Η συνάντηση του Ντοστογέφσκι με τον στάρετς Αμβρόσιο της Όπτινα - Takimi i Dostojefskit me Starec Ambrosin e Optina!

 

Ο Ντοστογιέφκυ έλεγε: «Δεν υπάρχει τίποτε πιο αγαθό, πιο βαθύ, πιο συμπαθητικό, πιο λογικό, πιο γενναίο και πιο τέλειο από τον Χριστόν. Και συλλογίζομαι με αγάπη ζηλωτού πως όχι μόνο δεν υπάρχει, αλλά και δεν είναι δυνατόν να υπάρχη. Εάν κάποιος μου απεδείκνυε ότι ο Χριστός είναι μακρυά από την αλήθεια και η αλήθεια μακρυά από τον Χριστόν, θα προτιμούσα να μείνω με τον Χριστόν παρά με την αλήθεια». Ο μεγάλος αυτός στοχαστής δεν μπορούσε να μην ελκυσθή από το μεγαλείο της Όπτινα. Είχε πολύ ενδιαφέρον  να παρακολουθήση το στάρτσεστβο και να γνωρίση τον φωτισμένο στάρετς. Και πράγματι τον Ιούνιο του 1878 βρέθηκε κοντά του και παρέμεινε επί δύο ημέρες. Δεν γνωρίζουμε βέβαια τι συζήτησαν στην ιδιαίτερη συνομιλία που είχαν. Ο π. Αμβρόσιος έμεινε ευχαριστημένος μαζί του. Είπε δε χαρακτηριστικά για το πρόσωπό του: «Αυτός είναι ο μετανοών». Η τεραστία απήχησις που είχε η μορφή του στάρετς Αμβροσίου, καθώς επίσης και το έργο του, στην ψυχή του Ντοστογιέφσκι, παρουσιάζεται ολοζώντανη στα πρώτα κεφάλαια του μεγάλου του έργου «Αδελφοί Καραμάζωφ» που τότε ακριβώς άρχισε να συγγράφη. Στο έργο αυτό, που θεωρείται μεγαλειώδης και αριστουργηματική μυθιστορηματική σύνθεσις, προβάλλεται κατά τρόπο ανάγλυφο η ζωή, η δράσις και η διδασκαλία του στάρετς Ζωσιμά. Όλη η εξωτερική περιγραφή του χώρου, του κελλιού, των διαμερισμάτων, της Μονής, μέχρι μικρών λεπτομερειών ομιλούν για την Όπτινα. Μερικοί χαρακτηρισμοί για το πρόσωπο του στάρετς μπορούν να αποδοθούν πλήρως στον π. Αμβρόσιο. Οπωσδήποτε προδίδουν τις προσωπικές εντυπώσεις του συγγραφέως. «Ο στάρετς», γράφει, «με την πρώτη ματιά που έρριχνε σ’ έναν άγνωστο, υποψιαζόταν για ποιο λόγο είχε έρθει, τι του χρειαζόταν κι’ ακόμη τι ήταν αυτό που βασάνιζε την συνείδησί του. Ο άνθρωπος που μετανοούσε έμενε κατάπληκτος, πολλές φορές τρόμαζε κιόλας, νιώθοντας έτσι να του ανοίγουν την ψυχή πριν προλάβη να πή λέξι. Πολλοί απ’ αυτούς που έρχονταν για πρώτη φορά να συνομιλήσουν ιδιαιτέρως μαζί του, έμπαιναν στο κελλί του με φόβο και ανησυχία· σχεδόν όλοι έβγαιναν υστέρα αστραποβολώντας. Ο Στάρετς Αμβρόσιος, σελ. 186, Έκδοσις Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής http://www.vimaorthodoxias.gr/

Dostojefski thoshte: “Nuk ekziston asgjë me e mirë, më e thellë, më simpatike, më llogjike, më trime dhe më e përsosur se Krishti. Dhe mendoj me dashurinë e një zelltari se jo vetëm që nuk ekziston por dhe nuk është e mundur që të ekzistojë. Nëse dikush do të vërtetonte se Krishti ishte larg së vërtetës dhe e vërteta larg Krishtit, do të preferoja të qëndroja me tepër me Krishtin se sa me te vërtetën”. Ky mendimtar i madh nuk mund të mos tërhiqej nga madhështia e Optina. Ishte me shumë interes të ndiqte starcestvi dhe të njohë starecin e njohur. Me të vërtetë në qershor të 1878 u gjend pranë tij dhe qëndroi për dy ditë. Nuk e dimë sigurisht se çfarë ata biseduan në bisedën private që ata patën. Atë Ambrosi mbeti i kënaqur me të. Tha për fytyrën e tij: “Ky është ai që është në pendim”. Ndikimi i madh që kishte figura e starec Ambrozit, si dhe vepra e tij, në shpirtin e Dostojefskit, paraqitet qartazi , e gjallë në kapitujt e parë të veprës “Vëllezërit Karamazof” që pikërisht atëhere filloi që ta shkruante. Në këtë vepër, e cila konsiderohet madhështore dhe një kompozim i mrekullueshëm, shfaqet në formë të përshkruar jeta, aktiviteti dhe doktrina e starec Zosima. E gjithë përshkrimi i jashtëm i vendit, i dhomës, të apartamenteve të Manastirit, deri dhe në hollësitë e vogla që flasin për Optina. Disa përshkrime të fytyrës së starecit mund të themi që i përkasin plotësisht atë Ambrosit. Gjithashtu japin dhe përshtypjet personale të shkrimtarit. “Stareci”, shkruan, “me shikimin e parë që hidhte tek një i panjohur, kuptonte arsyen për të cilën kishte ardhur, çfarë i duhej si dhe çfarë ishte ajo që mundonte ndërgjegjien e tij. Njeriu që pendohej qëndronte i  mrekulluar, shpesh herë trembej, duke ndjerë  se i hapnin shpirtin para se të formonte qoftë dhe një fjalë.  Shumë prej tyre që vijnë për herë të parë që të flasin privatisht me të, hynin në dhomën e tij me frikë dhe shqetësim, ndërsa pothuajse të gjithë dilnin prej atje duke ndiçuar si djell. Starec Ambrosi fq 186, Botimet e Manastirit të Shenjtë të Paraklitit, Oropo, Atikë Përgatiti, përktheu Pelasgos Koritsas