθύμιος Μήτκος. (Θύμι Μήτκο)   Ένδοξο τέκνο τής ευρύτερης περιοχής και ό Μητροπολίτης Λαρίσης Πολύκαρπος ό Δαρδαίος, πού έπεσε θύμα τής παλληκαριάς του, μέλος τής Φιλικής Εταιρείας, άποκεφαλισθείς άπό τον Μαχμούτ Πασιά Δράμαλη στη γέφυρα τού Πηνειού, στη Λάρισα (17 Σεπτεμβρίου 1821). Το χωριό του η Δάρδα απέχει μόλις λίγα χιλιόμετρα ανάμεσα στα βουνά κοντά με τα σύνορα με την Ελλάδα. Καθώς από πάρα πολλά χωριά πήγαν εθελοντές για να βοηθήσουν την Ελληνική Επανάσταση, από προφορικές μαρτυρίες που έχουμε συγκεντρώσει μόνο από την Μπομποστίτσα, Κορυτσάς 7 παλληκάρια δεν επέστρεψαν από το ταξίδι που ξεκίνησαν για να βοηθήσουν κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου. Δεν υπάρχει ιστορικός ερευνητής που θα μπορούσε να αρνηθεί την προσφορά της Μοσχοπόλεως στην Επανάσταση του Γένους, ιδιαίτερα μέσα από την Ακαδημία της και το Τυπογραφείο, το Δεύτερο τυπογραφείο στην Οθωμανική Επικράτεια μετά από αυτό της Κωνσταντινούπολης. Εν συντομία αναφέραμε κάποια πραγματικά ιστορικά γεγονότα που αποδεικνύουν το γεγονός πως οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής της Κορυτσάς θεωρούσαν την Ελληνική Επανάσταση, δική τους επανάσταση και όσους συμμετείχαν σ’ αυτήν συμπατριώτες τους. Αλλιώς για πιο  λόγο θα έκαναν όλες αυτές τις θυσίες και γιατί οι τούρκοι θα τους εκδικούνταν. Η ρωμιοσύνη άνθησε και έδωσε καρπούς διότι εμπνεόταν από του Χριστού την Πίστη την Αγία. Ελληνισμός χωρίς Ρωμιοσύνη θα είναι κενός.  Μόνο μέσα από την Ορθόδοξη Πίστη ο Ελληνικός Λαός, ο Ελληνισμός, η Ρωμιοσύνη θα μπορέσει να σταθεί στο ύψος που το καλεί το ιστορικό του καθήκον.  Χρόνια Πολλά Αδέλφια! Msc B T

Kontributi i Korçës në Revolucionin Grek të vitit 1821.   Me fillimin e Revolucionit Helen të viti 1821, zona e Korçës dhe vetë qyteti kontribuan me sa mundën. Si rrjedhim pasojat ishin të drejtpërdrejta ose të tërthorta për banorët e saj Helenë. Do të dallojmë disa momente ndër shumë të tjera që presin të bëhen gjërësisht të njohura nëprmjet kërkimit shkencor, për mënyrën se si Korça dhe zona përreth saj përjetuan, morën pjesë, kontribuan gjatë Revolucionit Helen të viti 1821. Nga pjesa e parë e një burimi lexojmë: “Islamizimi më i tmerrshëm, plaçkitjet me barbarizmin më të papërshkrueshëm dhe taksat e ashpra u bënë realitet me revolucionin e Orlofëve në Peloponez me kulm shkatërrimin e Moskopolit (Voskopojës) asaj kohe në lulëzim. Pasoi Revolucioni Helen i vitit 1821, kur dhe morën shkas turqit për të imponuar taksat e papërballueshme, shuma mitike për kohën. Vendosën një taksë prej 400.000 groshës tek korçarët pasi çliruan 18 të krishterë rrobër pas rrënies së Mesologjit, ndërsa tradhëtari gjakdashës Ismail pasha Plasa bashkë me gjakëdashësin tradhëtar Sulxhe Korxhe Pashanë dhe 800.000 groshë të tjera në kurriz të qytetit pasi dhanë kontribut monetar dhe luftëtarë për Revolucionin. Kështu i hoqën zvarë në burgjet dhe i torrturuan në mënyrën më çnjerëzore përfaqësinë e përbërë nga udhëheqës të këtyre qyteteve derisa të arrinin qëllimin e tyre” Dr. Eleftherios Ap Karakitsios, Protopresviter – Profesor AMU- Helenizmi në zonën Mitropolisë së Korçës. Fq 73, 74.   Nga revista Pandora e vitit 1839 shkëpusim, vërtetojmë dhe thellohemi në ato sa u përmendën në tekstin e mësipërm nga një burim tjetër:   Në vitin 1822 Qershor dt 19 tregu  i gjithi, i cili është i ndarë, e i vendosur në mes të qytetit, u bë i gjithi hi sëbashku me një zjarr të rastësishëm ndërsa në atë kohë, në zhvillim e sipër të Revolucionit Helen, komuniteti vuajti të gjitha të këqijat e mundshme, i taksuar, i detyruar në punë të ndryshme, i përqëndruar në kampe ushtarake, gjoba e të tjera të cilat nuk mundet dikush që t’i përshkruajë. Por ja që zelli kombëtar për atdheun e përbashkët nuk u ul, sepse gjatë këtij viti pas zjarrit, pothuajse 500 shpirtra rrobërish grek bleu Komuniteti nga Turkoshqiptarët