Θεόδωρος Πάγκαλος:Παράξενα πακέτα- Theodhoros Pangallos: Rama frymëzohet nga Turqia. Shqipëria po bëhet vepron Greqisë, njësoj si në kohën e Musolinit

 

Nga Theodhoros Pangallos* Rrugëtimi i gjatë i Shqipërisë drejt demokracisë postkomuniste filloi më 11 prill 1985. Atëherë vdiq dhe u varros me nderime të mëdha Enver Hoxha, lideri i komunizmit shqiptar, i veçantë në llojin e vet dhe përkrahës i idesë së ndërtimit të socializmit në një vend të vetëm, megjithëse Shqipëria kishte shumë veçanësi dhe ishte jashtëzakonisht e vogël. Enver Hoxha kishte zhbërë shumë prej strukturave dhe zakoneve shoqërore mesjetare të shqiptarëve dhe kishte kryer shtetëzimin e bujqësisë, aktiviteti kryesor prodhues i popullsisë së vendit. Që prej vitit 1970 e në vazhdim, tirania që ai ushtronte, merr një karakter krejtësisht personal. Pushtohet prej një manie të theksuar persekutimi, sipas së cilës do ta sulmojnë “monarkofashistët” grekë dhe e mbush vendin me bunkerë krejtësisht të panevojshëm nga çdo pikëpamje, në mënyrë që “çdo shqiptar të mbrohet pranë shtëpisë së vet”. Njëkohësisht, torturat, ekzekutimet dhe përndjekjet sistematike policore nga “Sigurimi” famëkeq, e bënin jetën në atë vend, gjithnjë e më të vështirë. Me gjithë këto, dhe pavarësisht faktit se Shqipëria, si aleat i Italisë, do të konsiderohet botërisht si një anëtar agresor i Boshtit, me gjithë izolimin e regjimit shqiptar, i cili, edhe në kampin socialist ishte përplasur me Titon e Jugosllavisë fqinje, me revizionistët rusë që prej Kongresit të 20-të dhe në vazhdim me Kinën, Greqia tregoi një interes aq të madh për rivendosjen e marrëdhënieve, saqë në vitin 1987 Këshilli i Ministrave vendosi të heqë gjendjen e luftës midis dy vendeve. Në vitin 1989, pasardhësi i Hoxhës, Ramiz Alia, pavarësisht pritshmërive të tij, nënshkroi marrëveshjen e Helsinkit, duke njohur në këtë mënyrë ekzistencën e të drejtave të njeriut dhe nevojën e mbrojtjes së tyre. Sigurisht që Shqipëria nuk u bë demokraci nga njëra ditë në tjetrën, dhe as që ishte ndonjëherë demokratike në të kaluarën. Por a ishte e nevojshme vallë që shoqëria dhe populli i saj fatkeq të përjetonin atë regjim, që u krijua nga pakica për pakicën, para se ai të transformohej dhe të kërkonte votën e çdo qytetari si dhe shumicën, si bazë legjitimiteti të pushteteve? Në shumë zona të vendit, regjimi komunist filloi të shkërmoqej dhe kjo gjë pati pasoja të tërthorta për sa i përket mënyrës se si funksionin disa mekanizma represioni të së kaluarës. Për shembull, rivendosen kontaktet midis fshatrave greqishtfolës që ndodheshin në të dyja anët e kufirit. Në përmasa të vogla në fillim, por në mënyrë të vrullshme më vonë, shfaqet tendenca e largimit drejt Greqisë, e cila që nga viti 1991 merr përmasa masive. Llogaritet se në vitin 1992, në një total prej dy