Ρενέ Πυώ – Η Ήπειρος ανακηρύσσεται αυτόνομη

Η είδηση της ανακήρυξης της αυτονομίας εκείνου του μέρους της Ηπείρου το οποίο οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφάσισαν να ενσωματώσουν στο νεοϊδρυθέν αλβανικό κράτος, δεν εξέπληξε κανέναν απ’ όσους έχουν παρακολουθήσει την πορεία των γεγονότων στη βαλκανική χερσόνησο.

Οι αναγνώστες της < <ΙΛΙΣΤΡΑΣΙΟΝ>> θυμούνται ίσως τις σελίδες που αφιέρωνε, το Μάιο του 1913 στο ταξίδι που έκανα τότε στην Ήπειρο και ιδιαίτερα στις περιοχές που εκείνη την εποχή ήταν απλώς σε αμφισβήτηση και σήμερα έχουν επίσημα αποσπαστεί από την Ελλάδα με τη βούληση των ευρωπαϊκών καγκελαριών. Από την περασμένη άνοιξη οι πληθυσμοί αυτοί, συνειδητοποιώντας τον κίνδυνο που τους απειλούσε, είχαν πάρει τα αναγκαία μέτρα για να μην παραδοθούν ανυπεράσπιστοι στους Αλβανούς, τους προαιώνιους εχθρούς τους τόσο λόγω φυλής, θρησκείας και εθίμων όσο και λόγω των αλβανικών συνηθειών της αρπαγής, των οποίων οι ορθόδοξοι στάθηκαν πάντα θύματα.

Ο Μητροπολίτης Βασίλειος, ο διοικητής Τρουπάκης, ο κ. Ζωλίδης και ο κ. Χ. Ζωγράφος, στο Αργυρόκαστρο.

Οι Ηπειρώτες νέοι σχημάτισαν «Ιερούς Λόχους», στους οποίους έχει στερρός αποφασίσει να στρατολογηθεί όλος ο ακμαίος πληθυσμός, που σ’ αυτόν συμπεριλαμβάνονται και γυναίκες θαρραλέες. Ο ακριβής αριθμός αυτών των συνεισφορών είναι πολύ δύσκολο να δοθεί, μιας και καμία επίσημη απογραφή δεν είναι δυνατό να γίνει. Όταν το έθνος είναι στα όπλα, ξεφεύγει από τις στατιστικές. Πρέπει, πραγματικά, να υπάρχουν καμιά δεκαριά χιλιάδες άνδρες συγκροτημένοι σε στρατιωτικό σχηματισμό και καμιά εικοσαριά χιλιάδες ελεύθεροι σκοπευτές κάθε ηλικίας συνολικά 30.000 περίπου ντουφέκια.

Οι ομάδες των ομογενών έχουν πυροβολικό, είτε από παλιά κανόνια τουρκικά, μοντέλο Κρουπ, εγκαταλελειμμένα κατά την εσπευσμένη υποχώρηση της φρουράς των Ιωαννίνων ή των αποσπασμάτων που επιτηρούσαν την πλαγιά ανάμεσα στο Δέλβινο και τους Αγίους Σαράντα, είτε από καινούργια κανόνια εκστρατείας, του τύπου Κρέζο – Σνάιντερ με το τηλεβολοστάσιο τους πλήρες, δώρα Ηπειρωτών εκατομμυριούχων εγκατεστημένων στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίοι συνεισφέρουν έτσι, από μακριά, αλλά αποτελεσματικά, στην υπεράσπιση των ελευθεριών της πατρίδας της καταγωγής τους.

Αυτά τα στρατεύματα κρατούν τα βορειοδυτικά σύνορα από τη Χειμάρρα ως το Τεπελένι, δηλαδή την ακτή και το βόρειο τμήμα τη μεγάλης κοιλάδας του Αργυροκάστρου . Έχουν αρχηγό έναν αξιωματικό που έχει παραιτηθεί από τον ελληνικό στρατό, το λοχαγό Σπύρο Σπυρομήλιο*. Αυτός ο άνθρωπος, νέος ακόμα, έχει μια ενεργητικότητα και μία τόλμη χωρίς όρια. Είναι ο Ντερουλέντ** της Ηπείρου. Πέρασα κοντά του, στη Χειμάρρα, την πατρίδα του, αρκετές ώρες που μου επιτρέπουν να καταλάβω την τυφλή αφοσίωση με την οποία τον ακολουθούν για την ώρα στον απελπισμένο του αγώνα κατά της αλβανικής τυραννίας. Μου έλεγε, την περασμένη άνοιξη, πως, τον δέκατο πέμπτο αιώνα, οι Χειμαρριώτες σχημάτιζαν, έχοντας ένα λάβαρο μπλε και άσπρο, τα ελληνικά χρώματα, ένα επίλεκτο σώμα των στρατευμάτων του Γεωργίου Καστριώτη που αγωνίζονταν κατά των σουλτάνων.

Οι Αργυροκαστρίτες την ήμερα της Αυτονομίας κρατώντας   ελληνικές σημαίες

«Έχουμε, πρόσθετε, στο πέρασμα των αιώνων, με τη δύναμή μας μόνο, πετύχει από την Υψηλή Πύλη το προνόμιο να οπλοφορούμε, να μην πληρώνουμε έγγειο φόρο, ούτε φόρο στον καπνό, να είμαστε απαλλαγμένοι από δικαιώματα τελωνείου, κυβερνιόμαστε μόνοι μας, οι γιοί μας στο εξωτερικό εγγράφονται στα προξενεία της Ελλάδας και θα ΄πρεπε σήμερα να υποταχθούμε στον έλεγχο των Αλβανών ληστών!!! Είμαστε Έλληνες και θα παραμείνουμε Έλληνες!!!»

