ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΆ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΛΑΣΓΌΣ: Απειλούν την Αλβανία τα ελληνικά του Αρχιεπίσκοπου; - A përbën greqishtja e kryepeshkopit kërcënim për Shqipërinë?

Jordan Jorgji (Ιορδάνης Γιώργης) Ωθούμενος από το άρθρο του κ. Μπεν Μπλούσι, όπου εκείνος ασκεί κριτική στον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο για τον «εκ προθέσεως αποκλεισμό» - όπως το αποκαλεί – της αλβανικής γλώσσας κατά τη διάρκεια του Πάσχα, καθώς και σε άλλες θρησκευτικές τελετές, έχω ως στόχο την αποδόμηση των επιχειρημάτων του προαναφερθέντος άρθρου, όσον αφορά δύο κυρίως όψεις, τις οποίες τονίζει ο κ. Μπλούσι: πρώτον, την αντίληψη ως απαράδεχτο γεγονός ότι ο Αρχιεπίσκοπος δεν ομιλεί μόνο αλβανικά και δεύτερον, το συνδυασμός αυτού του γεγονότος με ενδεχόμενο γεωπολιτικό στόχο της εκκλησίας να υιοθετήσει την ελληνική ως ανώτερη γλώσσα και την παράλειψη της αλβανικής γλώσσας ως κατώτερης. Πρωτύτερα, είναι πρέπον να παρατηρηθεί πως η σύνταξη του άρθρου του κ. Μπλούσι έχει εμπνευστεί από σχεδόν αθεϊστικές θέσεις όπου δεν αρκεί μονάχα ο διαχωρισμός κράτος-θρησκείας – φαινόμενο που χαρακτηρίζει τα έθνη-κράτη – αλλά αμφισβητείται η ίδια η ύπαρξη του Θεού. Αυτή η αγνωστική και σχεδόν αθεϊστική αντίληψη συνδυάζεται με την άλλη, παλαιά αντίληψη, εκείνη της άρνησης της αλβανικής ταυτότητας και γλώσσας από την ελληνική, η οποία έρχεται να επιβληθεί ακριβώς για αυτό το στόχο. Η υποβληθείσα πραγματικότητα θυμίζει την περίοδο της εθνικής αφύπνισης, συγκεκριμένα σε σχέση με τα εμπόδια ως προς την ανάπτυξη της αλβανικής εθνικής ταυτότητας, τα οποία σχετίζονταν με τις ξένες γλώσσες καθώς και με τη θρησκεία, η οποία σταθερά έχει αντιμετωπιστεί ως ξένο φαινόμενο. Αυτή η ανασφάλεια ή η απειλή κατά της εθνικής ταυτότητας, μαζί και με το κομμουνιστικό δόγμα, επηρέασαν αργότερα τη γέννηση της διαδικασίας του σοσιαλιστικού αθεϊσμού. Η θρησκεία καθ’αυτή συνιστά μία πρωτοεθνική ιδεολογία. Δεν υπήρχαν έθνη κατά την περίοδο της γέννησης της θρησκείας. Οι θρησκευτικές κοινότητες διέθεταν ετερογενή χαρακτήρα όσον αφορά τη σύσταση τους, δηλαδή τις πολλαπλές εθνοτικές ομάδες και κοινότητες. Αρκεί να αναφερθεί ότι επί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η ορθόδοξη κοινότητα ή μιλέτ, συμπεριλάμβανε μαζί Έλληνες, Αλβανούς, Βούλγαρους, Σέρβους, Αρμένιους κτλ. Κατά συνέπεια, οι θρηκευτικές οδηγίες γράφτηκαν σε μία συγκεκριμένη γλώσσα: η Παλαιά Διαθήκη στα αραμαϊκά, η Καινούργια Διαθήκη στα ελληνικά, το Κοράνι στα αραβικά και ούτω καθεξής. Αργότερα, η ίδρυση του έθνους-κράτους οδήγησε στην ‘κρατικοποίηση’ ή ‘εθνικοποίηση’ των θρησκευτικών θεσμών, απειλώντας και περιορίζοντας την οικουμενικότητα της θρησκείας. Δίπλα στην κίτρινη σημαία του Βυζαντίου με το δικέφαλο αετό, τοποθετήθηκαν οι εθνικές σημαίες, ενώ τα ιερά κείμενα μεταφράστηκαν στις εθνικές