milionë banorësh nga popullsia aktive e Shqipërisë, një milion prej tyre, domethënë 50%, kishin kaluar në Greqi. Në atë periudhë, Antonis Samaras viziton Derviçanin, kryeqendrën e Dropullit, domethënë të zonës më të pastër nga ana e përbërjes së popullsisë, në minoritetin grek. Ndërkohë që sazet popullore vijonin të luanin, z. Samaras i fton banorët që të vizitonin vëllezërit e tyre në Greqi, të cilët i prisnin krahëhapur. Kjo “krahëhapur” meriton një diskutim tjetër. Por është fakt se, përpara se të niste ajo valë imponuese në përmasa e emigrantëve, ushtarët e armatosur të regjimit nuk po u qëllonin më me armë të gjithë atyre që e kalonin kufirin në mënyrë të paligjshme. “Shooting borders” e regjimit shqiptar nuk po i mbanin më të veçuar të dy popujt, të cilët, për shekuj me radhë kishin përjetuar së bashku dhe të përzier me njëri-tjetrin peripeci të shumëllojshme. Zgjedhjet e para, të cilat u zhvilluan në një nivel minimal lirie, i fiton Partia Socialiste, vazhdim dhe zgjatim i regjimit të mëparshëm. “Free but not fair” (të lira por jo të drejta) i karakterizon Këshilli i Europës ato zgjedhje. Ky etiketim ishte i saktë. Nuk ekzistonin, p.sh., në atë periudhë, automjete private dhe ndërtesa private, kështu që kandidadët e opozitës duhej të përballeshin me kundërshtarë që lëviznin me automjete të shtetit dhe i kishin zyrat dhe selitë e tyre elektorale brenda ndërtesave shtetërore. Në vitin 1992, në zgjedhjet e dyta, fituese shpallet opozita liberale me liderë Sali Berishën dhe Gramoz Pashkon. Në vitin 1996 realizon vizitë zyrtare në Tiranë Presidenti i Republikës së Greqisë, Kostis Stefanopoulos. Ministrat e jashtëm të të dy vendeve, Pangallos dhe Serreqi, nënshkruajnë “Traktatin e Miqësisë, të Bashkëpunimit dhe të Fqinjësisë së Mirë”. Dy vjet më vonë, ky Traktat ratifikohet nga Parlamenti grek. Ajo që kërkon z. Rama është diçka krejtësisht e pakuptimtë, sepse vendos karrocën para kuajve. Kërkon që të ratifikohet aposteriori në Parlament vendimi i Këshillit të Ministrave i vitit 1987, në një kohë që ekzistenca e Traktatit të Miqësisë presupozon se marrëdhëniet midis dy vendeve janë rivendosur dhe gjendja e luftës i takon së kaluarës. I gjithë ky diskutim ka karakter propagandistik. Zoti Rama nuk na e thotë se çfarë dëshiron konkretisht, që ngre këtë çështje inekzistente dhe e përfshin në një paketë çështjesh, prej të cilave, disa ekzistojnë realisht dhe meritojnë një trajtim serioz, ndërsa disa të tjera janë inekzistente, rrjedhimisht krijohen artificialisht. Por edhe vetë ideja e paketës si e tillë, është e frymëzimit turk dhe ka të bëjë me faktin se Turqia dëshiron “negociata” që nuk do të kenë kuadër të qartë ligjor, por do të mbështeten te raporti i forcave. Por a e ka siguruar me të vërtetë Shqipëria e zotit Rama një raport të tillë? Apo ndoshta mbështetet te premtime marrëdhëniesh të paligjshme që mund të rezultojnë të kota dhe fatale? Hera e fundit që Shqipëria lidhi aleancë kundër Greqisë, ishte me Italinë e Musolinit. *Ish-ministër i Jashtëm i Greqisë http://www.gazetatema.net/

