Αποψη: Ερντογάν, ο πραγματικός ηγέτης των Αλβανών της ΠΓΔΜ - Opinon: Erdogan Udhëheqësi i vërtetë i shqiptarëve në FYROM

ΑΛΟΝ ΜΠΕΝ-ΜΕΪΡ & ΑΡΜΠΑΝΑ ΤΖΑΡΑ* Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δεν κρύβει τις φιλοδοξίες του να απλώσει τα νεο-οθωμανικά του φτερά πάνω από ολόκληρα τα Βαλκάνια. Βλέπει την ΠΓΔΜ ως έναν ακόμα πιθανό δορυφόρο -κάτι το οποίο μοιάζει να υιοθετεί και η κυβέρνηση των Σκοπίων, χωρίς μία προσεκτική ανάγνωση των αρνητικών μακροπρόθεσμων επιπτώσεων. Είναι πολύ λίγες οι αλβανικές φωνές που τολμούν να επικρίνουν δημοσίως τον Ερντογάν, καθώς φοβούνται ότι θα γίνουν στόχος της τεράστιας προπαγανδιστικής μηχανής την οποία διευθύνουν οι άνθρωποί του. Ο Ερντογάν έχει καταφέρει να επηρεάσει την πλειοψηφία των Αλβανών στη χώρα, πολλοί από τους οποίους τον θεωρούν ως τον μόνο ηγέτη που πραγματικά εμπιστεύονται. Εδώ και πάνω από μία δεκαετία, ο Ερντογάν έχει επενδύσει μεγάλα ποσά για να διευρύνει την επιρροή του στις τάξεις της αλαβανόφωνης μειονότητας. Έχει χτίσει και τουρκικά σχολεία, έχει χρηματοδοτήσει ΜΜΕ, θρησκευτικές οργανώσεις, ακόμα και πολιτικά κόμματα που ελέγχονται απευθείας από στενούς του συνεργάτες και που έχουν αυξήσει θεαματικά την επιρροή του. Όπως τολμήσει να επικρίνει τον Τούρκο πρόεδρο ή να αναδείξει τις φιλοδοξίες του στην ΠΓΔΜ μπαίνει στο στόχαστρο των διαδικτυακών ταξιαρχιών του, που τον κατηγορούν ως προδότη ή ισλαμοφοβικό. «Μου επιτέθηκαν προσωπικά με αυτόν τον τρόπο δύο φορές», σημειώνει ο Τζελάλ Νεζίρι, ένας έμπειρος ερευνητικός δημοσιογράφος από την ΠΓΔΜ. «Δεν μπορούν να με σταματήσουν από το να λέω την αλήθεια, αλλά είναι γεγονός ότι πολλοί συνάδελφοί μου αποφεύγουν το θέμα αυτό, εξαιτίας των “απειλών λιντσαρίσματος”». Η πλειοψηφία της αλβανόφωνης μειονότητας στην ΠΓΔΜ αυτοπροσδιορίζονται ως Μουσουλμάνοι αντί ως Αλβανοί. Υπάρχουν φωνές στις τάξεις των φανατικών αυτών θρησκευτικών ομάδων που λένε ότι οι Αλβανοί δεν πρέπει να αναγνωρίζουν τη Μητέρα Τερέζα (που ήταν Αλβανή από την ΠΓΔΜ) ως αγία, γιατί δεν αντιπροσωπεύει τα συμφέροντα της μουσουλμανικής κοινότητας.  Αυξάνεται επίσης με ταχείς ρυθμούς ο αριθμός εκείνων που απορρίπτουν την αναγνώριση άλλων εθνικών ηρώων των Αλβανών, όπως του Γεωργίου Καστριώτη Σκεντέρμπεη (που ηγήθηκε εξέγερσης κατά των Οθωμανών κατά τον 15ο αιώνα), επειδή ήταν Χριστιανοί. Σε σύγκριση με αλβανόφωνους πληθυσμούς σε άλλες βαλκανικές χώρες, που δεν θεωρούν τη θρησκεία κυρίαρχο παράγοντα στις ζωές τους, οι Αλβανοί της ΠΓΔΜ είναι οι πιο ένθερμοί υποστηρικτές του Ερντογάν και της ισλαμικής του ατζέντας. Η στρατηγική του Ερντογάν για την αποκατάσταση της επιρροής της Τουρκίας στα Βαλκάνια, ώστε να προσομοιάσει το Οθωμανικό παρελθόν, έχει γνωρίσει ιδιαίτερη επιτυχία εκεί. Σχεδόν τα 2/3 του πληθυσμού της ΠΓΔΜ είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί Σλαβομακεδόνες, ενώ το άλλο 1/3 είναι Αλβανοί Μουσουλμάνοι. Το 2001 οι εντάσεις μεταξύ των δύο εθνοτικών ομάδων κλιμακώθηκαν με αποτέλεσμα την ένοπλη σύρραξη μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων ασφαλείας και του αλβανικού Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού (NLA).  Η σύγκρουση διήρκεσε λίγο και έληξε με τη Συμφωνία της Οχρίδας - μία συνθήκη ειρήνης με την οποία οι διοικητές του NLA αναβαπτίσθηκαν ως νομιμόφρονες πολιτικοί, απολαμβάνοντας τα αναβαθμισμένα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα που χορηγήθηκαν στους αλβανόφωνους πολίτες της ΠΓΔΜ.  Παρότι οι ένοπλες εχθροπραξίες δεν έχουν επαναληφθεί από τότε, οι σχέσεις των δύο εθνοτικών ομάδων παραμένουν τεταμένες. Το κράτος εξακολουθεί σήμερα να παραμελεί την αλβανόφωνη μειονότητα, τα μέλη της οποίας έχουν υποστεί παραβιάσεις των θεμελιωδών τους δικαιωμάτων. Η αλβανική γλώσσα αναγνωρίστηκε μόλις τον περασμένο Μάρτιο, όταν το κοινοβούλιο της ΠΓΔΜ ψήφισε σχετικό νόμο, παρά τις έντονες διαμαρτυρίες της δεξιάς αντιπολίτευσης. *Ο κ. Αλόν Μπεν-Μεϊρ είναι καθηγητής και senior fellow στο Center for Global Affairs του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Η κ. Αρμπάνα Τζάρα είναι ερευνητική δημοσιογράφος με έδρα το Κόσοβο.

