ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΩΝ ΤΣΑΜΗΔΩΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ - Shembuj të rolit antihelen të Çamëve gjatë periudhës të pushtimit.

 11η Λεγεώνα Τιράνων
Legjeona e 11-të e Tiranës

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΩΝ ΤΣΑΜΗΔΩΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ Πανστρατιά Τσάμηδων Έκτος από τα αναρίθμητα εγκλήματα, υπήρξε και η απερίγραπτη τρομοκρατία, που απετέλεσεν εξ άλλου και τον τακτικό σκοπό των πρώτων. Όλος ο Μουσουλμανικός πληθυσμός τής Θεσπρωτίας από 17 έως 70 ετών είχεν εξοπλισθεί από τους Ιταλούς, οι όποιοι στους περισσότερους έδωσαν και στρατιωτικές στολές. Οι Έλληνες κάτοικοι ολοκλήρων περιφερειών και χωριών εγκατέλειψαν τα υπάρχοντά των στο έλεος των αρπαγών και προσέφυγαν στο εσωτερικό τής Ελλάδος γιά να σωθούν από τα μαρτυρία και θάνατο. Στο Καρτέρι Τυπικό το παράδειγμα τού Καρτεριού, ενός χωριού που οι κάτοικοί του το εξεκένωσαν ομαδικώς, χωρίς να πάρουν τίποτε μαζί των. Εκεί εισήλασαν οι Μουσουλμάνοι των γύρω χωριών Μαζαρακιάς, Καρτεριού και Συκοχωρίου γιά το πλιάτσικο. Λεηλάτησαν τα πάντα, έκαψαν ή κατέστρεψαν σπίτια, μπήκαν ακόμη και στην εκκλησία τού χωριού, έσπασαν τα ιερά σκεύη και ερύπαναν και παρεμόρφωσαν τις Άγιες Εικόνες. Στο Μαργαρίτι Ίδια τύχη περίμενε και το Μαργαρίτι ανήμερα τού Μεγάλου Σαββάτου τού 1942, που το εγκατέλειψαν πανικόβλητοι οι κάτοικοι, όταν βρέθηκαν κοντά στο χωριό των τα πτώματα των Γεωργίου Γκέρτσου και Αναστασίου Παπαδιαμάντη οικτρότατα διαμελισμένα και κρεουργημένα σ’ ένα ερημόσπιτο, σκεπασμένα με λίγες πέτρες. Το αυτό συνέβη και στα χωριά Αγία Μαρίνα, Πλαταριά, Αργυρότοπος, Πέστιανη, Γραικοχώρι και άλλα πολλά. Προσφυγιά Οι πρόσφυγες των λεηλατούμενων και καταστρεφομένων χωριών είχαν συγκεντρωθεί στην περιοχή Φαναριού τής Πρεβέζης, όπου βρίσκοντας εύφορη γη εργάστηκαν σκληρά και επέζησαν, επιβεβαιώνοντας ακόμη μία φορά την θαυμαστή ζωτικότητα τής Ελληνικής Φυλής. Χαφιεδισμοί και «προβοκάτσιες» —Ανθούσα Εννοείται, πως οι Τσάμηδες έβλεπαν με κακό μάτι την επιβίωση των διαφυγόντων θυμάτων τους. Γι’ αυτό προσεπάθησαν μάταια με παντοειδείς ραδιουργίες να παραπείσουν τούς Ιταλούς να εξοντώσουν τούς πρόσφυγες τού Φαναριού, πράγμα που θα το είχαν κατορθώσει, όπως συνέβη σ’ άλλες περιπτώσεις, όπως τού χωριού Ανθούσα —που πραγματικά ανθούσε, έως την ήμερα που οι Ιταλοί εισήλασαν εξ αφορμής «προβοκάτσιας» των Τσάμηδων, (οι όποιοι κατέστρεψαν μόνοι κάποιο τηλεφωνικό καλώδιο και «κατήγγειλαν» το γεγονός στους γκλοριόζους HενδόξουςJ στρατιώτες τού Μουσσολίνι) με αποτέλεσμα την πυρπόληση τού χωριού και στυγερά κακουργήματα των Τσάμηδων, που μπήκαν στην Ανθούσα ανήμερα Μεγάλη Παρασκευή τού1943. Κατά των προσφύγων Στους Γερμανούς έπιασαν ευκολώτερα οι εισηγήσεις των Τσάμηδων κατά των προσφύγων τού Φαναριού. Τον Αύγουστο τού 1943 Γερμανό ιταλικό απόσπασμα, βαρύτατα εξωπλισμένο, με Τσάμηδες συμπαραστάτες (που εφρόντισαν να φέρουν μαζί των και υποζύγια γιά την μεταφορά τού πλιάτσικου) εισώρμησε αιφνιδιαστικά στο Φανάρι. Ο όλεθρος και η καταστροφή που σκόρπισαν οι επιδρομείς, ήταν κάτι ασύλληπτο. Ολόκληρο τον απαίσιο εκείνο Αύγουστο τού 1943, το τοπίο περιβάλλονταν από τούς καπνούς των μαυρισμένων χαλασμάτων. Ένα ακόμη παράδειγμα: Ο κακούργος Τσάμης Γιασίν Σαντίκ (μιλήσαμε προηγουμένως γι’ αυτόν) άρπαξε μιά μέρα σε κάποια επιδρομή 170 γιδοπρόβατα, αλλά στον γυρισμό τον βρήκε μιά εκδικητική σφαίρα και τον άφησε στον τόπο, κάπου κοντά στο χωριό Μορφάτι. Ο φόνος τού κακούργου εξαγρίωσε τούς Τσάμηδες τής περιοχής. Πεντακόσιοι απ’ αυτούς «εξεστράτευσαν» προς την κατεύθυνση όπου εξετελέσθη το κάθαρμα Σαντίκ, σκοτώνοντας όποιον Έλληνα συναντούσαν στον τρελό δρόμο των. Ένας νεομάρτυς 1940-1 Μεταξύ άλλων απαντήθηκαν και με τον ιερέα των Σπαθαραίων (ενός χωριού), τον Παπασπυρίδωνα Νούτση. Αμέσως τα καθάρματα τον άρπαξαν και τον διέταξαν, καβαλλικεύοντάς τον εκ περιτροπής, να τούς μεταφέρει σαν υποζύγιο, αφού τού φόρεσαν σαμάρι και καπίστρι. Όταν έφθασαν, τον εξετέλεσαν. *** Πηγή: Το έργο του Χαρίτωνος Λάμπρου, «Τσάμηδες και Τσαμουριά», εκδοθέν στην Αθήνα το 1949. Εικόνα :  Αλβανοί μελανοχίτωνες υπηρετήσαντες με το μέρος τού ιταλικού στρατού στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο.