Θεόδωρος Πάγκαλος H μακρά πορεία της Αλβανίας προς την μετακομμουνιστική δημοκρατία αρχίζει στις 11 Απριλίου του 1985. Τότε πεθαίνει και κηδεύεται με μεγάλες τιμές ο Ενβέρ Χότζα, ηγέτης του αλβανικού κομμουνισμού, ιδιόμορφος και υποστηρικτής της οικοδόμησης του σοσιαλισμού σε μία μόνο χώρα, ακόμα και αν αυτή είχε πολλές ιδιαιτερότητες και ήταν εξαιρετικά μικρή. Ο Χότζα είχε καταργήσει πολλές από τις μεσαιωνικές κοινωνικές δομές και συνήθειες των Αλβανών και προχωρήσει στην κρατικοποίηση της γεωργίας, που ήταν η κύρια απασχόληση του πληθυσμού της χώρας. Από το 1970 και μετά η τυραννία, που ασκούσε, παίρνει εντελώς προσωπικό χαρακτήρα. Εχει μια έντονη μανία καταδίωξης ότι θα του επιτεθούν οι έλληνες «μοναρχοφασίστες» και γεμίζει τη χώρα με εντελώς άχρηστα, από κάθε άποψη, μπούνκερ για να αμυνθεί «ο κάθε Αλβανός δίπλα στο σπίτι του». Παράλληλα βασανιστήρια, εκτελέσεις και συστηματική αστυνόμευση από την περιβόητη «Σιγκουρίμι», καθιστούν τη ζωή στη χώρα αυτή όλο και πιο δύσκολη. Παρ' όλα αυτά και παρά το γεγονός ότι η Αλβανία ως σύμμαχος της Ιταλίας θα θεωρηθεί παγκοσμίως ως επιτιθέμενο μέλος του Αξονα, παρά την απομόνωση του αλβανικού καθεστώτος, που έχει συγκρουστεί ακόμα και στο κομμουνιστικό στρατόπεδο με τον Τίτο της συνοριακής Γιουγκοσλαβίας, τους ρώσους ρεβιζιονιστές από το 20ό Συνέδριο και μετά και την Κίνα, η Ελλάδα δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για την αποκατάσταση των σχέσεων, ώστε το Υπουργικό Συμβούλιο αίρει από το 1987 την εμπόλεμο κατάσταση ανάμεσα στις δύο χώρες. Το 1989 ο διάδοχος του Χότζα Αλία υπογράφει τη συμφωνία του Ελσίνκι παρά πάσα προσδοκία, αναγνωρίζοντας έτσι την ύπαρξη ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ανάγκη της προστασίας τους. Η Αλβανία δεν έγινε βέβαια δημοκρατία από τη μια μέρα στην άλλη. Ούτε ήταν εξάλλου δημοκρατία ποτέ στο παρελθόν. Η κοινωνία και ο δύσμοιρος λαός της έπρεπε να εφεύρουν αυτό το καθεστώς, που δημιουργήθηκε από τους λίγους για τους λίγους προτού επεκταθεί και αναζητήσει την ψήφο για κάθε πολίτη και την πλειοψηφία ως βάση νομιμοποίησης των καθεστώτων. Σε πολλά σημεία της χώρας, το κομμουνιστικό καθεστώς αρχίζει να διαλύεται και αυτό έχει έμμεσες συνέπειες στον τρόπο που λειτουργούν ορισμένοι καταπιεστικοί μηχανισμοί του παρελθόντος. Αποκαθίστανται, για παράδειγμα, οι σχέσεις πάνω από τη μεθόριο ορισμένων ελληνόφωνων οικισμών που βρίσκονται ένθεν κακείθεν των συνόρων. Αρχίζει δειλά στην αρχή, ορμητικότερα αργότερα, το ρεύμα της φυγής προς την Ελλάδα που παίρνει μαζικές διαστάσεις από το 1991. Το 1992 