Alon Ben Meir & Arbana Xhara Kryeministri Taip Erdogan nuk fsheh ambiciet e tij që të shtrijë krahët e tij neo-otomanë mbi të gjithë ballkanin. E sheh FYROM-in si një satelit të mundshëm - diçka që duket se e parnon dhe qeveria e Shkupit, pa një lexim të kujdesshëm të rrjedhimeve negative afatgjata. Janë të pakët zërat shqiptarë që guxojnë të gjykojnë në publik Erdoganin, pasi kanë frikë që të bëhen shenjestër e makinerisë të stërmadhe propagandistike të cilën e kontrrollojnë njerëzit e tij. Erdogani ja ka dalë mbanë që të ndikojë në shumicën e shqiptarëve në vend, shumë prej të cilëve e konsiderojnë udhëheqësin e vetëm të cilit i besojnë realisht. Këtu e të paktën një dhjetëvjeçar, Erdogani ka investuar shuma të mëdha që të zgjerojë ndikimin e tij në radhët e minoritetit shqipfolës. Ka ndërtuar shkolla turke, ka investuar në Mediat, organizata fetare, dhe në parti politike  që kontrrollohen drjetpërdrejt nga bashkëpunëtorët e ngushtë të tij dhe që kanë rritur në mënyrë demostrative ndikimin e tij. Ai i cili guxon që të gjykojë presidentin turk ose të shpalosë ambiciet e tij në FYROM hyn në shënjestër të grupeve të tij interentike të cilat e akuzojnë si tradhëtar ose si islamofobik. "Më sulmuan personalisht me këtë mënyrë dy herë" thotë Xhelal Neziri një prej gazetarëve ivenstigativë me eksperiencë në FYROM. "Nuk mund të më ndalojnë që të them të vërtetën, por është fakt që shumë prej kolegëve të mij i shmangen kësaj çështjeje për shkak të "kërcënimeve të  linçimit". Shumica e minoritetit shqipfolës në FYROM vetëpërcaktohet si myslyman më tepër se Shqiptar. Ka zëra në radhët e fanatikëve të këtyre grupimeve fetare që thonë se shqiptarët nuk duhet të njohin nënë Terezën si shenjtore, sepse ajo nuk përfaqëson interesat e komunitetit myslyman. Rritet gjithashtu me rritëm të shpjetë dhe numëri i atyre që përjashtojnë njohjen e heronjëve të tjerë kombëtarë të shqiptarëve siç është Gjergj Kastrioti Skenderbeu ( i cili udhëhoqi dhe kryengritjen e Osmanëve gjatë shek të 15-të) sepse ishin të krishterë. Në krahasim me popullatat shqipfolëse nga vende të tjera ballkanike, që nuk e konsiderojnë fenë faktor mbizotërues në jetën e tyre, shqiptarët e FYROM-it janë mbështetësit më të zjarrtë të Erdoganit dhe axhendës së tij Islamike. Strategjia e Erdoganit për rivendosje të ndikimit të Turqisë në Ballkan, në mënyrë që të ngjajë me të kaluarën Osmane, ka njohur një sukses të veçantë atje. Pothuajse 2/3 e popullatës së FYROM-it janë të Krishterë Sllavomaqedonë Orthodhoksë, ndërsa 1/3 janë shqiptarë myslymanë.Më 2001 tensionet ndërmjet dy grupeve etnike degjeneruar në konflikt të armatosur ndërmjet forcave qeveritare të sigurisë dhe atyre të Ushtricë Çlirimtare Kombëtare. Kjo përplasje mbajti pak kohë dhe përfundoi me marrveshjen e Ohrid- një marrveshje paqeje në të cilën komandanti i UÇK-së u ripagëzuan si politikanë respektues të ligjit, duke shijuar të drejtat e tyre shoqërore dhe politike të një niveli më të lartë të cilat ju dhanë qytetarëve shqipfolës të FYROM-itë. Mgjth se luftimet e armatosura  nuk janë përsëritur që prej atëhere, marrdhëniet e dy grupimeve kombëtare mbeten të tendosura. Shteti vazhdon sot që të anashkalojë minoritetin shqipfolës, anëtarët e sëcilës kanë pësuar shkelje të të drejtave themeltare të tyre. Gjuha shqipe u njoh veçse në Mars, kur parlamenti i FYROM-it votoi ligjin e posatshëm pavarësisht demostratave të opozitës së djathtë. * z Alon Ben Meir është profesor dhe senior fellow në Center fo Global Affairs e Universitetit të New Yorkut. Znj Arbana Xhara është një gazetare invetigative me qëndër Kosovën.   Përktheu Përgatiti Pelasgos Koritsas