Δεν είναι άξιο απορίας ότι μαθαίνοντας πως, παρά τις εκκλήσεις της κυβέρνησης της Αθήνας στις Μεγάλες Δυνάμεις, υπήρχε πίεση στο βασιλιά Κωνσταντίνο να τους εγκαταλείψει στην τύχη τους, οι Χειμαρριώτες ανακήρυξαν, στις 25 του περασμένου Φεβρουαρίου, στην καθεδρική τους εκκλησία, την ανεξαρτησίας τους και ορκίστηκαν να την υπερασπίσουν. Η ημερομηνία αυτής της ανακήρυξης δεν επελέγη αυθαίρετα. Πραγματικά, μετά από τέσσερις μέρες, την πρώτη Μαρτίου, έπρεπε να αρχίσει η εκκένωση από τα ελληνικά στρατεύματα της ζώνης που παραδόθηκε στην Αλβανία. Ήταν το τελευταίο χρονικό όριο για να σταθεί δυνατό στον κ. Ζωγράφο (Ηπειρώτη κι αυτόν, πρώην υπουργό Εξωτερικών την Ελλάδας, γενικό κυβερνήτη της Ηπείρου μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, ο οποίος παραιτήθηκε πρόσφατα από τα υψηλά καθήκοντα, για να έχει ελευθερία δράσης και να τεθεί στην υπηρεσία της πατρίδας της καταγωγής του) να προειδοποιήσει επίσημα τις αλβανικές αρχές για την απόφαση των συμπατριωτών του, για να μην μπορέσει να πει κανείς ότι οι Ηπειρώτες είχαν υποδεχθεί προδοτικά, με πυρά, τους ειρηνικούς Αλβανούς, χωροφύλακες, που έρχονταν να πάρουν στην κατοχή τους, τους τόπους που πρόσφερε η Ευρώπη στον ηγεμόνα τους.

Το σύνθημα έφυγε από τη Χειμάρρα. Την ίδια μέρα, στο Αργυρόκαστρο ανακηρύσσεται επίσης η αυτονομία. Ξέρω πως η ψυχή της αντίστασης στο Αργυρόκαστρο, είναι ο μητροπολίτης αυτής τη πόλης, ο πανιερότατος Βασίλειος – αν και τα τηλεγραφήματα δεν τον αναφέρουν παρεμπιπτόντως , μία από της προσωπικότητες τις πιο συγκλονιστικές που έτυχε να συναντήσω στο ταξίδι μου στην Ήπειρο.

Στη φωτογραφία που τον παρουσιάζει εδώ και που τον τράβηξα τη στιγμή που έβγαινε από την Αρχιεπισκοπή, είναι περοιτιχισμένος από το διοικητη Τρουπάκη, διοικητή του στρατού στο Αργυρόκαστρο, τον κ. Ζωτίδη, τον πιο μεγάλο Έλληνα φιλανθρωπό της πόλης, του οποίου όλο το σπίτι και τα αγαθά έχουν κληροδοτηθεί με διαθήκη για τη δημιουργία παρθεναγωγείου Ελληνίδων στο Αργυρόκαστρο και τον κ. Σωτηριάδη, συντηρητή του μουσείου της Ακρόπολης, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Αισθάνομαι ακόμα συγκίνηση με την οποία ο σεβάσμιος μητροπολίτης μας έλεγε τη χαρά του που είδε επιτέλους την ελληνική σημαία να κυματίζει στην ακρόπολη του Αργυροκάστρου, αυτό το παλιό βυζαντινό φρούριο του Αλεξίου Κομνηνού, που ο Αλή πασάς το είχε σα γυποφωλιά της τυραννικής του βασιλείας. Πίστευε τότε πως εκέινη η αποθέωση ήταν οριστική.Ο Μητροπολίτης Βασίλειος, ο διοικητής Τρουπάκης, ο κ. Ζωλίδης και ο κ. Χ. Ζωγράφος, στο Αργυρόκαστρο. Οι Αργυροκαστριώτες σήμερα είναι συναθροισμένοι γύρω από τον ποιμένα τους, όπως στις χειρότερες ώρες της τουρκικής κυριαρχίας. Εάν δεν συμβεί κάποια καταστροφή των Μεγάλων Δυνάμεων και δε δοθούν σοβαρές εγγυήσεις, ο αγώνας θα αρχίσει και το πένθος θα εξαπλωθεί ακόμα μια φορά πάνω σ’ αυτή την ελληνική Αλσατία – Λωραίννη.

ΡΕΝΕ ΠΥΩ

Πρόκειται για τον εγγονό του ομώνυμου Χειμαρριώτη αγωνιστή του ’21, που βάδιζε στα ίχνη του παππού του.

** Ντερουλέντ (Παύλος): Γάλλος ποιητής και πολιτικός. Γεννήθηκε στο Παρίσι, όπου και πέθανε (1846 – 1914). Χρημάτισε πρόεδρος της: Λίγκας των πατριωτών. Έγραψε «Άσματα του στρατιώτη».

Πηγές – έρευνα – προσαρμογή από: “Δυστυχισμένη Βόρειος Ήπειρος” (Οδοιπορικό 1913-Απελευθέρωση- Αυτονομία) Ρενέ Πυώ.

http://dervitsani.gr/