Shembuj të rolit antihelen të Çamëve gjatë periudhës të pushtimit. Një ushtri me çamë Përveç krimeve të panumërta, kishte dhe terrorizëm të papërshkrueshëm, që përbënte dhe qëllim të përhershëm të të parëve. E gjithë bota myslymane e Thesprotisë nga 17 deri 70 vjeç ishte armatosur nga Italianët, të cilët tek më të shumtët prej tyre ju dhanë dhe veshje ushtarake.  Banorët grekë të zonave të tëra dhe fshatrave braktisën mallin e tyre në mëshirën e rrëmbyesve dhe u larguan jashtë Greqisë që të shpëtonin nga torturat dhe vdekja. Në Karter Shëmbulli tipik i Karterit, të një fshati që banorët e tij e zbrazën masivisht pa marrë gjë me vete. Atje u lëshuan myslymanët e fshatarave Mazarakia, Karteri dhe Sikohori për plaçkë. Plaçkitën gjithçka, dogjën dhe shkatërruan shtëpitë, hynë dhe në kishën e fshatit, thyen enët e shenjta dhe përdhosën duke prishur Ikonat e Shenjta. Në Margarit. Të njejtin fat e priste dhe Margaritin në të gëdhirë të së Shtunës së Madhe të 1942, të cilin e braktisën nën panik banorët, kur pranë fshatit u gjendën trupat e Gjeorgjio Greços dhe Anastas Papadhiamantit të coptuara dhe të maskaruara në një shtëpi të braktisur të mbuluara me gurë. Kjo ndodhi dhe në fshatrat e Shën Marinës, Platariasë, Argjirotopos, Peshtan, Grekohori dhe të tjera. Emigrim Emigrantët e fshatrave të plaçkitura e të shkatërruara mblodhën në zonën e Fanarit të Prevezës ku pasi gjetën një tokë pjellore punuan fort dhe mbijetuan duke vërtetuar dhe njëherë aftësitë  e mrekullueshme për të mbijetuar të Farës Helene. Spiunllëqe dhe “provokime” – Anthusa. Kuptohet, që Çamët nuk e shihnin me sy të mirë mbijetesën e viktimave të tyre të larguara. Për këtë arsye u përpoqën më kot me lloj- lloj maskarallëqesh që të bindin Italianët për të eliminuar emigrantët e Fanarit, diçka që do ta kishin arritur, siç ndodhi në raste të tjera, si në fshatin Anthusa- që me të vërtetë lulëzonte, deri në ditën që Italianët lëshuan, nga “provokimi” i çamëve, (të cilët shkatërruan vetë një kabëll elektrik dhe “denoncuan”  faktin tek Gloriozë, ushtarët e Musolinit) me rezultat fshatit të digjej dhe Çamët të kryenin krime të rëndomta, duke hyrë në të gëdhirë të së Premtes së Zezë në Anthusa  të 1943. Kundër emigrantëve. Tek gjermanët kaluan më lehtë propozimet e Çamëve kundër emigrantëve të Fanarit. Në Gusht të vitit 1943 një grup ekzekutorësh e përbërë nga gjermanë dhe italianë, të armatosur rëndë, me çamë mbështetës ( të cilët u kujdesën të sjellin me vete dhe hajvanë për transportin e plaçkës) u vërsul papritur në Fanar. Shkatërrimi dhe e keqja që sollën këta sulmues, ishte diçka e paimagjinueshme. Gjatë gjithë atij Gushti të keq të 1943-it, i cili ishte i rrethuar nga tymrat e rrënojave të nxirra. Një shembull akoma: Çami Sadik Jashini rrëmbeu një ditë në një sulm 170 kokë bagëti, por në kthim e gjeti një plumb hakmarrës dhe e la në vend, diku afër fshatit Morfat. Vrrasja e këtij keqbërësi egërsoi çamët e zonës. Pesëqind prej tyre u vërsulën në drejtim të vendit ku u ekzekutua plehra Sadik,duke vrarë këdo grek që gjenin në rrugën e tyre të çmendur. Një dëshmor i ri. 1940-1 Ndër të tjerët takuan dhe priftin e Spathareon (fshat), Papa Spiridhon Nuçin. Menjëherë plehrat e rrëmbyen dhe e urdhëruan , pasi e kishin hipur si hajvan që t’i transportonte , pasi i vunë samar dhe kapistall. Kur arritën e ekzekutuan. Burimi: Vepra e Haritonos Lambrou “Çamët dhe Çamëria” e botuar në Athinë në vitin 1949. Pamje të tjera të bashkëpunimit me fashistët do të gjeni këtu