γλώσσες. Ωστόσο, η εθνική πλευρά δεν μπορεί να εξαφανίσει εντελώς την οικουμενική. Οι μουσουλμάνοι σ΄όλο τον κόσμο απευθύνονται στο Θεό απαραίτητα σε μερικές, τουλάχιστον, εκφράσεις στα αραβικά, ενώ μία φορά στη ζωή τους, είναι πρέπον να επισκέπτονται τη Μέκκα και τη Μεδίνα, ως ιερούς τόπους. Οι καθολικοί διατηρούν ιεραρχικές σχέσεις τους με τον Πάπα και το Βατικανό, ενώ σχεδόν σε όλες τις ορθόδοξες εκκλησίες στον κόσμο, ακόμη και στην Αφρική που αναφέρει ο κ. Μπλούσι, κατά τη διάρκεια της τελετής της ανάστασης του Χριστού, ακούγονται οι λέξεις «Χριστός ανέστη, αληθώς ανέστη». Επίσης, είμαι βέβαιος ότι ο κ. Μπλούσι, τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του, έχει ακούσει τον ιμάμη να προφέρει τα ξημερώματα πρωί, τις λέξεις στα αραβικά “Bismillah ir rahman ir rahim”, που σημαίνουν «Εις το όνομα του Αλλάχ, του ελεήμονος, του οικτίρμονος». Ως εκ τούτου, όσο και αν το ελληνικό κράτος χρησιμοποιεί την ορθοδοξία για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του, παντού στον κόσμο θα προφέρονται ιερά κείμενα επίσης και στην ελληνική γλώσσα. Εν αναφορά προς τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο, αποτελεί γνωστό γεγονός ότι εις βάρος του διοχετεύεται συσσωρευμένη αντιπάθεια του ανθελληνισμού καθώς και της αντι-ορθοδοξίας. Το τελευταίο παρατηρείται σε σημαντικό μέρος των Αλβανών του Κοσσόβου και της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, οι οποίοι, έχοντας ταυτίσει την ορθοδοξία με το σλαβικό στοιχείο, δεν μπορούν να αποδείξουν ουσιαστική συμπάθεια ως προς τους ορθόδοξους ομοεθνείς τους. Εάν οι εθνικιστές και οι άθεοι της Αλβανίας βλέπουν την ορθοδοξία ως απειλή για την εθνική ταυτότητα, την ανεξαρτησία και την κυριαρχία, οι Αλβανοί που έμειναν εκτός συνόρων το 1912, τη χαρακτηρίζουν ως ‘σλαβορθόδοξη’ απειλή. Αυτό όμως, σταδιακά μπορεί να ενισχύσει ένα νέο είδος εθνικής ταυτότητας, μουσουλμανικής καθαρά φύσεως, θέτοντας σε κίνδυνο τις εύθραυστες ισορροπίες που διαθέτει η σημερινή διαθρησκευτική εθνική ιδέα. Ο Αρχιεπίσκοπος ιερουργεί στην αλβανική γλώσσα, εντός και εκτός της Αλβανίας. Τα θρησκευτικά κηρύγματα στην ελληνική, δεν απειλούν καθόλου ούτε την ορθοδοξία, ούτε την Αλβανία. Εάν οι ομιλίες στα ελληνικά του Αναστασίου κρύβουν μέσα τους το στόχο της μεταβολής των ορθόδοξων Αλβανών σε Έλληνες, τότε γιατί άραγε δεν τα έχει καταφέρει, παρόλο που είναι ιδιαίτερα μορφωμένος άνθρωπος; Εάν στην εκκλησία ο Αναστάσιος υιοθέτησε τα ελληνικά ως ανώτερη γλώσσα και τα αλβανικά ως κατώτερη, τότε γιατί άραγε η συντριπτική πλειοψηφία των Αλβανών ορθόδοξων δεν γνωρίζουν ούτε μία λέξη στην ελληνική γλώσσα, παρόλο που ο Αρχιεπίσκοπος διαθέτει σημαντική ακαδημαϊκή πορεία; Εάν ο Αρχιεπίσκοπος συνειδητά και πεισματικά αρνείται τη χρήση της αλβανικής γλώσσας στην εκκλησία, καθώς και την αυτοκεφαλία της ιδίας της εκκλησίας, τότε γιατί άραγε σε δημόσιες συνεντεύξεις του