υπολογίζεται ότι επί δύο εκατομμυρίων ενεργού πληθυσμού της Αλβανίας το ένα, δηλαδή 50%, έχουν περάσει στην Ελλάδα. Τότε πηγαίνει ο Αντώνης Σαμαράς στη Δερβιτσάνη, που είναι η πρωτεύουσα της Δρόπολης, δηλαδή της πιο καθαρής περιοχής της ελληνικής μειονότητας. Ενώ παίζουν τα κλαρίνα και τα βιολιά, ο κ. Σαμαράς καλεί τους κατοίκους να επισκεφθούν τα αδέλφια τους στην Ελλάδα που τους περιμένουν με ανοιχτές αγκάλες. Για τις «ανοιχτές αγκάλες» χρειάζεται μια άλλη συζήτηση. Ομως είναι γεγονός ότι, πριν αρχίσει το επιβλητικό σε όγκο ρεύμα μετανάστευσης, είχαν πάψει οι ένοπλοι του καθεστώτος να πυροβολούν όσους διάβαιναν παράνομα τα σύνορα. Οι «shooting borders» του αλβανικού κομμουνισμού είχαν πάψει να χωρίζουν τους δύο λαούς, που είχαν ζήσει αιώνες ανακατεμένοι σε ποικίλες κοινές περιπέτειες. Τις πρώτες εκλογές, που έγιναν με στοιχειώδη ελευθερία, τις κερδίζει το σοσιαλιστικό κόμμα, συνέχεια και προέκταση του καθεστώτος. «Free but not fair» (ελεύθερες, αλλά όχι δίκαιες) τις χαρακτήρισε το Συμβούλιο της Ευρώπης. Ο χαρακτηρισμός ήταν σωστός. Δεν υπήρχαν π.χ. ιδιωτικά αυτοκίνητα και ιδιωτικά ακίνητα. Αρα οι υποψήφιοι της αντιπολίτευσης είχαν να αντιμετωπίσουν αντιπάλους που κινούνταν με αυτοκίνητα του κράτους και είχαν τα γραφεία και τα εκλογικά τους κέντρα μέσα στα κρατικά κτίρια. Το 1992, στην επανάληψη των εκλογών, κερδίζει η φιλελεύθερη αντιπολίτευση με ηγέτες τον Σαλί Μπερίσα και τον Γκράμος Πάσκο. Το 1996 επισκέπτεται επίσημα τα Τίρανα ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος. Οι υπουργοί Εξωτερικών Πάγκαλος και Σερέκι υπογράφουν «σύμφωνο φιλίας, συνεργασίας και καλής γειτονίας». Δύο χρόνια αργότερα, το σύμφωνο αυτό επικυρώνεται από τη Βουλή των Ελλήνων. Αυτό που ζητάει ο κ. Ράμα είναι κάτι το εντελώς πρωθύστερο. Ζητάει να επικυρωθεί εκ των υστέρων η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου του 1987 από τη Βουλή, ενώ η ύπαρξη συμφώνου προϋποθέτει ότι οι σχέσεις των δύο χωρών έχουν αποκατασταθεί και η εμπόλεμος κατάσταση είναι πια πίσω στο παρελθόν. Η όλη συζήτηση έχει προπαγανδιστικό χαρακτήρα. Ο κ. Ράμα δεν μας λέει τι ακριβώς επιθυμεί, δημιουργώντας αυτό το ανύπαρκτο θέμα και εντάσσοντάς το σε ένα πακέτο προβλημάτων εκ των οποίων άλλα υπάρχουν και αξίζουν μια σοβαρή αντιμετώπιση και άλλα όχι και άρα είναι τεχνητά. Αλλά και αυτή καθεαυτή η ιδέα του πακέτου είναι τουρκικής εμπνεύσεως και οφείλεται στο γεγονός ότι η Τουρκία επιθυμεί «διαπραγματεύσεις» που δεν θα έχουν σαφές νομικό πλαίσιο αλλά θα στηρίζονται στον συσχετισμό δυνάμεων. Εχει όμως πράγματι η Αλβανία του κ. Ράμα εξασφαλίσει έναν τέτοιο συσχετισμό; Ή μήπως στηρίζεται σε υποσχέσεις παράνομων σχέσεων που μπορεί να αποβούν μάταιες και μοιραίες; Η τελευταία φορά που η Αλβανία συμμάχησε εναντίον της Ελλάδος ήταν με την Ιταλία του Μουσολίνι. http://www.tovima.gr