me një pagesë tepër të madhe, dhe për shkak të kësaj u gjend nën zemërimin e Komandantit të përgjithshëm të asaj kohe Hurshit Pashait, i cili i vendosi një gjobë prej 120mijë groshësh, duke hequr 18 prej tyre, duke fshehur të tjerët. Nxituan për të ndihmuar në Revolucionin Helen të paktën 20 të rinj si vullnetarë, të cilët bashkëluftuan me vetëmohim të plotë, të tjerë të rranë në betejë, të tjerë të shpëtuan dhe qëndruan përgjithmonë në Greqi, ndërsa disa të tjerë u kthyhen në atdhe. Emrat e tyre janë si më poshtë, Filipos Garos, Stravros Yrias, Haxhi Adamos Dashi, Mitro Zagranishti, Kristo Joan Mitko, Haralllamb Veli i Xhembelit, Terpo Tanciolli, Bazi Karameta, Lambro Nuko, Prevezari Kosta Koke, Grizi, Baso Jari, Koçi Harallamb Bani, Koliopoçi, Kotori K Sytosi, Stirgos dhe Dumi etj. Ndërsa nga e gjithë zona erdhën vullnetarë pothuajse 500 vetë emrat e të cilëve nuk i njohim. Në vitin 1823 Komandanti Abu Lubut Pashai, që kishte si qëndër Larisën ftoi udhëheqësit e Komunitetit, duke kërkuar një kredi në vlerë monetare dhe meqënëse ata i thanë se janë pa të ardhura, dymbëdhjetë prej tyre i futi në burg. Pasi i torturoi në mënyrë të tmerrshme mori prej tyre një letër me vlerë premtuese që Komuniteti do të paguante 200 mijë groshë, i lëshoi gjysmë të vdekur, duke dërguar në të njejtën kohë në Korçë dhe Mustafa Bej Plasën që të tërhiqte shumën. Në vitin 1824 gjatë muajit shkurt, turqit e fshatrave plaçkitën gjithë qytetin, duke i lënë lakuriq të krishterët, duke vrarë ata që rrezistuan. Në vijim bëheshin kohë pas kohe shumë plaçkitje dhe dëmtime, por jo kaq shkatërruese, për këtë arsye dhe nuk po i përmendim. Dëmtim shkatërrues solli në vitin 1858, më 12 Prill, zjarri që plasi gjatë natës në treg, e cila në vlerë arriti përafërsisht shumën e 500.000 lirave Angleze. Thuhet për këtë rast se edhe ky zjarr ishte i rastësishëm, por Komandanti Haxhi Hysen Bej Kominici (që ishte dhe vetë nga kjo zonë) për shkak të antipatisë së tij ndaj të krishterëve, jo vetëm që nuk donte të ndihmonte për shuajtjen e zjarrit, por dhe ata që shkonin për të ndihmuar i ndalonte, duke shkatërruar në këtë mënyrë interesa të tëra të të krishterëve. Kajro më 6 Prill 1839 Një prej të abunarve (në të vërtetë bëhet fjalë për Thimi Mitkon)   Bir i nderuar i zonës dhe Mitropoliti i Larisës Polikarpi Dardhioti, i cili ra  viktimë e trimërisë së tij, pjesë e Filikis Eterias, koka e të cilit u pre nga Mahmut Pasha Dramali në urrën e lumit Pinio, në Larisë në 17 Shtator 1821. Fshati Dardhë nuk është veçse disa kilometra nga Korça dhe pranë kufirit me Greqinë. Siç u përmend dhe më lartë të shumta ishin fshatrat që dërguan vullnetarë për të ndihmuar kryengritjen helene, nga gojëdhënat e më të moçmëve kemi disa dëshmi që flasin se vetëm nga Boboshtica , 7 djem nuk u kthyen nga udhëtimi që filluan për të ndihmuar gjatë rrethimit të Mesologjit. Nuk ka studiues të historisë i cili do të mund të mohonte kontributin e Voskopojës gjatë Revolucionit të Jenus (farës, fisit), në veçanti nëpërmjet Akademisë dhe shtypshkronjës së saj e cila ishte shtypshkronja e dytë në Territorin Osman pas asaj të Konstandinupojës. Shkurtimisht u përpoqëm që të sjellim disa prej fakteve historike të cilat vërtetojnë se banorët e zonës së Korçës e konsideronin Kryengritjen Helene, një kryengritje të tyren dhe ata sa merrnin pjesë në të si bashkëkombasiz e tyre. Ndryshe përse do të bënin gjithë ato sakrifica dhe përse turqit do t’i merrnin hak ndaj tyre.  Romiosini (Identiteti i qytetarit bizantin që ndërthurrte Besimin Orthodhoks me atë Helen)  lulëzoi dhe dha fruta pasi frymëzohej nga Besimi i Shenjtë tek Krishti. Helenizmi pa Romiosinin është bosh. Vetëm nëpërmjet besimit Orthodhoks, populli helen do të mund të qëndrojë në lartësinë e duhur ashtu siç e do dhe detyra e tij historike.  Gëzuar për shumë vjet vëllezër! Msc B T