στην Ελλάδα καταδίκασε ρητά το ρατσισμό και τις διακρίσεις, απευθύνοντας έκκληση για ισότητα και αδελφικότητα ανάμεσα στους Έλληνες και τους Αλβανούς; Ο ισχυρισμός ότι ο Αρχιεπίσκοπος πρέπει να ομιλεί μόνο αλβανικά αποτελεί έκφραση της επιθυμίας για τη τοποθέτηση της θρησκείας υπό τον απόλυτο έλεγχο του κράτους και της εθνικής ιδεολογίας. Επίσης, εκφράζει την επιθυμία για τον περιορισμό του κάθε τύπου θρησκευτικού οικουμενισμού, αν και κάθε μέρα αναζητάμε τον οικουμενισμό εις τις κοινές αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και του ευρω-ατλαντισμού. Επιπροσθέτως, το να αρνείσαι τη μητρική γλώσσα σε ένα ξένο κληρικό, δείχνει έλλειψη ανεκτικότητας, θρησκευτικής και ευρύτερης, φαινόμενο που χαρακτηρίζει το πολιτικό γίγνεσθαι αλλά και την αλβανική κοινωνία γενικά. Στη συνέχεια, ο κ. Μπλούσι συνδέει τη σταθερή συμπεριφορά του Αρχιεπίσκοπου με την υπερτόνιση των υπαρχόντων διακρίσεων και στερεοτύπων που χαρακτηρίζουν τους ορθόδοξους Κορυτσαίους ως Έλληνες. Ωστόσο, αυτές οι διακρίσεις υπάρχουν δεκαετίες και αιώνες πριν καν γεννηθεί ο Αναστάσιος. Η ενδυνάμωση της συλλογικής, εθνικής ταυτότητας δεν εξαφάνισε εντελώς, μέχρι σήμερα, την ιστορική ετερογένεια της αλβανικής κοινωνίας. Το 19ο αιώνα, όταν ένας ξένος περιηγητής πήγε στο βορρά της σημερινής Αλβανίας και ρώτησε έναν κάτοικο τί άποψη είχε για τους ορθόδοξους και τους τόσκηδες (tosk), έλαβε την απάντηση πως αυτοί δεν είναι Αλβανοί αλλά Έλληνες. Επίσης, οι Αρβανίτες, θεωρούσαν τους Αλβανούς μουσουλμάνους ως τούρκους, ενώ συγκρούστηκαν κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης. Ως εκ τούτου, είναι γνωστό ότι οι πρωτοεθνικές ταυτότητες προϋπήρχαν του Αναστασίου και δεν ευθύνεται ο τελευταίος για αυτές, ούτε για την αποτυχία εξαφάνισής τους. Αυτές οι διακρίσεις μπορούν να ελαχιστοποιηθούν μονάχα μέσω ενός τουλάχιστον μηχανισμού και μεθόδου: της ενδυνάμωσης της εθνικής ταυτότητας καθώς και της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας του λαού. Είναι ευρέως γνωστό ότι πολλοί Αλβανοί μετανάστες στην Ελλάδα, όχι μόνο μιλούν την ελληνική γλώσσα και συνεννοούνται σ’αυτήν, όπως εξηγεί ο κ. Μπλούσι, αλλά πηγαίνουν μέχρι το άκρο της απόκρυψης και άρνησης της αλβανικής καταγωγής τους. Προσωπικά έχω γνωρίσει παρόμοιες περιπτώσεις. Γι’αυτό, όμως, δεν ευθύνονται τα ελληνικά που ο Αναστάσιος χρησιμοποιεί σε θρησκευτικά κηρύγματα, αλλά η παντελή έλλειψη ηθικής και ανεκτικότητας στους Αλβανούς πολιτικούς, καθώς και η κοινωνικο-οικονομική αποτυχία. Εάν στην Αλβανία σημειώνονται καθημερινά φόνοι, εάν ο λαός δεν έχει να φάει ενώ μία μικρή ολιγαρχία υπερπλουτίζεται, ελέγχοντας παράνομα όλη τη χώρα, αυτά είναι ακριβώς που αποδυναμώνουν την εθνική ταυτότητα και όχι η ορθοδοξία ή ο Αναστάσιος. Η φτώχεια, η εγκληματικότητα, η διαφθορά, αποτελούν αληθινές και σημαντικές προκλήσεις και απειλές που πρέπει να μάς απασχολούν όλους!

