Ένα παλιό ελληνικό αρχοντικό της Κορυτσάς! - Një banesë aristokrate helene në Korçë!

Από τον Κλίτη Καλαμάτα Αγαπητοί φίλοι μου στο Facebook, συνάδερφοι και λάτρεις της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ξεκινώντας από το ενδιαφέρον που προκάλεσε αυτή η δημοσίευση μου θεωρώ πως πρέπει να δώσω κάποιες περεταίρω πληροφορίες για να αποφευχθούν οποιεσδήποτε παρεξηγήσεις. Το κτίριο αυτό έχει κτιστεί κατά τα έτη του '39 του προηγούμενου αιώνα  άνηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους εμπόρους της Κορυτσάς, Ηρακλή Κυριάκο, ή όπως τον γνωρίζουν οι κορυτσαίοι Ράκο. Κατά την περίοδο της επιτυχίας του ο Ηρακλής Κυριάκο έκτισε μαγαζιά, ξενοδοχεία, και για την οικογένεια του αυτή την  κατοικία. Η κατοικία αναγνωρίζεται ως ένα από τα πιο σεβαστά κτίσματα της αρχιτεκτονικής της πόλης της Κορυτσάς κατά την περίοδο αυτή. Για την διακόσμηση της ο Ράκο δραστηριοποίησε έναν από τους καλύτερους ζωγράφους της εποχής στην πόλη της Κορυτσάς, τον Σωτηράκη Ζωγράφο. Ο Σωτηράκης Ζωγράφος έχει διακοσμήσει και άλλες οικίες, αλλά δυστυχώς δεν έχουν διαφυλαχτεί.  Αυτή η οικία, αφού κατασχέθηκε από τον νόμιμο κάτοχο του (επειδή ήταν έλληνας και πλούσιος) , χρησιμοποιήθηκε από τις διάφορες αρχές του κομμουνιστικού καθεστώτος μέχρι που κατέληξε ως κρατική περιουσία με ενοικιαστές. Μετά το 90 οι κατοικία επεστράφη στους νόμιμους ιδιοκτήτες. Κατά τα τελευταία χρόνια το κτίριο έχει αλλάξει μερικούς ιδιοκτήτες. Ο σημερινός ιδιοκτήτης (έλληνας της Κορυτσάς) της κατοικίας έχει αποφασίσει και έχει τις οικονομικές δυνατότητες , να το ανακαινίσει πλήρως  διαφυλάσσοντας όλες τις αξίες της, όσο τις αρχιτεκτονικές τόσο και τις καλλιτεχνικές της διακόσμησης, πράγμα που το κράτος δεν θα μπορούσε να το κάνει ποτέ. Η οικία  έχει αρκετές ζημιές και στην δομή της και αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα στην διαφύλαξη και συντήρηση των διακοσμητικών της στοιχείων. Πέρα όμως από αυτά, το μέλλον της, διαφορετικά από αυτό των πολλών άλλων μνημείων, είναι αισιόδοξο και ελπιδοφόρο. * Πολλοί πλούσιοι έλληνες της Κορυτσάς εκδιώχτηκαν και πέρασαν τα πάνδεινα κατά την περίοδο της δικτατορίας.  Όσο ο ιδιοκτήτης τόσο και ο ζωγράφος ήταν έλληνες της Κορυτσάς

Nga Kliti Kallamata Të dashur miq në Facebook, kolegë dhe dashamirës të vlerave të trashëgimisë kulturore. Nisur nga interesimi dhe popullariteti i jashtëzakonshëm e tepër i shpejtë i këtij postimi (brenda 24 orësh u bënë rreth 200 share dhe disa qindra like) e shoh të nevojshme të jap disa sqarime për të shmangur keqkuptimet e shumta. Banesa është ndërtuar në vitet ’39 të shekullit të kaluar nga një prej tregtarëve më të mëdhenj të Korçës, Irakli Qirjako, ose siç e njohin korçarët, Rako. Gjatë viteve të suksesit të tij Irakli Qirjako ndërtoi dyqane, hotele dhe këtë banesë për familjen e tij. Banesa shquhet si një nga ndërtimet më dinjitoze në arkitekturën e qytetit të Korçës për atë periudhë. Për dekorimin e saj Rako angazhoi një nga piktorët më të mirë të asaj kohe në qytetin e Korçës, Sotiraq Zografi. Sotiraq Zografi ka dekoruar edhe banesa të tjera, por fatkeqësisht këto nuk janë ruajtur. Kjo banesë, mbasi iu sekuestrua pronarit të saj, shërbeu si residencë për autoritete të ndryshme gjatë regjimit komunist, derisa përfundoi si banesë shtetërore me qiraxhinj. Mbas viteve ’90 banesa iu rikthye pronarëve të ligjshëm. Gjatë viteve të fundit banesa ka ndërruar disa pronarë. Pronari i sotëm i kësaj banese ka vendosur (dhe fatmirësisht i ka mundësitë) ta restaurojë tërësisht, duke ruajtur të gjitha vlerat e saj, si në arkitekturë ashtu dhe në dekoracion, gjë që shteti nuk do të arrinte ta bënte kurrë. Banesa paraqitet mjaft e dëmtuar edhe në konstruksionin e saj dhe përballet me probleme të shumta të konservimit dhe restaurimit të pikturës dekorative. Por pavarësisht nga këto, e ardhmja e saj, ndryshe nga ajo e shumë monumenteve të tjera, është optimiste dhe shpresëdhënëse. * Shënim : Si pronari ashtu dhe piktori janë me origjinë helene dhe i përkasin komunitetit heleno-orthodhoks të Korçës. Ky komunitet u përndoq nga sistemi komunist në shumë forma dhe nga më të egrat.

Marrë nga Kliti Kallamata