Jordan Jorgji Marr shkas nga kritika e z. Ben Blushi në shtypin shqiptar ndaj kryepeshkopit Anastas për “mospraktikimin e qëllimshëm”-siç e quan ai-të gjuhës shqipe gjatë Pashkës apo dhe ceremonive të tjera fetare. Qëllimi im është kundërargumentimi i shkrimit të lartpërmendur për sa i përket dy aspekteve kryesore që ngre z.Blushi: së pari, aspektit të cilësimit si të papranueshëm të faktit që kryepeshkopi nuk flet vetëm shqip dhe së dyti në lidhjen e këtij “fakti” me ndonjë qëllim gjeopolitik të kishës për ta bërë gjuhën greke superiore mbi atë shqiptare dhe në këtë mënyrë të greqizojë besimtarët ortodoksë shqiptarë. Paraprakisht, nevojitet të vëzhgohet se shkrimi formulohet nga pozita pothuajse ateiste, ku nuk mjafton që feja të jetë vetëm e ndarë nga ideologjia politike-fenomen që karakterizon shtetet kombëtare-por ku vihet në dyshim vetë ekzistenca e Zotit. Ky aspekt agnostik, pothuajse ateist, kombinohet me aspektin tjetër, atë të mohimit të identitetit kombëtar dhe gjuhës shqipe nga greqishtja, duke u imponuar, për këtë qëllim, kjo e fundit. Ky realitet i paraqitur, të kujton periudhën e rilindjes kombëtare në lidhje me pengesën e zhvillimit të identitetit kombëtar shqiptar nga gjuhët e huaja si dhe nga feja, e cila gjithashtu është paraqitur si një fenomen i huaj. Kjo pasiguri apo kërcënim për identitetin kombëtar ndikoi më vonë te procesi i ateizmit socialist, në përputhje edhe me doktrinën komuniste. Feja në vetvete përbën një ideologji paranacionale. Nuk ekzistonin kombet në periudhën e lindjes së fesë. Vetë komunitetet fetare ishin heterogjene për sa i përket grupeve apo komuniteteve etnike. Mjafton të përmendet se te perandoria osmane, komuniteti ose mileti ortodoks përmblidhte së bashku grekë, shqiptarë, bullgarë, serbë, armenë etj. Si rrjedhoj, udhëzimet fetare u shkruajtën në një gjuhë të caktuar: testamenti i vjetër në aramaikisht, testamenti i ri në greqisht, kurani në arabisht e kështu me radhë. Formimi i shtetit kombëtar më vonë çoi vetvetiu në shtetëzimin ose kombëtarizimin e institucionit fetar, duke kërcënuar dhe kufizuar aspektin ekumenik që karakterizonte fenë. Pranë flamurit të verdhë me shqiponjën dykrenare të perandorisë bizantine, i cili simbolizonte organizimin e fesë ortodokse, u vendosën flamujt kombëtarë, ndërsa shkrimet fetare u përkthyen në gjuhët kombëtare. Megjithatë, aspekti nacional nuk mund ta shuajë plotësisht atë ekumenik. Myslimanët e të gjithë botës nevojitet që ti drejtojnë Zotit të paktën disa fjalë në arabisht, ndërsa një herë në jetën e tyre duhet të vizitojnë Mekën dhe Medinën si vende të shenjta. Katolikët ruajnë lidhje hierarkike me Papën dhe Vatikanin, ndërsa te pothuajse të gjitha kishat ortodokse të botës, qoftë dhe në Afrikën që përmend z. Blushi, gjatë ceremonisë së Pashkës dëgjohen fjalët në greqisht “Hristos anesti, alithos anesti”, që do të thotë “Krishti u ngjall, vërtet u ngjall”. Gjithashtu, jam i sigurt se z. Blushi e ka dëgjuar të paktën një herë në jetën e tij hoxhën në mëngjes, i cili citon fjalët në arabisht “Bismillah ir rahman ir rahim”, që në shqip do të thotë “Në emër të Allahut mëshiruesit, mëshirëbërësit”. Prandaj, sado që shteti grek ta përdorë fenë ortodokse për interesat e tij, gjatë predikimeve kudo në botë do të dëgjohet edhe ndonjë fjalë greke. Për sa i përket kryepeshkopit Anastas, është e ditur tashmë se në kurriz të tij mund të shprehet shumë lehtë delli i akumuluar i anti-greqizmit por edhe i anti-ortodoksisë. Kjo e fundit vihet re te një pjesë e mirë e shqiptarëve të Kosovës dhe të Ish-Republikës Jugosllave të Maqedonisë, të cilët, duke e lidhur ortodoksinë me elementin sllav, ndihen të rezervuar në simpatinë e tyre karshi ortodoksëve shqiptarë. Nëse nacionalistët apo ateistët e Shqipërisë e shohin aspektin ekumenik të ortodoksisë si kërcënim për identitetin kombëtar, pavarësinë dhe sovranitetin, Shqiptarët e mbetur jashtë kufijve i vendosin ortodoksisë etiketën e “kërcënuesit sllavo-ortodoks”. Veprimi i fundit, mund të forcojë gradualisht një lloj identiteti të ri kombëtar, atë mysliman, duke vënë në rrezik ekuilibrat e brishta të identitetit ekzistues, i cili disponon karakter ndërfetar. Kryepeshkopi meshën e mban në gjuhën shqipe, si brenda ashtu dhe jashtë Shqipërisë. Predikimet e mbajtura nga ai në gjuhën greke nuk e kërcënojnë aspak ortodoksinë dhe as Shqipërinë. Nëse ndonjë fjalim i Anastasit në greqisht fsheh si qëllim kryesor kthimin e ortodoksëve shqiptarë në grekë, atëherë përse ai nuk ja ka arritur qëllimit, edhe pse është njeri i mirëshkolluar? Meqënëse Anastasi e paska kthyer greqishten në gjuhë superiore dhe shqipen në gjuhë inferiore në aspektin kishtar, atëherë përse pjesa dërmuese e ortodoksëve shqiptarë nuk dinë pothuajse asnjë fjalë greqisht, edhe pse kryepeshkopi disponon eksperience akademike? Në qoftë se ky kryepeshkop e mohon me vetëdije dhe kokëfortësi gjuhën shqipe në kishë dhe si pasojë autoqefalinë e vetë kishës, atëherë përse në intervistat e tij publike në Greqi ka dënuar ashpër racizmin, diskriminimin dhe ka bërë thirrje për barazi dhe vëllazërim midis grekëve dhe shqiptarëve? Kërkesa që kryepeshkopi të flasë vetëm shqip përbën shprehje të vendosjes së fesë nën kontrollin e plotë të shtetit apo ideologjisë kombëtare, të kufizimit të çdo lloj ekumenizmi fetar, edhe pse ekumenizmin e kërkojmë çdo ditë te vlerat e përbashkëta të BE-së apo te ato euro-atlantike. Gjithashtu, ti mohosh një kleriku të huaj gjuhën e tij të origjinës, tregon mungesë tolerance, fetare por edhe më gjerë, fenomen që karakterizon klasën politike por edhe shoqërinë shqiptare më përgjithësi. Në vazhdim, z. Blushi e lidh sjelljen e kryepeshkopit me forcimin e dallimeve dhe stereotipeve ekzistuese ndaj ortodoksëve korçarë si grekë. Mirëpo ndarjet përbëjnë një fenomen që ekziston disa dhjetëvjeçarë deri në shekuj përpara se të lindte Anastasi. Forcimi i identitetit kolektiv kombëtar nuk e ka zhdukur plotësisht, akoma edhe sot, heterogjenitetin historik të shoqërisë shqiptare. Kur një udhëtar i huaj shkoi në veri të Shqipërisë së sotme gjatë fundit të shekullit të 19 dhe pyeti një banor se çfarë mendimi kishte për ortodoksët apo toskët, banori iu përgjigj se ata nuk ishin shqiptarë por grekë. Gjithashtu, vetë arvanitasit i konsideronin myslimanët shqiptarë si turq dhe u ndeshën me ta në luftë gjatë revolucionit grek. Prandaj, identitetet parakombëtare ekzistonin kohë më parë dhe nuk i solli Anastasi. Ato mund të minimalizohen vetëm me anën e të paktës një mekanizmi dhe të një metode: forcimin e identitetit kombëtar dhe rritjes së mirëqenies ekonomike dhe sociale të shoqërisë. Duhet të dihet se shumë emigrantë shqiptarë në Greqi, jo vetëm që flasin e merren vesh në greqisht, siç përmend z. Blushi, por kalojnë deri në mohimin e origjinës së së vendlindjes së tyre. Personalisht kam ndeshur disa raste të tilla. Dhe fajin për këtë, nuk e ka fjalimi në greqisht nga Anastasi te predikimet fetare, por imoraliteti i klasës politike shqiptare, intoleranca dhe dështimi ekonomikosocial. Në qoftë se në Shqipëri vrihet e prihet çdo ditë, nëse populli s’ka të hajë bukë ndërsa një oligarki e vogël mbytet në pasuri dhe kontrollon në mënyrë të pistë vendin, kjo është ajo që dobëson identitetin kombëtar dhe jo ortodoksia apo Anastasi. Varfëria, kriminaliteti, korrupsioni janë kërcënimet e mëdha të cilat duhet të na shqetësojnë të gjithëve. shekulli